İnternet Yasasında Düzenleme mi Sansür mü?

'Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri' başlığıyla 60'ı aşkın maddeden oluşan bir kanun teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu'nun alt komisyonundan geçti. Maddelerden bir tanesi ise özellikle tepki çekti. O madde internet yayınlarına ağır yaptırımlar getiriyor.

'Erişime engel ile ilgili karar 48 saatte verilecek. Yayınların yayılması 4 saatte engellenecek. TİB gerekirse erişim engelleyebilecek. Erişim Sağlayıcıları Birliği oluşturulacak. İnternet kafelerde kayıtlar belli süre saklanacak.'

Bunlar 5651 sayılı internet yayınlarını düzenleme ile ilgili kanuna genişleme getiren teklifte öne çıkan ve tartışılan maddelerden sadece birkaçı...

Çok tartışılan düzenlemeyle internetteki ortamındaki yayınlarda özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayınların internette yayılmasının önüne 4 saatte geçilmesi planlanıyor. Erişimin engellenmesi talebiyle ilgil ikararı Sulh ve Ceza Mahkemelerinin en geç 48 saatte karar vermesi isteniyor. Ayrıca Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'na Ulaştırma Bakanı'nın izniyle 'özel hayatın gizliliği ve hakların korunmasının gecikmesinde sakınca olan hallerde' erişimi engelleme yetkisi veriliyor.

Ayrıca içeriğin yayından çıkartılması ve içeriğe erişimin engellenmesi kararıyla ilgili muhatap sorununu çözmek için Erişim Sağlayıcılar Birliği oluşturulması isteniyor. Tüm servis sağlayıcılarının bu birliğe üye olması da zorunlu tutuluyor.

Kanun torbaya nasıl girdi?

Aslında bu kanun teklifi 17 Aralık 2013'te torba yasa içinde olmadan 2/1914 numarasıyla tek başına verilmişti. MKYK üyesi Şanlıurfa Milletvekili Zeynep Karahan Uslu'nu verdiği teklif 12 maddeden oluşuyordu.

Şimdi aynı teklif bu kez 60'tan fazla yasayı içeren bir torbanın içinde geldi. Üstelik komisyondan çıkan halinde eklemelerle birlikte 21 madde var. 60'ı aşkın maddeden oluşan torba kanunun sunuşunda internet ilgili tekliften bahsedilmiyor. Çünkü bu torba kanun aslında Haziran 2013'te hazırlanmıştı, o zaman içinde internetle ilgili herhangi bir madde yoktu ve torba o tarihten bu yana komisyonda beklemedeydi.

Bu maddelerle ilgili itirazlar ise oldukça fazla. Kullanıcılar, Twitter'da #internetkanunuistemiyoruz etiketiyle tepkilerini dile getiriyor.

İtirazlar şu ana başlıklarda toplanıyor

• Erişimin engellenmesinde muhatap bulunması için neden içeriği sağlayanlar yerine 'servis sağlayıcılar'la bir birlik oluşturuluyor.

• Üye olunması zorunlu tutulan Erişim Sağlayıcılar Birliği'nin masraflarını da üyelerin ödemesi isteniyor. Ki servis sağlayıcı firmaların hepsi İstanbul merkezli ve Erişim Sağlaycılar Birliği'nin merkezi Ankara olacak. Servis sağlaycıların bu zorunlu masrafları son kullanıcıya yansıtmasının kaçınılmaz olduğu belirtiliyor.

• Bir başka eleştiri de teklifin, birlik nedeniyle yükümlülük altına giren servis sağlayıcıları, sorun çıkaracağını düşündüğü içerikleri ilk baştan 'sansürlemeye' yönlendirebilir. Bu da 'servis sağlayıcılar'ı sansüre iter. Devlet de 'Biz yapmadık, onlar sansürledi'ye getirebilir.

• Erişim Sağlayıcılar Birliği'nin tek elden internetin takibi ve dinleme için kullanılabileceğinden endişe ediliyor.

• İnternete filtre getiren düzenlemeyi yapan ve bu nedenle kitlelerin tepkisini çekince kısmen geri adım atan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na bağlı TİB'e erişim engelleme yetkisi verilmesi de ciddi tartışma konusu.

• Eleştirilerin özeti bu teklifle 'devletin interneti tamamen kontrol altına almak istediği' yönünde. Ayrıca uygulamaya hazırlık dönemi bile olmadığı vurgulanıyor.

Korsan Parti'den teklife tepki

Korsan Parti de bir bildiri yayınlayarak düzenlemeye tepki gösterdi. Korsan Parti'nin web sitesinden 'Bir Avuç İnternetsever' imzasıyla yayınlanan bildiride düzenlemenin konuyla ilgili hiçbir sivil toplum örgütüne, hatta TİB'e bile sorulmadan hazırlandığı öne sürüldü.

Korsan Parti'nin çekinceleri başlıca şöyle:

DNS değiştirerek de girilemiyor

'Tasarı, hali hazırdaki kanunun erişim engelleme yani site sansürleme yöntemine DNS değiştirerek girmeyi engelleyecek şekilde olmak üzere IP tabanlı kısıtlama ve tüm sitenin değil ve fakat sadece “sakıncalı” içeriğin erişime engellenmesini yani sansürlenmesini sağlayacak URL adresi tabanlı engelleme getiriyor.

Türkiye’de barındırılan sitelerden uyarı alan “hukuka aykırı” içeriğin Türkiye’deki yer sağlayıcılarca çıkarılması ve de içeriği yerli olsun yabancı olsun yurtdışında barındırılan sitelerin ise içeriği çıkartılmasa bile ilgili sayfalara Türkiye’den erişimin engellemesinin yolu açılıyor.

'Muğlak ifadeler'

'Halkın bir kesimini sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet ve bölge ayrımına dayanarak aşağılama' suçunun da artık site sansürleme nedenleri arasına alınıyor. Bu çok muğlak bir ifade. Birçok site bu maddeye dayanarak kapatılabilir.

5651 Sayılı Kanun’un 9. maddesindeki “uyar-kaldır” usulü de tamamen değiştiriliyor. Buna göre içerik, içerik sağlayıcısı uyarılmadan kaldırılabilecek.'

Korsan Parti'nin daha birçok eleştirisi yer alıyor. Diğer eleştirileri http://korsanparti.org/2014/01/05/internet-yine-ve-yeniden-tehlikede-sansur-artiyor/ adresinden okuyabilirsiniz.

Alternatif Bilişim Derneği: Çin'deki internete benzeyecek

Alternatif Bilişim Derneği de bir açıklama yayınlayarak internetle ilgili yapılmak istenen düzenlemenin endişe verici bir metin olduğu bildirildi.

Teklifin sorunları çözmek bir yana problemleri katmerleştirileceğinin vurgulandığı açıklamada 5651 sayılı kanunun var olan haliyle dahi ifade özgürlüğüne aykırı olduğunun AİHM kararıyla tescillendiği hatırlatıldı.

Sercan Tezcanoğlu / CNNTurk.com