Gerçek Kökenlerini Öğrenince Ufkunuzu Açıp Etimolojiye Aşık Olmanızı Sağlayacak Harika Kelimeler
Dünyanın dört bir yanında kullanan binlerce kelimenin nereden türediğini inceleyen bilim dalına 'etimoloji' deniyor. Twitter'daki Etimoloji sayfası hem günlük hayatımızda hâlâ kullandığımız, hem de unutulmaya yüz tutmuş birbirinden harika kelimeleri ve ardında yatan hikayeleri ile kökenleri insanlarla paylaşıyor.
Kökenleri ile ufkunuzu sonsuzluğa açacak bilgileri alabileceğiniz yeni kelimeler için buyurun! 👇
Kaynak: Etimoloji Twitter sayfası
Kökenbilim olarak da bilinen etimoloji, bir sözcüğün kökenine inerek hangi dile ait olduğunu, ne zaman ortaya çıktığını, anlam ve ses bakımından geçirdikleri dönüşümleri inceleyen bilim dalıdır.
Örneğin 'etimoloji' kelimesinin kökenine bakarsak, Fransızcada aynı anlama gelen 'étymologie' sözcüğünden Türkçeye geçmiş ve ilk kullanımı bilindiği kadarıyla 1910 yılında olmuştur. Kökeni ise Grekçe asıl, hakiki, gerçek anlamındaki έτυμον (étymon) köküne akıl, bilim, söz anlamlarındaki λόγος (lógos) ekinin eklenmesinden türetilmiştir.
Twitter'da Etimoloji isimli sayfada bazen günlük yaşamda kullandığımız, bazen de artık unutulmaya yüz tutmuş kelimelerin birbirinden ilginç kökenlerini paylaşan Erhan İdiz, kelimelere ve edebiyata gönül vermiş bir yazar.
'Sözün Başladığı Yer' isimli kitabındaki etimolojiye dair harika bilgilerini bir yandan da Twitter'da paylaşarak hepimizi aydınlatıyor İdiz.
Sayfayı buradan takip edebilirsiniz.
Geçtiğimiz haftaki içeriğimiz için şöyle buyurun;
1. Zülfiyâr, sevgilinin saçı demektir. Farsça zulf “saç” ve yâr “sevgili” kelimelerinden oluşur.
'Zülfiyâra dokunmak' ifadesiyse; hatırlı bir kimseyi gücendirmek, darılmasına yol açacak bir şey yapmak manasında kullanılır.
2. İngilizcede güven anlamına gelen trust ile Türkçedeki dürüst akraba. İki kelimenin de kökü Hint-Avrupa Anadili’ne dayanıyor.
Latince durus “sağlam” da buradan. Dürüst ve trust, ikisinde de doğru olmak anlamı var.
'Doğru yolda yürümek yetmez, doğru kişi de olmak gerek.'
3. İngilizce paradise (cennet) ile Kuran'daki firdevs aynı kelime. Persler gösterişli bahçelere pairi daeza, demişler. Kelime Yunancaya paradeisos, İngilizceye paradise haliyle geçmiş.
Farsça 'predîs' hali ise Arapçada cennet bahçesi 'firdevs'e dönüşmüştür.
4. Mihriban; güler yüzlü, şefkatli, hoş muhabbetli demektir. Farsça mihr “sevgi, muhabbet” ve bân “gözeten” kelimelerinden oluşur.
“Ne saçları sarıydı ne de adı Mihriban.” demişti şair.
Mihriban bir hayalin adıydı.
5. Kalbî; içten, gönülden, yürekten gelen demek. Sözcük dilimize Arapçadan girmiştir.
Ne diyordu şair;
'Düşüyor içime dipsiz bir kova,
Yaşamak ne zor şey kalbî olana.”
6. Rehber, yol gösterendir. Farsça rah “yol” ve ber “götüren” kelimelerinin birleşiminden oluşuyor.
Rehber, kişiyi arzuladığı yere götürendir. Bu bazen bir bilgedir bazen de bir sevgili ya da dost.
Fakat eskiler uyarırdı: “Rehber sandığın rehzen (yol kesen) olmasın.” diye.
7. Malûmatfuruş; kendini bilgiliymiş gibi gösteren, bilgiçlik taslayandır. Arapça malûmat “bilgi” ve Farsça füruş “satan” kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
Çoğunlukla aydın olmakla karıştırılır. Derinliği olmayanın bilgisi malumatfuruşluktur.
8. Şampiyon; savaşçı, galip gelen demektir. Fransızcadan dilimize giren sözcüğün kökeninde Latince campus “düzlük, savaş alanı” kelimesi vardı.
Yani kamp, savaş alanıdır; şampiyon ise bu alandan galip ayrılandır.
9. Üzmek; kesmek, koparmak demektir. Sözcük, Eski Türkçedeki üz- kökünden geliyor. Üzmek, bir canlıya fiziksel zarar vermektir. Sözcük zamanla duygusal hasar anlamında kullanılmış. Fakat değişen bir şey yok.
Hâlâ birini üzdüğünüzde ondan bir parça koparmış oluyorsunuz. Üzmeyin. :)
10. Oğul, cinsiyetten bağımsız, evlat demekti. Türkçe kelime, önceleri kız veya erkek çocuklar için kullanılırdı. Bu yüzden soyadlarındaki "oğlu" kelimesi de garipsenmezdi.
Zamanla erkek evlat anlamı kazanmış...
Sizin en sevdiğiniz kelime hangisi oldu? Buyurun yorumlara!
Yorum Yazın
ne hoş bir içerik devamı gelsin efenim
Abartısız yazıyorum etmoloji sözlüğü için en az ama en az 10 lisan bilinmesi gerekir basta mogolca sogd dili Çince eski pehlevice farsca arapça kısacası tür... Devamını Gör
Ay bu içeriğe aşık oldum rica ediyorum devam etsin nolur 😇👏