Sosyal Medya Araştırması: Soma Maden Faciası #GünKömürKarası

Somera, sosyal medyada Türkiye halkının davranışlarını analiz etti: Soma için düzenlenen destek kampanyaları, sadece Soma halkı için değil, tüm Türkiye için ortak bilinç yaratıyor; toplum hafızasını canlı tutuyor.

Soma yararına yapılan futbol maçları ise en çok konuşulanlardan.

13 Mayıs 2014 günü Manisa’nın Soma ilçesinde Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’nin sahibi olduğu kömür madeninde çıkan yangın, resmi rakamlara göre 301 madencinin canını alırken, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok can kaybıyla sonuçlanan  iş ve madencilik kazası olarak tarihe geçti. Yangın vardiya değişimi sırasında gerçekleştiği için, 787 maden işçisi yer altında kaldı.

Somera, üzerinden 8 ay geçmiş olan bu faciayla ilgili sosyal medyada toplumun nabzını tutarak, halkın Soma Maden Kazası sonrası sosyal medya davranışlarını analiz ediyor.

Bu büyüklükte meydana gelen bir facia, sadece Soma’da değil, Türkiye’nin her yerinde inanılmaz büyük tepkilere neden olurken, sosyal medya ve online mecralar da vatandaşın tepkisini gösterdiği ve faciayı takip ettiği bir platform haline geldi. Kaza meydana geldiği tarihten itibaren sadece Twitter’da Soma’daki faciayla ilgili toplam 9.230.763 tweet atılırken, şirketler, spor kulüpleri, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, gazeteciler, eğitimciler, psikologlar ve daha bir çok meslek grubundan toplum gönüllüleri ise Soma için yardım ve destek kampanyaları düzenleyerek, bölgede yaşanan travmayı bir nebze olsun dindirmek ve Soma halkıyla dayanışma içerisinde olmak istediler. Facia yaşandıktan sonra ilk yedi günde atılan tweetler ise 8.333.327 sayısına kadar çıkarak Türkiye içerisinde oldukça yüksek bir tweet sayısına ulaştı. Spor kulüpleri Soma’daki muhtaç ailelere destek verebilmek için oynadıkları karşılaşmalardaki geliri bölgeye gönderirken, şirketler ve sivil toplum kuruluşları ise çeşitli kampanyalar ve çalışmalarla bölge halkının ihtiyaçlarına yönelik olarak projelere öncü veya destek oldu. 

Soma’da yaşanan facianın izlerini bir nebze de olsa unutturmak, Soma halkının ihtiyaçlarını ve sıkıntılarını dindirmek için düzenlenen kampanyalar sadece Soma’daki insanların hayatlarına dokunmuyor, ayrıca ülke genelinde  iş kazalarına yönelik olarak bilincin sağlanması ve toplumsal hafızanın taze kalmasını da sağlıyor. Soma ile dayanışmak adına düzenlenen etkinlikler ve kampanyalar, belirli aralıklarla yaşanan faciayı hatırlatarak, toplumun bu konu hakkında konuşmasına vesile oluyor ve konu hakkındaki tartışmaları canlı tutuyor.

Twitter’da kullanıcıların attığı tweetler incelendiğinde, toplum, olayın yaşandığı ve cenazelerin göçük altından çıkarıldığı Mayıs ayı içerisinde facia konusuna oldukça ilgili gösterip tartışırken, mayıs ayı sonu itibariyle bu tartışmalar sönümleniyor. Soma Faciası toplum tarafından sadece bir iş kazası olarak algılanmadığı için, belirli zamanlarda konuyla ilgili konuşmalar içinde bulunulan günün değerine göre artış gösterebiliyor. Örneğin Babalar Günü’nde Soma ile ilgili atılan genel tweetler önceki günlere göre 3 kat artarken, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Chelsea’nin 45’er dakikalık 3 maç yaptığı ve gelirinin Soma’ya aktarıldığı 8 Ağustos 2014 Soma Turnuvası yine topluma Soma’yı hatırlatarak konu hakkında konuşturuyor. 25 Ağustos’ta yine Soma yararına oynanan Fenerbahçe – Galatasaray maçı ile Soma Türkiye’nin konuştuğu konulardan biri haline geliyor. 4 Eylül tarihinden itibaren Soma için düzenlenen futbol müsabakalarının bitmesiyle birlikte, Twitter’da ve diğer mecralarda Soma’ya yönelik olarak atılan yardım ve dayanışma içerikli tweetler de azalmaya başlıyor. 6 Eylül 2014’de Mecidiyeköy’deki inşaatta meydana gelen

asansör kazası ise topluma Soma’daki faciayı hatırlatarak iş kazaları ve işçi ölümleri üzerine Twitter’da yeni bir tartışma başlatıyor. İki gün sonra 8 Eylül’de ise Çarşı iddianamesinin kabul edilmesi, Soma faciası sonrası en aktif

sivil toplum kuruluşlarından biri olan taraftar grubunun sosyal medyada Soma ile birlikte tartışılmasına neden oldu. 28 Ekim’de Ermenek’e meydana gelen  bir başka maden kazası ise “Soma’dan ders alamadık” şeklinde yorumlanarak Twitter’da Soma’yı tartıştırıyor.

Bir başka dikkate değer tespit ise, doğrudan Soma’ya yönelik bir çalışma ve kampanya düzenlenmemiş olsa da Türkiye genelinde aile kavramıyla eşleştirilmiş gün ve tatiller, yine Türkiye toplumunu Soma hakkında konuşturuyor. Örneğin, ilk ve orta öğretimdeki karne günleri, dini bayramlar, babalar günü gibi günlerde Twitter’da Soma faciasının daha fazla konuşulduğunu ve yine bu günlerde Soma ile dayanışmaya yönelik söylemlerin arttığını gözlemliyoruz.

Online mecra içinde daha uzun içeriklerin üretildiği ve daha detaylı tartışmaların yürütüldüğü internet gazeteleri, bloglar ve forumlar ise Soma faciası hakkında daha stabil ve sürekli tartışmaların döndüğü platformlar olarak göze çarpıyor. Sosyal medyadaki dalgalanmaların aksine belirli aralıklarla Soma’nın gündeme geldiği söz konusu platformlar, toplum hafızasında Soma’yı diri tutarken, bir yandan da sivil toplum kuruluşlarının, şirketlerin ve üniversitelerin yürüttüğü sosyal sorumluluk çalışmaları hakkında daha detaylı bilgileri sunarak sosyal medyada konuşulanların kaynak ihtiyacını karşılıyor.  Forum, blog ve gazetelerde konuşulan konuların neredeyse dörtte biri dayanışma temelli iken, siyasi eleştirilerin, durum değerlendirmelerin ve konuyla ilgili diğer haberlerin içeriği geri kalan dörtte üçünü oluşturuyor.

Özetleyecek olursak, Soma hakkında konuşmaları konu bazlı daha detaylı olarak inceleyip baktığımızda ise yine benzer sonuçları yakalıyoruz. 8 Ağustos tarihinde düzenlenen Soma Turnuvası ve Fenerbahçe – Galatasaray maçı gibi yardım etkinlikleri, Ermenek Maden Faciası gibi benzer elim kazalar toplum içinde Soma’yı hatırlatırken, bir yandan da Soma halkıyla dayanışma ve destek kampanyalarını toplum için güncel ve sıcak tutuyor. Üzerinden 8 ay geçmiş olmasına rağmen düzenlenen etkinlikler, kampanyalar ve çalışmalar facia yaşandığı günlerde yarattığı etki kadar olmasa da Türkiye toplumunun yaşananlara yönelik olarak bilincini açık tutuyor, kazanın unutulmasını engelliyor.

Somera