Rezerv Hesaplaması: Doları Düşük Tutmak İçin Merkez Bankası'nın Geçen Yıl 108 Milyar Dolar Sattığı İddiası!
2018 yılında yaz aylarında 'Rahip Brunson krizi' olarak da anılan kur atakları TL'nin dolar karşısında çok hızlı bir şekilde değer kaybetmesine neden olmuştu. Akabinde önemli ekonomistlerin hesaplarına dayanan CHP'nin başlattığı '128 Milyar Dolar Nerede?' kampanyasına iktidardan birçok açıklama gelmişti. Ancak konunun uzmanları tam anlamıyla tatmin olmamıştı. Şimdi de Bloomberg 2022'de satılan miktarı hesapladı.
2018 yılının ilk aylarında 3,75-3,80 seviyelerinde olan dolar/TL seçimler öncesi 4'ün üzerine çıkarken, soluksuz bir yükselişle yaklaşık 3-4 ay içinde 7,24 seviyelerine ulaşmıştı.
Sonrasında birkaç ay içinde 5 seviyelerine gerileyen kur, pandemi sürecine kadar yaklaşık 1,5 yıl 5 seviyelerinde kalmıştı.
Türkiye'de ilk vakanın görülmesiyle 6'nın üzerine geri dönmüş ve çok gerilemeden de yaz aylarında yeniden 7'nin üzerinde seyretmişti.
Bu gelişmeler Merkez Bankası'nda görev değişikliğine neden olurken, aynı hafta sonu Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da Instagram'dan istifasını ya da görevden affını açıklamıştı.
Dolar/TL'de kısa süreli bir gerileme süreciyle 128 milyar dolar sorguları başladı.
Kısa sürede CHP'nin afişleri, iktidarın açıklamaları derken '128 milyar dolar nerede?' başlığı büyüdü.
Aslen olay Merkez Bankası'nın rezervlerinde dövizdeki yükselişi durdurmak için piyasa müdahalesi amacıyla yapılan satışları belirtiyordu.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi ve Kerim Rota'nın hesaplamalarına göre 2018 yazındaki kur krizi sonrası doların düşük tutulması bu şekilde başarılmıştı.
Merkez Bankası'nın başına bu dönemde başkan olan Murat Uysal yerine Naci Ağbal'ın gelmesiyle bu konunun araştırılmasını istediği de iddia edildi.
Sonrasında Naci Ağbal da 132 gün kadar çalışarak görevinden alındı ve yerine halen görevde olan Şahap Kavcıoğlu atandı.
Kavcıoğlu'nun da ilk dönem söylemlerine karşın göreve geldikten yaklaşık 5 ay sonra dünya ekonomisinde doğru zamanlama görülmese de faiz indirimlerine başlaması kurda yeni ataklar oluşmasına neden oldu.
Ekim-Kasım aylarında kur oynaklığını ve tırmanışını sürdürünce Aralık ayının ilk günlerinde Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan yerine Nureddin Nebati göreve getirildi.
Bu süreçte de "Dalgalı döviz kuru rejiminde Merkez Bankasınca yapılan doğrudan döviz müdahaleleri" yapıldı.
Ancak 20 Aralık 2021'de Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni bir ürün olarak Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemini açıkladı.
Kimsenin anlayamadığı şekilde o gece başlayan ve kurda birkaç gün süren gerilemede 18,40'tan 10 seviyelerine gerileyen kur sonrasında adeta Mabel Matiz'in 'Antidepresan'ını dinlemiş gibi bir sakinlikle kırlarda koşan Heidi tepelere çıktı.
Merkez Bankası Resmi rezerv varlıklarındaki yıllar içinde değişim de EVDS sisteminde bu şekilde görülmektedir.
Dolar/TL'nin 2022 seyri de eskisi gibi rezerv satışları ya da 'arka kapı satışları' niteliğinde ekonomistler tarafından yıl boyunca analiz edilirken, Merkez Bankası ya da ekonomi yönetimi tarafında hiç değinilmeyen bir alan olarak kaldı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nda da analist olarak çalışmış olan Bloomberg Türkiye ve İsveç ekonomisti Selva Baziki tarafından 2022'deki "arka kapı satışları" hesaplandı.
Baziki, TCMB'nin 2022'de döviz piyasalarına 108 milyar dolar kadar müdahale ettiğini tahmin ettiklerini açıklarken, aylık 9 milyar dolarlık bir hesap ortaya çıkardı. 7 aylık bekleme süreci sonrası 2022 Ağustos ayında bankanın yeniden faiz indirimine başlamasıyla toplamda 500 baz puan indirimin ilk başladığı dönemde satışların zirve yaptığını belirten ekonomist, gerçekleşmelerde 11,7 milyar dolar görüldüğünü belirtiyor.
İhracatçıların dövizleri, swap anlaşmaları, sorunlu karşılıklar gibi alanlardan giriş olması gereken toplamda 120 milyar dolar olduğunu belirten Baziki, aradaki yaklaşık 108 milyar dolara bu şekilde ulaştıklarını belirtiyor.
Yabancılara satılan gayrimenkullerin TCMB'de ayrı bir alanda görülmediğini de belirten Baziki, bu verinin bilinmemesinden dolayı girişlerin eksik kaldığını ve 108 milyar doların da bu durumda en alt sınır olduğunu iletiyor.
TCMB'nin 26 Ocak'ta aldığı kararların (KKM'de üst faiz limitinin kaldırılması) net rezervlerde düşüşe neden olmadan yeniden artışa yönelebileceğini, böylelikle hem dövize müdahale alanı yaratabileceğini hem de KKM'nin cazibesinin artabileceğini de ekliyor.
Gözler ister istemez Merkez Bankası'na dönüyor. Sizce?
Yorum Yazın