Öyle Birden Var Olmadı! Şu Ana Kadar Dünya'nın Geçirdiği 25 Önemli Dönüm Noktası
4,5 milyar yıldır gezegenimiz varlığını sürdürüyor. Gezegenimizi şekillendiren evrim sıçramalarından asteroit çarpmalarına kadar dünya tarihinin en önemli 25 kilometre taşını sizler için bir araya getirdik.
1. Dünyanın Doğuşu
2. Yaşamın Kökeni
3. Güneş Işığı Enerjisini Kullanma – Fotosentez
4. Levha Tektoniği Başlangıcı – Kıtalar Şekillenmesi
5. Büyük Oksidasyon Olayı – Solunabilir Hava
6. Endosimbiyoz – Karmaşık Hücreler
7. İlk Seks – Çiftleşmenin Kökeni
8. Çok Hücreli Yaşam – Büyük Organizmalar
9. Kartopu Dünya
10. Kambriyen Patlaması – Evrim Sıçramaları
11. Bitkilerin Karada Kolonileşmesi – Denizden Çıkış
12. İlk Toplu Yok Oluş – Ordovisyen Dönemi
13. Karada Yürüyen Balık – Yüzgeçlerden Bacaklara
14. Sürüngenlerin Şafağı - Sürüngen Evrimi
15. Pangea – Süperkıta
16. Büyük Yok Oluş – Permiyen Yok Oluşu
- 252 Milyon yıl önce
Sürüngenlerin çoğaldığı bu dönemde Dünya üzerindeki yaşam belki de en zorlu meydan okumayla karşılaştı. Permiyen Yok Oluşu, gezegen tarihindeki en kötü toplu yok oluştur. Deniz ve kara türlerinin yaklaşık yüzde 96’sının soyu tükendi. Bu olayın ardındaki nedenden tam emin olunmasa da günümüz Sibirya volkanik taş arazisini oluşturan büyük volkan patlamaları bu yok oluşa neden olduğu düşünülüyor. Bu olaylar sonucunda ilk dinozorlar evrilmiştir.
17. İlk Memeliler – Kıllı Yaratıklar
- 220 Milyon yıl önce
Dinozorların yayıldığı ve çeşitlendiği bu dönemde, ilk memeliler evrildi. Memelilerin ataları Cynodont isimli sürüngenlerdi. Yüz görünümleri biraz köpeklere benzeyen bu canlıların kürk veya kılları olma olasılığı vardır. İlk memeliler gibi Morganucodon, küçük boyutlu fareye benzeyen ve geceleri aktif olan canlılardı.
18. Triyasik Yok Oluş – Dinozorların Yayılışı
- 201 Milyon yıl önce
Dinozorlar karada iyice yayıldılar. Denizde ise İhtiyozor adı verilen dev sürüngenler en önemli avcılardan oldular. Daha sonra ise yeni bir felaket çıkageldi. Triyasik Yok Oluşu’nun nedeni bilinmiyor fakat bu olay sırasında canlı türlerinin yaklaşık %80’inin soyu tükendi. Sonrasında ise karada dominant olan dinozorlar devasa boyutlara ulaştı. Bilinen en büyük tür yaklaşık 59 ton ağırlığı ile Dreadnoughtus schrani'dir
19. İlk Kuşlar – Tüylü Uçuş
- 160 Milyon yıl önce
Kuşlar tüylü dinozorlardan evrildiler. Günümüz kuşları aslında, gaga yerine burna kanat yerine kollara sahip olan Velociraptor'dan evrilmişlerdir. En bilindik ilk kuş, Archaeopteryx 150 milyon yıl önce yaşamıştır. Fakat geçtiğimiz yıllarda, Çin’de, daha erken dönemlere ait olan Xiaotingia ve Auromis fosilleri bulundu.
20. Çiçekler Açması – Bitki Devrimi
- 130 Milyon yıl önce
Bu kulağa biraz garip gelebilir fakat çiçekler daha yakın dönemlerde ortaya çıkmışlardır. Bitkiler yaklaşık 465 milyon yıldır karadadırlar fakat bu sürenin 2/3'ünden fazlasında çiçekler ortaya çıkmamıştır. Çiçekli bitkiler ortaya çıkması dinozor çağının ortalarına denk gelir. Çimenler ise çok daha sonra ortaya çıkmışlardır. En eski çimen fosilleri 70 milyon yıl öncesine aittir ve bu zamandan biraz zaman önce evrilmiş olabilirler.
21. Dinozorların Ölümü – Beşinci Yok Oluş
- 65 Milyon yıl önce
Devasa bir metorit Meksika’nın olduğu bölgeye 65 milyon yıl önce çarptı. Patlama çok şiddetliydi ama daha sonra gerçekleşen uzun dönemli etkileri daha da kötüydü. Tozlar, atmosferin üst tabakalarına kadar çıktı ve güneş ışınlarını engelledi. Ardından oluşan soğuk ve karanlık, beşinci ve son yok oluşa neden oldu. Dinozorlar en bilindik kayıplardı fakat Teruzorlar ve büyük deniz sürüngenlerinin de soyları tükendi.
22. İlk Primatların Evrilmesi – Ağaçlarda Yaşamak
- 60-55 Milyon yıl önce
Dinozorların yok oluşundan hemen sonra memeliler, insanlarda da olduğu gibi yavrularını plasenta yardımıyla rahimlerinde besleyip gelişebilme yeteneğine evrildiler. Sonrasında öncül plasentalı memelilerden ilk primatlar evrildi. Bu primatlar sonradan maymunlara, kuyruksuz iri maymunlara ve insanlara evrildi. Ama ilk olanlar küçük canlılardı. Bilinen en eski primat olan Archicebus achilles, 30 gramdan fazla değildi. Asya’da sıcak ve nemli yağmur ormanlarında yaşıyorlardı.
23. Yüksek Enerjili Bitkiler – C4 Fotosentezi
- 32-25 Milyon yıl önce
Bitkiler yüz milyonlarca yıldır güneş ışığını kullanarak fotosentez süreciyle meşgullerdi. Fakat bazı bitkiler bize daha yakın bir zamanda bu süreci daha iyi yapabilmenin bir yolunu buldular. C4 fotosentezi yapan bitkiler normal bitkilere göre daha zor koşullarda bile fotosentez işlemini gerçekleştirebiliyorlar. Günümüzde bilim insanları çoğalan nüfusun gıda ihtiyacını karşılayabilmek için pirincin C4 fotosentezini kullanabilmesi sağlayacak çalışmalar yürütmektedir.
24. İlk Hominidler – İnsanlığa Giden Yol
- 13-7 Milyon yıl önce
İlk kuyruksuz iri maymunlar 25 milyon yıl önce Afrika’da ortaya çıktı. Sonra bir noktada bu grup ayrılarak, insanlar, şempanzeler, goriller ve orangutanların ortaya çıktı. Tam olarak ne zaman gerçekleştiği kesin olmamakla birlikte bu ayrımlar sayesinde bilinen en eski hominid olan Sahelanthropus tchadensis 7 milyon yıl önce ortaya çıktı.
25. İnsan Irkı – Düşünen Maymun
- 200 Bin yıl önce
Türümüz yani Homo sapiens, şaşırılacak derecede çok gençtir. Son bir milyon yılın sadeceson 5’te 1’lik bölümünde var olduk. Bu sürede, türümüzün çıkış yeri olan Afrika’dan, bütün kıtalara ve hatta uzaya kadar ulaştık. Faaliyetlerimiz belki de altıncı yok oluşa ve en hızlı iklimsel değişime ortam hazırlıyor. Buna rağmen Dünya tarihinde yaşananları bir araya getirip anlayabilen belki de tek türüz.
Yorum Yazın
Guzel icerik 🪐
Böyle içerikleri seviyorum.
1nci madde curutuldu diye biliyorum, 4.5 milyar yil once olusmus kayalar cikti Kanada kalkaninda.