Kahramanmaraş Depreminden Etkilenen Bölgenin Ekonomik Büyüklüğü ve Verileri Dikkat Çekti
6 Şubat 2023'te Türkiye'de Kahramanmaraş merkezli olmak üzere 10 ilde etkili olan çok şiddetli iki deprem yaşandı. Büyüklükleri de şiddetleri de felaket boyutunda olan depremler 20 binden fazla vatandaşın hayatını kaybetmesine yol açtı. 80 binin üzerinde yaralı vatandaş, 12 binden fazla yıkılan bina bulunuyor. 13 milyon 3 bin kişinin yaşadığı bölgenin ekonomisi de bu felaketten etkilendi. Türkiye için bu veriler ne demek onu inceledik.
Türkiye, TÜİK'in son açıkladığı verilere göre 84 milyon 680 bin 273 nüfus bulunuyor. 13 milyon 309 bin 886 kayıtlı vatandaşın yaşadığı 10 il 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki depremle sarsıldı ve yıkıldı.
Ülkedeki 25 milyon 329 bin 833 hanenin, 3 milyon 304 bin 737'si bu depremlerden etkilendi. Son verilere göre bu hanelerin bulunduğu 12 bin 141 bina yıkıldı, 66 bin 58 binada da bazı bölümler yıkılmış halde. Henüz bölgede hasar çalışmaları yeni başladığından tam olarak hasarlı binalar bilinmiyor.
Can kayıpları ana üzücü unsur olmakla birlikte yaralıların bir an önce fiziki ve ruhsal sağlığına kavuşması en büyük dileklerden biri oluyor.
Bu boyutta bir deprem felaketini son olarak Türkiye, 17 Ağustos 1999'da yaşadı. Yaklaşık 19 bin kişi hayatını kaybetti. 7,8 şiddetindeki Gölcük depreminin ardından aynı yıl 12 Kasım'da 7,2 büyüklüğünde bir de Düzce depremi yaşandı. Bu depremlerin yarattığı hasarlar sadece insanlar ve evlerde olmadı. 2000 Kasım ve 2001 Şubat ekonomik krizleri yaşanırken, Türkiye tarihinin de en büyük ekonomik krizleriydi. Tüm bunların etkisi de 2002 Kasım ayında yapılan genel seçimlerde görüldü. O dönem iktidarda olan partiler Meclis'te yer alamayacak kadar kan kaybetti. Gölcük depremi sadece Kuzey Anadolu Fay hattında kırılma değil ekonomi ve siyasette de fayların kırılmasına neden oldu.
Türkiye'de 2021 yılının son çeyreğinden bu yana yaşanan yüksek enflasyon süreci de pandemi sonrası küresel ve lokal konjonktürle içeride para politikasında izlenen son modelle ilişkilendiriliyor. Bu da yaşanan büyük deprem felaketinde gözleri ister istemez ekonomiye çevirmeye neden oluyor.
Böylesi bir yıkım büyük de bir ekonomik yük getiriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, depremzedelere yönelik konuşmalarında 10 biner TL'lik nakdi yardım, ev sahiplerine 5 bin, kiracılara 2 bin TL kira yardımı açıklarken, ayni yardımlar tüm yurttan bölgeye yağdığından AFAD koordinasyonuyla dağıtılmaya çalışılıyor. Bir de Erdoğan, kısa sürede yeni konutların yapımlarına başlanacağını da konuşmasına ekliyor.
Tüm bunlar baz etkisiyle gerileme sürecinde olan yüksek enflasyonda yeni bir yük anlamına gelirken, ülkenin toplam ekonomisinde depremden etkilenen bölgenin payını sayısal verilerle inceledik.
Devlet Planlama Teşkilatı ve Merkez Bankası'nda uzun yıllar çalışmış olan Ekonomist Ercan Türkan'ın hazırladığı detaylı verilerin ışığında duruma baktık.
Öncelikle bölgenin nüfusu Türkiye'nin yüzde 15,71'ini oluşturuyor.
Depremden etkilenen bölgenin geniş olması ve yapısı nedeniyle ana iş kolu tarım olmakla birlikte imalat sanayi de baskın görünüyor. Bu da emek yoğun olan iki sektörün işgücünde durumunu önümüzdeki günlerde sorgulamaya açacak gibi tahmin ediliyor.
Bölgede faaliyet gösteren ve Borsa İstanbul'da işlem gören 9 şirket bulunuyor.
Bunlar da Kahramanmaraş'ta bulunan Arsan Tekstil (ARSAN), Adana'dan Bilici Yatırım (BLCYT), Bossa Ticaret (BOSSA) ve Sasa Polyester (SASA), Hatay'dan Hateks Hatay Tekstil (HATEK) ile İskenderun Demir Çelik (ISDMR), Gaziantep'ten Royal Halı (ROYAL) ile Sanko Pazarlama (SANKO) ile Şanlıurfa'da üretim tesisi olan Rubenis Tekstil (RUBNS) şirketleri oluyor.
Yatırımcı ve portföy verileri de 10 ilde hatrı sayılır bir seviyede olurken, özellikle kültürel bağlamda altın yatırımının da bu bölgede yüksek olduğu biliniyor.
GSYH'nin yüzde 9,3'ünü oluşturan bölgede girişim ve mükellef oranı Türkiye'nin yüzde 11'ii seviyesinde bulunuyor.
Tarımda Türkiye'deki payı yüzde 14,5 olan bölgenin ihracat payı da yüzde 8,6 oluyor.
Bölgede aktif çalışanların oranı yüzde 11,7 olurken, bütçe gelirlerine katkısı da yüzde 4,7 oluyor.
Depremin ilk gününde açıklanan TBB, BDDK ve bankaların kararları sonrasında toplam nakdi krediler bölgenin yapına bakılıyor. Türkiye'deki nakdi kredileri yüzde 9'u bölgede kullanılmış durumda olurken, tekstil ve metal öne çıkıyor.
Otomobillerin yüzde 10,2'si bu bölgede kayıtlı ki görüntülerde o alanda da büyük hasar oluştuğu anlaşılıyor.
Mevduatlarda da yüzde 6 bölgede ağırlık görülürken, ticari mevduatların yüzde 4,2'si bu bölgenin varlığı oluyor.
Makalenin hazırlayıcısı ekonomist Ercan Türkan'ın son notu da dikkat çekiyor. 👇
Ekonomik aktivite açısından bölgenin önemi, yukarıdaki göstergelerden de görülebileceği üzere oldukça belirgindir. Depremin yol açtığı yaralar, sadece bölge için değil, ülke ekonomisi açısından da kapsamlı ve çok boyutludur. Bölge ve ülke ekonomisi oluşan bu yaraları en kısa sürede saracaktır. Dayanışma, birlik olma, doğru tasarlanmış ekonomik ve sosyal politikalar, rehabilitasyon sürecinin mümkün olduğunca kısa sürmesinde en kritik rolü üstlenecektir. Gelmiş ve geçmiş olsun Türkiye.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.👇
Yorum Yazın