Dosya: 15 Soruda İsrail - Gazze Saldırısı
Birçok Filistinli, üzerlerine yağan bombaların dehşetiyle çocuklarını alıp sığınacak yer aradıkları günleri hafızalarından silemedikleri gibi, tarihin tekerrürden ibaret olduğu tezini kanıtlarcasına bu gün de başlarına gelen aynı trajediyi de asla unutmayacak.
İsrail 'Hamas sivilleri hedef alıyor, biz ise sivillere olabilecek en az hasarı vermek için uğraşıyoruz' diyebilir. Ancak dünyanın her yerinde haberleri izleyenlerin gördüğü acı çeken Gazzeli masum sivillerin görüntüleri, İsrail'in bu iddiasının doğruluğu konusunda insanların daha net fikir sahibi olmalarına yardımcı oluyor. Ancak asıl sorun şu ki çözümün kolay bir yolu da yok gibi görünüyor.
1. İsrail Gazze’ye neden saldırdı?
Batı Şeria’da kaybolmalarıyla İsrail-Filistin ilişkilerinin gerilmesine neden olan İsrailli 16 yaşındaki Naftali Frenkel ve Gilad Şaar ile 19 yaşındaki Eyal Yifraç'ın 30 Haziran’da cesetlerinin bulunması ve cesetlerden birinin yakılması, İsrail ile Filistin arasındaki gerilimi iyiden iyiye tırmandırdı. Bu olayı gerekçe gösteren İsrail de Filistin'e operasyon başlattı.
2. Olayları ne körükledi?
Daha kaçırılma haberi duyulur duyulmaz, Netanyahu ve İsrail hükümeti doğrudan Hamas’ı suçladı. Cesetlerin bulunduğu andan itibaren ise Hamas’a suçlama yeni bir boyut kazandı ve “Hamas’ın bunu çok ağır bir şekilde ödeyeceği” ilan edildi. Netanyahu bu süreçte son derece ağır bir nefret söylemi kullanarak İsrail’in geneline yayılan Filistinlilere yönelik intikam saldırılarını körükledi.
Ve İsrail “Sınır Koruma Operasyonu” adlı saldırılarına başladı
Fotoğraf: Reuters
3. Netanyahu’nun yakılan gencin ailesini arayıp, taziye mesajında bulunması ne anlama geliyor?
İsrail halkının içerisinde bulunduğu ve cesetlerin bulunmasından sonra intikam çağrılarına dönüşen öfke, Netanyahu’nun, Gazze’de düzenlene hava saldırısında Yahudi yerleşimciler tarafından yakılarak öldürülen Filistinli genç Muhammed Ebu Hudayr’in ailesini araması gerilimi düşürecek bir adım olarak düşünüldü. Fakat Netanyahu, bu meseleyi Gazze’ye yapılan operasyonlardan ayrı bir mesele olarak tuttu. Söyleminde bir yumuşamaya gitmediği gibi Gazze’ye yönelik operasyonda da yumuşama göstermedi, hatta şiddetini artırdı ve operasyonun kapsamını genişletti.
4. İsrail’in son Gazze saldırılarının arka planında ne var?
Londra merkezli Politika Araştırmaları ve Kalkınma Enstitüsü, İsrail’in Gazze saldırısının, Gazze’nin henüz çıkarılmamış doğalgaz kaynaklarını kontrol etme arzusuyla doğrudan ilişkili olabileceğini belirtiyor.
Bütün bu yaşanan olayların arkasındaki en önemli dinamiklerden bir diğerinin ise İsrail’in, Hamas ile El Fetih’in Milli Uzlaşı Hükümeti kurmasına yönelik öfkesi olduğu belirtiliyor.
Netanyahu, Hamas’la kurulan bu ittifakı sert bir şekilde eleştirip, uluslararası camia nezdinde bu Ulusal Uzlaşı Hükümetinin gayrimeşru olduğu ve terör bağlantılı olduğu tezini işlemeye başladı. Kaçırma olayı duyulur duyulmaz ise Netanyahu önce Hamas’ı eleştirdi, ardından Fetih’i eleştirdi ve Fetih’le birlikte kurulan Milli Uzlaşı Hükümetine saldırmaya başladı.
5. 7 Temmuz’da başlayan saldırılarda kaç kişi hayatını kaybetti?
Filistin Sağlık Bakanlığı sözcüsü Eşref el-Kudra, 7 Temmuz'dan beri devam eden saldırılarda ölenlerin sayısının 250'ye, yaralıların sayısının bin 931'e ulaştığını belirtti. Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA), yaklaşık 17 bin Gazzelinin sığınma talep ettiğini açıkladı.
Gazze'de ölenlerin 48'ü çocuk
Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 7 Temmuz'dan bu yana düzenlenen saldırılarda 48'i çocuk, 26'sı kadın 250 kişi hayatını kaybetti, bin 931 kişi yaralandı.
BM kuruluşu UNRWA, Gazze’de ölü sayısının her saat arttığını ve büyük kısmının çocuk ve kadın olduğunu açıkladı.
Gazze'de can pazarı
Gazze'de hayatını kaybedenlerin %77'si sivil
İsrail, saldırılarında Hamas üyelerini ve İsrail'e yönelik roket saldırısı yapılan
bölgeleri hedef aldığını söylüyor, ancak BM'ye göre Gazze'de hayatını
kaybedenlerin %77'si sivil.
6. İsrail kaç evi hedef aldı?
Çalışma Bakanlığı'nın verilerine göre de saldırılarda 694 ev, bina, cami ve okul yıkıldı, 14 bin 500 yapı zarar gördü.
Fotoğraf: AP
7. İsrail’den Gazze’ye kara harekatı ne ifade ediyor?
İsrail hafta başından beri sürdürdüğü Gazze operasyonu kapsamında ilk kez kara operasyonu düzenledi. İsrail ordusu tarafından yapılan uyarının ardından 4000′e yakın sivil evlerini terk edip Birleşmiş Milletler’in himayesindeki okullara sığınırken; Hamas, İsrail tarafından yapılan uyarıyı ‘psikolojik savaş’ olarak nitelendirdi ve sivillerin evlerine dönmesini istedi.
Fotoğraf: Reuters
İsrail Gazze'yi böyle vurdu
İsrail’in Gazze’ye düzenlediği saldırılarda F-16 savaş uçaklarının sivillerin yaşadığı yerleri hedef alarak yerle bir etmesi kameralara yansıdı.
8. BM Gazze'ye neden 'müdahale' edemiyor?
İsrail'in Gazze'de çok sayıda sivilin ölümü ve yaralanmasıyla sonuçlanan saldırıları devam ederken Filistin yönetimi çareyi Birleşmiş Milletler (BM) müdahalesi için başvurmakta buldu. Ancak uzmanlar, ABD'nin BM Güvenlik Konseyi'ndeki (BMGK) İsrail yanlısı tutumunun, daha önce benzer durumların yaşandığı Ruanda ve Kosova'da yapılan BM müdahalesini imkansız hale getirdiğini söylüyor.
Fotoğraf: AP
9. BM ne dedi?
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon, İsrail'in askeri eylemlerinin Filistinli ailelere olan etkisi nedeniyle derin endişe duyduğunu belirtti. Gazze'de yaşayan Filistinlilerin hak ettikleri özgürlük ve saygıdan mahrum bulunduklarını ifade eden moon, İsrail ve Filistin arasındaki siyasi sorunların askeri yöntemlerle çözülemeyeceğini, tarafların birbirlerinden korkmak yerine karşılıklı güven ve barışı tesis etmelerinin zamanının geldiğini dile getirdi. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Şamdasani ise İsrail’in hukuka aykırı davrandığını ve savaş kurbanlarına tazminat ödenmesi için derinlemesine araştırma başlatılması gerektiğini belirtti.
10. İsrail, katliama ilişkin ne açıklama yaptı?
İsrail Başbakanı Netenyahu, Filistin’e saldırılar ve ölümler devam ederken düzenlediği basın toplantısında; sivilleri yanlışlıkla öldürdüklerini, uluslararası baskının kendilerini durduramayacağını söyledi.
Netenyahu açıklamasında şu anki saldırılarının 2012’deki operasyondan çok daha şiddetli olduğunu söyledi:
“Gazze'de 1000'den fazla hedef vurduk. Hamas için güvenli hiçbir yer bırakmayacağız. Hamas'ın liderlerinin saklanabileceği hiçbir yer yok. 2012'de gerçekleştirdiğimiz 'Bulutların Sütunu' operasyonundan katbekat şiddetli bir operasyon düzenliyoruz.”
11. Uluslararası camiada tepki ne oldu?
Yahudilerden İsrail'e protesto
İsrail, ABD ve Londra’da bazı Yahudiler İsrail karşıtı protesto gösterileri düzenledi. Siyonizm karşıtı Yahudiler, İsrail’in Filistin’e saldırılarına son vermesini ve uluslararası toplumun İsrail’i boykot etmesini istedi.
Filistin'den atılan roket düğünü yarıda kesti
11. ABD ne dedi?
Obama, “Kasım 2012 ateşkes anlaşmasının tekrar uygulanabilmesi için ABD olarak gerekenleri yapmaya hazırız” ifadelerini kullandı. ABD Başkanı ayrıca durumun daha da tırmanması konusunda endişelerini dile getirdi ve sivillerin korunması ve sükunetin sağlanması konusunda her iki tarafın yapabileceği herşeyi yapması gerektiğini söyledi. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’de Münih’te
yaptığı açıklamada Filistin ile barış görüşmelerinin başarısızlığa
uğraması halinde İsrail’in ekonomik boykotla karşı karşıya
kalabileceğinidile getirdi.
İsrail savaş uçakları Gazze'ye bomba yağdırıyor
12. Türkiye ne dedi?
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonlarıyla ilgili “Kaç tane İsrailli öldü, var mı? Hayır. Ama sizin şu anda öldürdüğünüz Filistinli sayısı 100′e yaklaştı (…) Diyorlar ki Orta Doğu’da tarafsız olmalıyız, Filistin’de tarafsız olmalıyız. Filisin davası bizim davamızdır” dedi.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de İsrail’in Gazze’ye hava saldırılarını durdurması gerektiğini söyledi. “Kara harekâtı yapmaya kesinlikle
tevessül etmemelidir. 2012′de ilan edilen ateşkes koşullarına dönülmeli,
Filistin halkının vazgeçilmez haklarını geri verecek şekilde barış
müzakerelerinin tekrar başlaması için gayret gösterilmelidir. Gazze’ye insani yardımın acilen ulaşmasına müsaade edilmelidir.”
NTV'ye konuşan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Gazze’ye 8 Temmuz’dan bu yana süren İsrail saldırılarıyla ilgili Türkiye'nin devrede olduğunu söyledi.
' İki senede bir İsrail bir şekilde sebep bulup Gazze’yi yıldırmaya çalışıyor. Batı Şeria’da öldürülen 3 gençle ilgili Gazze cezalandırılıyor. Bu harekâtlarda savaş hukuku da yok ediliyor. Geçici ateşkeslerle bu olacak bir şey değil. Gerek Hamas yani Halit Meşal gerek Fetih yani Mahmut Abbas tarafıyla temas halindeyiz.'
İsrail ordusunun Filistin halkına tanıdığı süre sadece 57 saniye
Sivil kayıpları en az sayıda tutmak istediklerini ileri süren İsrailli yetkililer, büyük saldırıdan önce vurulacak evi önce telefonla aradıklarını ardından da uyarı ateşi açtıklarını ve evdekilere çıkmaları için 15 dakika verdikten sonra yıkıcı saldırıyı gerçekleştirdiklerini savunuyor. Bu süre bile birçok kişi tarafından az bulunurken Gazze’de çekilen bir video İsrail güçlerinin uyarı ateşinden sonra saldırı için bir dakika bile beklemediğini ortaya koydu.
13. İsrail’in ateşkesi kabul etmesi ne anlama geliyor?
İsrail Mısır'ın arabuluculuğu ile hazırlanan Gazze'de ateşkes önerisini kabul ettiğini açıkladı; fakat Hamas'ın topraklarına füze atmayı sürdürdüğünü iddia eden İsrail, ateşkes önerisini kabul ettiğini açıkladıktan birkaç saat sonra Gazze'ye yeniden saldırılara başladı. Kassam Tugayları da füzelerle karşılık verdi.
Gazze'deki yönetimi elinde tutan Hamas'ın askeri kanadı ise, şimdiden öneriyi reddetti ve mevcut koşullarla ateşkese uymanın 'teslim olmak' anlamına geleceğini söyledi.
Siyaset bilimciler İsrail'in ateşkesi kabul etmesini 'Akıllıca düşünülmüş taktik bir adım' olarak yorumluyor. Hamas'ın da ateşkese uyması durumunda İsrail, Gazze'deki roket stoklarının bir kısmını imha ettiği için memnun olacağı düşünülüyor
14. Birinci Arap-İsrail Savaşı’ndan Günümüze Gazze’de neler yaşandı?
Gazze şeridinin bugünkü sınırları 1948’deki 1- Arap-İsrail Savaşı’nın ardından imzalanan İsrail-Mısır ateşkes antlaşmasıyla belirlendi. Bu savaşın ardından topraklarından çıkarılan Filistinlilerin önemli bir bölümü göçmen olarak Gazze’ye yerleşti. 1967 savaşında Mısır kontrolünde iken İsrail işgaline uğrayan Gazze, 1993 Oslo Barış Görüşmelerinin ardından Filistin nüfusunun yoğun olduğu bölgelerin Filistin otoritesinin kontrolüne verilmesi ile birlikte yeni bir statüye kavuştu. Fakat bu statü altında Gazze hava sahası ile bazı sınırların ve su kaynaklarının kontrolü İsrail’de kaldı. Bu durum, İsrail’in Gazze’den tek taralı bir kararla çekildiği 2005 yılına kadar devam etti. Bu tarihe kadar Filistin otoritesinin kötü yönetimi ve bilhassa yaşanan yolsuzluklar sonucu Gazze ekonomisi geriledi. Hamas’ın 2006 parlamento seçimlerinde parlamento çoğunluğunu kazanması Gazze şeridinin geleceğini yeni bir mecraya kaydırdı. ABD ve AB ülkelerinin seçim sonuçlarını tanımamasının ardından El-Fetih ve Hamas arasında yaşanan kanlı çatışmalar, Şeridin kontrolünün tamamen Hamas’a geçmesi ile sonuçlandı. İsrail 2007’de başlayan ablukanın temel amaçlarından birisinin Hamas’ı zayılatmak olduğunu ileri sürdü. İsrail yönetimi ablukanın diğer sebeplerini bölgeden İsrail’e yapılan roket saldırılarının engellenmesi, Hamas militanlarının eylemlerinin sonlandırılması ve Gazze yönetiminin İsrail askeri Gilat Shalit’i serbest bırakmaya zorlanması olarak açıkladı.
2007 yılında başlayan ve 2014 yılında şiddetini artıran İsrail saldırıları, Gazze’de binlerce sivilin ölümüne yol açarken, abluka ile zaten çökme noktasına gelen Gazze ekonomisini ayakta tutabilecek altyapıyı da yerle bir etti.
15. Ve sıcak gelişmeler...
Hamas ve İsrail, 10 gündür süren bombardımanın ardından bugün 5 saatlik bir geçici ateşkes uygulanmasında anlaştı. Geçici ateşkes kararı, Çarşamba günü gerçekleşen İsrail saldırılarında, Gazze'deki bir plajda oynayan dört çocuğun ölümünün ardından geldi. İsrail, Birleşmiş Milletler'in isteği üzerine Gazze'de bugün yerel saatle 10.00-15.00 arasında uygulanacak bir 'insani ateşkes' ilan etti.
Şimdi gözler İsrail ile Hamas arasında Kahire'de sürmekte olan görüşmelerde. Son olarak İsrailli yetkililer cuma gününden itibaren ateşkeste anlaşıldığını duyurdu. Ancak Filistin tarafından henüz bir doğrulama gelmedi.
Gün içindeki ateşkes görüşmelerinin ardından İsrail Başbakanı Netanyahu, orduya kara herakatı için emir verdi. İsrail saat 22.00'de de Gazze'nin güney sınırındaki vatandaşlarına sığınaklara girmeleri için çağrı yaptı. Saat 22.45 sularında da Gazze'ye yönelik, karadan, havadan ve denizden ağır bombardıman başladı.