Madalyonun Öteki Yüzü: Sovyet ve Rusya Uzay Programının Tarihine Işık Tutan Fotoğraflar
Uzayla ilgili neredeyse her şey NASA tarafından önümüze sunuluyor. Peki ya bu uzay yarışının diğer tarafında ipi göğüsleyen Sovyetler Birliği ve Rusya uzay programının uzay tarihine ışık tutan fotoğraflarına göz atmaya ne dersiniz.
Dünya'nın ilk yapay uydusu Sputnik 1 Sovyetler Birliği tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye oturtuldu. Sputnik 1'in uzaya gönderilmesi soğuk savaş yıllarında gerçekleşti ve süper güçler arasında yeni bir rekabet olan Uzay Yarışı'nı başlattı.
Dünya'nın ikinci yapay uydusu Sputnik 2. Sovyetler Birliği tarafından 3 Kasım 1957 tarihinde fırlatılan uyduda Layka adlı bir köpek de bulunmaktaydı ve bu yörüngeye yerleştirilen ilk hayvandı.
Layka; muhtemelen R-7 roketiyle köpeğin bulunduğu bölmenin ayrılması sırasında meydana gelen bir arızadan kaynaklanmış olduğu düşünülen aşırı ısınmadan dolayı, fırlatmadan sonraki birkaç saat içinde hayatını kaybetti.
19 Ağustos 1960 yılında, Baykonur uzay üssünden, kozmonot köpekler Belka ve Strelka’yı taşıyan Sputnik-5 uzay gemisi fırlatılmıştı. Bu iki köpek, uzaya başarıyla gönderilen ilk canlı yaratıklardı. Belka ve Strelka’nın başarılı uzay seyahati anında tüm dünyaya duyurulmuştu. Döndüklerinden bir gün sonra Sovyetler Birliği Televizyon Ajansı’nda (TASS) organize edilen bir basın toplantısına katılmışlardı. Belka ve Strelka hakkında kitaplar yazıldı, çok sayıda belgesel ve animasyon çekildi. Uzay seyahatinin ardından hayatları, Havacılık ve Uzay Tıbbı Enstitüsü’nde geçmişti.
12 Nisan 1961'de uzaya çıkarak Dünya'yı uzaydan gören ilk insan olan Yuri Gagarin daha yörüngedeyken, TASS'in birinci kumandanı Rusya'dan Simon olarak bilinen Maksat Babayev tarafından rütbesi yükseltildi. Sovyet otoritelerine göre rütbe değişimin hemen yapılmasının sebebi iniş sırasında ölebileceğinin düşünülmesiydi. Ama bu gerçekleşmedi ve dünyaya çok ünlü biri olarak döndü.
Yuri Gagarin'i taşıyan Vostok 1'in Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılışı
Sovyet lider Nikita Khrushchev'un solunda yer alan ve Vostok 2 gemisiyle 6 Ağustos 1961 tarihinde uzaya çıkan ikinci kişi unvanlı Gherman Titov, kalkışta 26 yaşına girmesine bir ay vardı, halen uzaya çıkan en genç insan unvanını korumaktadır.
Ayrıca German Titov uzaya çıkan ilk insan olabilirdi. Uzay Yarışının başlangıç döneminde, Sovyetler kozmonot adaylarını belirlemek için geniş bir tarama programı başlatmışlardı. Sovyet uzay programına seçilen 20 kozmonot arasında sivrilen Gagarin ve Titov testleri başarıyla geçmişlerdi. Bir tercih yapmak zorunda olan yetkililer Yuri Gagarin'i seçtiler. Gagarin'in seçilmesinde, güler yüzlü, cana yakın tavırları olması ve sade bir çocukluk sürmesinin önemli olduğu söylenir.
16 Haziran 1963'de Tereşkova Vostok 6 ile uçarak uzaya çıkan ilk kadın ve ilk sivil oldu. Dünya yörüngesinde 48 tur attı ve neredeyse üç gün uzayda kaldı (o zamana kadar uzaya giden ABD'li uzayadamlarının toplam süresinden fazla).
Uzaya çıkan ikinci kadın, Tereşkova'dan 19 yıl sonra yine bir Sovyet olan Svetlana Savitskaya'dır.
18 Marth 1965 tarihinde Sovyet kozmonot Alexei Leonov Arkhipovich uzay gemisi Voskhod 2'den dışarı çıkarak uzayda yürüyen ilk insan oldu.
31 Ocak 1966'da Baykonur Uzay Üssü'nden Molniya roketiyle uzaya fırlatılan Luna 9, 3 Şubat 1966'da Ay'ın yüzeyine yumuşak iniş yapabilen ilk uzay aracı olmuştur.
Rus kozmonot Vladimir Komarov, ilk uzay uçuşunu 1964'te Voskhod 1 ile yaptı. Soyuz 1 aracı ile yaptığı ikinci uzay görevi sırasında yere çakılarak ölen kozmonot bir uzay uçuşunda hayatını kaybeden ilk insan.
Sovyet kozmonot Vladimir Komarov'un Kızıl Meydan'da gerçekleşen 26 Nisan 1967 tarihli cenazesinde dul kalan eşi Valentina kocasının resmini öperken.
Sovyet bilim adamları 1968'de Ay'a yapılan bir yolculuktan dönen Zond 5 uzay aracının mürettebatı olan iki kaplumbağayı inceliyorlar. Kaplumbağaların yanı sıra uzay aracı sinekler, un kurtları, bitkiler ve bakterilerde taşıyordu.
17 Kasım 1970'de Ay'a gönderilen Lunokhod 1 bir başka gök cismine gönderilen uzaktan kumandalı ilk yüzey aracıydı. Lonokhod 1'in iki hız ayarı vardı: 1 km/sa ve 2 km/sa. İkisi panoramik, toplam 4 TV kamerası taşımaktaydı. Araç, radyo dalgalarıyla Dünya'daki 5 kişilik bir ekip tarafından yönetilmekteydi.
322 gün süren görevi sırasında Lunokhod 1, Ay'ın yüzeyinde geceleri durarak, toplam 17,5 km. yol katetmiştir. Bu sırada 20.000'i aşkın fotoğraf ve 206 yüksek çözünürlüklü panoramik görüntü göndermişti. 500 farklı noktada çeşitli toprak ölçümleri ve analizleri yapılmıştı.
Venüs’ün yüzeyinden ilk fotoğrafı almayı başaran uzay aracı, 20 Ekim 1975’te sıcak ve karanlık gezegen inmeyi başaran Venera-9 olmuştu. Sovyetlerin geliştirdiği uzay aracının ön ve arka tarafını görüntüleyen mekanik bir kamera vardı.
Bu kemara Venera-9 devre dışı kalmadan önce kayalık bir bölgenin iki panoramik görüntüsünü çekmeyi başarmıştı.
17 Temmuz 1975'te ABD ve Sovyet'lerin işbirliği ile iki uzay aracı birbirlerine başarılı bir şekilde kenetlendi. Soyuz mürettebat komutanı Alexei Leonov ve Apollo Amerikan mürettebat komutanı Thomas Stafford Batı Almanya üzerinde gerçekleşen bu başarılı kenetlenmeyi uzayda el sıkışarak kutladılar.
Svetlana Savitskaya, Salyut 7 uzay istasyonundaki görevi sırasında 25 Temmuz 1984'te 3 saat 35 dakikalık bir uzay yürüyüşü yaparak uzayda yürüyen ilk kadın oldu.
Oldukça başarılı bir Sovyet uzay istasyonu olan Mir'in ilk modülü 19 Şubat 1986'da uzaya gönderildi. İnsanlığın uzayda uzun süre düzenli olarak içinde yaşadığı ilk uzay araştırma istasyonu olan Mir, yapılan uluslararası işbirliği sayesinde, çeşitli milletlerden uzay adamlarının kullanımına açıldı. Yörüngede 1986 ile 1996 yılları arasında gönderilen pek çok modül ile başarılı bir şekilde kenetlendi. 23 Mart 2001 tarihinde görevi sona erdi ve atmosfere girerek yanması sağlandı.
1987-88 yılları arasında uzayda 365 gün, 22 saat ve 39 dakika süren bir görevden dönen Vladimir Titov (solda) ve Musa Manarov, uzayda bir yıldan fazla zaman harcayan ilk insanlar oldu.
6 Mayıs 2001'de dünyanın ilk uzay turisti olan Amerikalı Dennis Tito'nun Baykonur Uzay Üssü’nden Soyuz TM-32 uzay aracı kalkmadan önceki görüntüleri. Uluslararası Uzay İstasyonu'nu ziratet etme şansına erişen Tito, yörüngede yaklaşık sekiz gün geçirdi.
3 Haziran 2010 - 4 Kasım 2011 arasında gönüllülerden oluşan bir mürettebat (3 Rus, 1 Fransız, 1 Çinli) Mars'taki insanlı bir görevi taklit etmek için 520 gün bir kapsülde yaşadı ve çalıştı.
Ve MARS-500 program ekibinde bulunan bu mürettebat simüle edilmiş üç Mars yürüyüşü gerçekleştirdi.
