Döviz Sorunları Büyüyor: Borç Krizinden Şirketlerin KKM Kazançlarına, Rezervlerden Resesyona
'Dünyada ne yanlış gidiyorsa bizde de o yanlış gidiyor' dedi bu sabah Merkez Bankası Başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu.
En azından bir şeylerin yanlış gittiğini kabullenerek yolumuza devam etmek de umut verirken, yurt içinde bu sorunları bir miktar daha fazla yaşadığımız gerçeğiyle Türkiye'yi neler bekliyor? Ekonomik krizde miyiz? Değilsek bizi nasıl bir kriz bekliyor şeklinde sorularla dünyanın borç krizinden Türkiye nerede? KKM uygulamasında işleyiş rayında mı gibi konulara bakalım istedik. Döviz likidite sorunu krize dönüşür mü? Türkiye borçlarını ödemekte zorlanır mı? Bakalım uzmanlar ne diyor?
Borç kriziyle başlayalım.
BBC Türkçe'den İktisatçı Ergin Yıldızoğlu'nun aktardığına göre, öncelikle dünyada pandemi sonrası savaşla birlikte artan enflasyon ve faiz ortamında bir borç krizine hazırlanıyor. “Global Debt Monitor 2022” başlıklı raporda yapılan analizlerde Sri Lanka'da yaşanan sürecin için Türkiye'nin de olduğu bazı ülkeler içim kritik sınırda olduğunu açıklanıyor. Krizden kaçışın ise Çin, dolar ve euro, yüksek faiz gibi seçenekler nedeniyle zorlaştığına dikkat çekiliyor.
Türkiye borçlarını ödeyemeyecek duruma gelir mi? Resesyon riski var mı?
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, objektif isimlerdendir. Gazete Oksijen'de kaleme aldığı yazısında Türkiye'nin borç krizi olasılıklarını inceliyor. Net verilerle hatta frekansı daha yüksek verilerle yaptığı analizde ödemelerin ve konjonktürün zorlayıcı olduğunu ancak tüm varlıklar ve yükümlülüklere bakıldığında Türkiye'nin bu zorlukları aşabileceğini de belirtiyor. Bu bağlamda dış borç ödemeleri kadar, döviz varlıklara, CDS'e diğer ülkelerdeki sıkılaşmalara da dikkat çeken Bürümcekçi, Türkiye'nin henüz resesyon riskinin de bulunmadığına ancak gözle görülür bir yavaşlamaya doğru gittiğine dikkat çekiyor.
Rezervleri güçlendirmek adına ihracatçılara döviz satış zorunluluğunda şirketler kaçış yolunu buldu.
Dünya'da İmam Güneş haberine göre, hammadde ihtiyacı nedeniyle ihracatçı firmalar yurt dışında kendilerine paylaşımlı ofislerden yer kiralayarak burada da şirket kuruluşu ile iş sözleşmelerini bu şirketler üzerinden yapıyor ve içeride MB'ye ihracat gelirinin yüzde 40'ını satmak zorunda kalmaları, döviz pozisyonu tutmaları halinde TL kredi alamamaları gibi tedbirlerin önüne geçerek kur farkı düşen kar marjlarını kaybetmemenin yollarını buluyorlar.
Kısaca, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası’nın kararlarından üreticiler de ihracatçılar da kaçacak yol buluyor.
Dönelim şirketlerin KKM gelirlerine: İlk dönüşler başlıyor!
20 Aralık 2021 tarihinde Erdoğan tarafından açıklanan ve kurlardaki yükselişi engelleyerek 'liralaşma'yı artırması amaçlanan KKM uygulamasına sonrasında 6 ay vade ve vergi istisnası ile tüzel kişiler de eklenmişti. Şirketlere tanınan haklarla ilk girişler şubat ayında gerçekleşmiş olduğunda ilk dönüşlerin vadesi geldi. Yapılan hesaplamalarla Dünya'dan Şebnem Turhan'ın aktardığına göre, ilk girişlerde 13,59 seviyelerinde olan dolar/TL bu dönemde 17,90 seviyesinin üzerinde olduğundan getiri oranı yüzde 31,79 oluyor. Şirketlerin girişi döviz ya da altın dönüşü ile olduğundan Merkez Bankası'ndan karşılanacak olan faiz farkı da yaklaşık 1 milyon 317 bin 900 lira olacak.
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan da rezervlere değindi.
Merkez Bankası’nın döviz rezervini arka kapıdan cayır cayır sattılar. Ne için? ‘Bak ne güzel ekonomiyi yönetiyoruz, kur artmıyor’ dedirtmek için. Onu bitirdiler, swap anlaşmalarıyla para buldular. Swap anlaşmalarıyla buldukları parayla da geçen aralıktan bugüne kadar 60 milyar dolar daha sattılar. Satılan rakam 190 milyar doları geçti. Gizli saklı yapıyorlar. Merkez Bankası, bizim dönemde, 13 yıl boyunca sadece 8 milyar dolarlık satış yaptı. Yaptığı her satışı o gün ‘Ben bugün bu kadar döviz sattım’ diye ilan etti. Bunlar 190 milyar dolar döviz sattılar, hiçbir şey söylemiyorlar. Doğru hesaptan kaçar mı ya? Yaptığın iş doğruysa çık, açıkla. ‘Ben bugün 5 milyar dolar sattım’ de. Niye gizli saklı yapıyorsun? Sata sata tükettiler doları. Dolar tükenince, dolar kıtlığı olunca doların fiyatı artıyor. Çok basit hesap. Kaynak: ParaAnaliz
İYİ Parti Ekonomi Politikaları Başkanı Prof. Dr. Bilge Yılmaz da KKM'ye ve döviz kıtlığına dikkat çekiyor.
HalkTV'den İpek Özbey'e konuşan Yılmaz, KKM bitince çıkışların sıkıntı oluşturacağına dair öngörüde bulunurken, aslen bu ürünün iyi tasarlanmadığını belirtti. Kış mevsimine işaret eden Yılmaz, gelecek sorunların KKM'den bağımsız olduğunun altını çizerken, döviz likidite krizine dikkat çekti. Ayrıca kredi sorunlarına işaret ederken, enflasyonla birlikte işsizlikte de sorun yaşanabileceğini belirtti.
Son olarak da Merkez Bankası rezervlerindeki düzeyi CHP Sözcüsü ve Hazine eski Müsteşarı Faik Öztrak paylaştı
👇
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara faizler üzerinden riskleri ve kırılganlığı şu şekilde anlatıyor 👇
Ekonomi üzerinde olumsuz yansımaların yaşandığını ve yaşanmaya devam edeceğini belirten Kara, öncelikle cari açık ve enflasyonla makroekonomik dengesizliklerin ortaya çıktığını düşük faizin yan etkilerine karşın KKM gibi maliyetli bir mekanizma yaratıldığını böylelikle içerde de risklerin biriktiğini açıkladı.
Yorum Yazın