Anksiyete Krizi ve Panikatak Arasındaki Farklar Neler?
İnsanların genellikle panikatak ve anksiyete krizinin aynı olduğunu söylediğini duyuyorsunuzdur. Ama ikisi aslında farklı şeyler... Gelin beraber panikatak ve anksiyete krizlerinin benzerliklerine ve farklarına bakalım, işte detaylar... 👇
İlk olarak, anksiyete krizi nedir?
Anksiyete krizleri birden ortaya çıkabilen, insana yoğun korku yaşatan bir rahatsızlıktır. Ayrıca teşhis koyulabilen bir durum değildir. Anksiyete krizlerinin sınav, iş yerindeki problemler, sağlık sorunları ya da ilişki problemleri gibi spesifik bir tetikleyicisi olabilir. Belli bir semptomu şunlardır diyebileceğimiz bir şey olmasa da genelde ‘karında bir düğümlenme’ ya da hızlanan kalp atışları en belirgin belirtileridir. Ancak semptomları panikataktan biraz hafiftir.
Peki panikatak nedir?
Panikatak kişide kendisini bir anda gösteren yoğun ve büyük bir korku içeren mental rahatsızlıktır. Yükselen kalp atışı, nefes darlığı, mide bulantısı gibi birçok zorlayıcı fiziksel semptomlar da bu korkuya eşlik eder. DSM-5 ‘Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın son yayınlanan baskısında panikatak, beklenen ve beklenmeyen panikatak olarak ikiye ayrılmıştır.
Beklenmeyen panikataklar belli bir neden olmadan ortaya çıkar. Beklenen panikataklar ise fobiler gibi dış stres faktörleri yüzünden oluşabilir.
Herkes panikatak yaşayabilir ama birden fazla yaşanması panik bozukluğunun bir işareti olabilir.
Anksiyete belirtileri; endişe, sıkıntı ve korkudur ve hayatınıza yavaş yavaş girebilir.
Anksiyete krizlerinin tam bir tanısının olmadığı için belirtilerinin yorumlanmaya açıktır.
Yani bu da demek oluyor ki, 'anksiyete krizi' geçiren iki farklı kişinin belirtileri farklılık gösterebilir.
Peki belirtileri neler?
Birçok duygusal ve fiziksel belirtileri ortak olduğu için panikatak ve anksiyete krizleri benzerdir aslında. Aynı anda hem anksiyete hem panikatak yaşayabilirsiniz. Mesela iş yerinde önemli bir toplantı gibi stresli bir durum için endişe duyarken anksiyete yaşayabilirsiniz. O an geldiğinde ise kaygınız panikatağa dönüşebilir.
Yaşadığınız şeyin anksiyete krizi mi panikatak mı olduğunu anlamak zor olabilir.
İşte panikatak ve anksiyetede görülen semptomlar:
Anksiyete genelde stresli ve tehdit edici şeylerle ilişkilendirilir. Panikatak ise her zaman stres ile ilişkilendirilmez. Çoğu zaman birdenbire ortaya çıkar.
Anksiyete hafif, orta ya da şiddetli seviyelerde görülebilir. Mesela anksiyete günlük yaşantınızda aklınızın bir köşesinde durabilir ama panikatakta genellikle şiddetli ve insanı tepetaklak eden semptomlar görülür.
Panikatak esnasında vücudun savaş ya da kaç tepkisi devreye girer. Not: Savaş ya da kaç tepkisi algılanan zararlı bir olaya, saldırıya veya hayati tehdide yanıt olarak ortaya çıkan fizyolojik bir tepkidir. Fiziksel semptomlar anksiyete belirtilerinden daha yoğundur.
Anksiyete yavaş yavaş gelişebilirken panikatak genelde bir anda ortaya çıkıverir.
Panikatak insanda genelde tekrardan atak geçirme korkusunu tetikler. Bu da davranışlarınızı etkiler ve panikatak riski altında olabileceğinizi düşündüğünüz yerlerden veya durumlardan uzaklaşmanıza sebep olabilir.
Sebepleri neler?
Aslında beklenmeyen panikataklara sebebiyet veren belli dış faktör şudur diyemeyiz. Beklenen panikataklar ve anksiyeteye sebep olan şeyler ise benzerdir. Bazı ortak tetikleyiciler ise şunlardır:
Stresli bir iş
Sosyal durumlar
Agorafobi (belirli bir yerde kapana kısılma ya da kaçamama korkusu), klostrofobi (kapalı alan korkusu) ve akrofobi (yükseklik korkusu) gibi fobiler
Travmatik deneyimleri hatırlatacak şeyler
Kalp rahatsızlığı, diyabet, huzursuz bağırsak sendromu, astım gibi kronik rahatsızlıklar
Kronik ağrı
Uyuşturucu ve alkolü bırakma
Kafein
İlaç ve takviyeler
Tiroit problemleri
Peki risk faktörleri neler?
Anksiyete ve panikatak benzer risk faktörlerine sahiptir:
Travma atlatmak veya travmatik olaylara şahit olmak
Sevdiğiniz birinin ölümü veya boşanma gibi başınızdan stresli bir olay geçmesi
İş yerindeki sorumluluklar, aile içindeki çatışmalar, maddi sıkıntılar gibi devam eden stres ve endişeler
Kronik bir rahatsızlık veya hayatınızı tehdit eden bir hastalıkla yaşamak
Sürekli endişe duyan bir kişiliğe sahip olmak
Depresyon gibi başka mental problemlere sahip olmak
Anksiyete ya da panik bozukluğu olan yakın aile bireylerinin olması
Uyuşturucu kullanmak, alkol tüketmek
Anksiyetesi olan insanlar panikatak yaşama riski altındadır ama anksiyeteniz olması panikatak geçireceğiniz anlamına da gelmez.
Tanı koyabilmek için doktorunuz şunları yapabilir:
Fiziki muayene
Kan testleri
Çeşitli kalp testleri
Psikolojik değerlendirmeler
Peki panikatak ve anksiyete nasıl tedavi edilir?
Danışmanlık ve psikoterapi ile tedavi edilebilirsiniz. Anksiyete ve panik bozukluklar için konuşma terapileri, genellikle tek başına değil de çeşitli kombinasyonlarla beraber uygulanır.
Bilişsel davranışçı terapi, sizi endişelendiren şeylere yeni bir bakış açısıyla bakmanıza yardımcı olabilir. Danışmanınız sizi anksiyete ve panik bozukluklara iten şeyleri yönetebilmeniz için çözümler bulmanıza yardımcı olabilir.
Bilişsel terapi ise genellikle bir kaygı bozukluğunun altında yatan yararsız düşünceleri tam olarak belirlemenize, onlara başka bir açıdan bakmanıza ve etkisizleştirmenize yardımcı olabilir.
Maruz bırakma terapisi ise sizin korku ve anksiyetenizi tetikleyen durumlara kontrollü bir şekilde maruz bırakır ve bu da korkularınızla bir şekilde yüzleşmeyi öğrenmenize yardımcı olabilir.
Bu tedavilerin dışında doktorunuz size çeşitli ilaçlar da yazabilir.
Eğer panikatak veya anksiyete yaşıyormuş gibi hissederseniz şu adımları takip edebilirsiniz:
Yavaş ve derin derin nefesler alın. Nefesinizin hızlandığını hissettiğinizde nefes alıp vermeye odaklanın, nefes alırken ciğerlerinizin havayla dolduğunu hissedin. Dörtten geriye sayarken nefesinizi verin. Nefes alış verişiniz yavaşlayana kadar bunu tekrarlayın.
Yaşadığınız şeyin farkına varın ve bunu kabul edin. Daha önceden bir anksiyete veya panikatak yaşadıysanız bunun çok zor olabileceğini tahmin ediyor olabilirsiniz ama kendinize bunların geçeceğini ve iyi olacağınızı hatırlatın.
Anksiyete ve panikatağı önlemenize, atak geçirirseniz belirtilerinizin şiddetini azaltmanıza yardımcı olmak adına yaşam tarzınızı değiştirebilirsiniz.
Hayatınızdaki size strese sokan şeyleri azaltın.
Negatif düşünceleri nasıl tanımlayacağınızı ve onları nasıl durduracağınızı öğrenin.
Düzenli egzersiz yapın.
Meditasyon veya yoga yapın.
Dengeli ve düzenli beslenin.
Alkol, kafein tüketiminizi sınırlayın.
Yani şöyle bir toparlayacak olursak, panikatak ve anksiyete krizleri aynı şey değildir. Bu terimler sık sık birbirinin yerine kullanılsa da 'DSM-5'te yalnızca panikataklar tanımlanmıştır.
Anksiyete ve panikatakların belirtileri, nedenleri ve risk faktörleri benzerdir ancak panikataklar daha yoğun yaşanabilir daha şiddetli fiziksel belirtiler de buna eşlik eder.
Anksiyete veya panikatak belirtileriniz günlük hayatınızı etkiliyorsa bir uzmana başvurmalısınız.
Yorum Yazın