Peki Daha Önce Neler Olmuştu? Tüm Dünyayı Derinden Etkilemiş En Büyük Ekonomik Krizler
Şu günlerde sanırım her vatandaşta ekonomik kriz korkusu vardır. Ekonomi daha mı kötüye gidecek yoksa normale mi dönecek soruları hemen hemen her muhabbet ortamında sorulan sorular olmaya başladı. Ben de şimdiye kadar dünyayı derinden etkilemiş en büyük ekonomik krizlerin bir listesini oluşturdum. Keyifli Okumalar...
1. 1878 Ekonomik Krizi (1878)
1878 ekonomik krizi üretim fazlası nedeniyle yaşanmış bir krizdi. 20 Eylül'den itibaren New York Menkul Kıymetler Borsası'nın faaliyetleri 'Log Depression' olarak adlandırılmış ve 10 gün süreyle işleme kapatılmıştı. Kriz, genel itibariyle piyasadaki üreticilerin talebin zıttı bir şekilde üretimi büyütmesi ve ardından piyasadaki nakit sıkıntısının borsaya vurması şeklinde meydana gelmişti. Zararına satışlar çok olmuş, birçok şirket de bu sebepten iflas etmişti.
2. Büyük Buhran (1929)
Büyük Buhran ya da diğer adıyla Dünya Ekonomik Bunalımı ABD'de başlayıp etkisini tüm dünyaya gösteren küresel krizdir. Öncesindeki ticari odaklara göz atmak gerekirse New York Down Jones Borsası 1928 yılının başından 1929 yılı Ekim ayının başına kadar olan süreçte gittikçe yükselmiş ve yatırımcılarına yüksek kazanç sağlamıştır. Fakat 3 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde ise birkaç şirketin hissesinde ekstrem düşüşler meydana gelmiştir.
Bu düşüş sonrası 21 Ekim günü yabancı yatırımcıların kağıtlarını ellerinden çıkarmalarıyla hızlanmış ve ardından 24 Ekim 1929 Perşembe günü borsa dibe vurmuştur.
Bu süre zarfında 3.000' den fazla banka batmış ve milyonlarca kişi işsiz kalmıştır. ABD'de başlayan buhran Avrupa'ya da yayılmış, Almanya'da Hitler çözüm olarak görülmüş ve başa gelen Hitler 2. Dünya Savaşı'nı başlatmıştır.
3. Kara Pazartesi (1987)
Dünya borsalarının kısa zaman zarfında büyük değer kayıpları yaşaması sonucunda Kara Pazartesi Ekonomik Krizi yaşanmıştır. Düşüş Hong Kong borsasında başlamış ve saat farkının olmasıyla birlikte 1 hafta içerisinde tüm dünyada küresel bir etki yaratmıştır. Kara Pazartesi, bir günde borsaların en çok değer yitirdiği gün olarak tarihe geçmiştir.
4. Asya Mali Krizi (1997)
Asya Mali Krizi, Temmuz 1997'de Tayland Borsası'nda başlayan ve Asya Kaplanları olarak bilinen birçok Doğu Asya ülkesini, para birimlerinin ve borsalarının çöküşüne kadar etkileyen ekonomik krizdir. Tayland Borsası çok iyi bir seviyede işlem görürken aniden birkaç şirket hissesindeki oynamalar 1994 Meksika Krizinden sonra temkinli davranan yatırımcılar tarafından fark edilmiş ve ani satışlar sonrası önce bölgesel sonra küresel bir kriz oluşmuştur.
Tayland Borsası çok iyi bir seviyede işlem görürken aniden birkaç şirket hissesindeki oynamalar 1994 Meksika Krizinden sonra temkinli davranan yatırımcılar tarafından fark edilmiş ve ani satışlar sonrası önce bölgesel sonra küresel bir kriz oluşmuştur.
5. Dünya Gıda Krizi (2007)
2007 ve 2008 yıllarında dünya çapındaki gıda fiyatlarındaki ekstrem artışlar kısa bir süre sonra bir küresel krize dönüşmüş ve ekonomisi gelişen ülkelerin borsalarında negatif etki yaratmıştır.
Krizin asıl nedeninin ise tarım ürünleri üreten ülkelerdeki kuraklıklar ve petrol fiyatlarındaki artışlar olduğu belirtilmektedir.
Bu ekonomik ortamda üretici devletler stoklamaya gitmiş ve fiyatlar hızla yükselerek kriz meydana gelmiştir.
6. Türkiye Ekonomik Krizi (2001)
1999 Depremiyle birlikte ekonomisi iyice çöken ülkede 2001 yılında gerçekleştirilen Milli Güvenlik Toplantısı'nda yaşanan tartışmanın ülke gündemine yansımasıyla piyasanın tepe taklak olduğu krizdir.
Ekonomide beklenmedik ölçüde daralma meydana gelmiş ve 21 Şubat'ta bankalar arası para piyasasında gecelik faiz %6200'e kadar çıkmıştır.
Yapılan bu örtülü devalüasyon (para miktarındaki değer kaybı) ile Türk Lirasının değeri %40 civarında düşmüştür. Devletin borcu da 29 katrilyon TL artmıştır.
7. Küresel Ekonomik Kriz (2008-2012)
ABD'deki Mortgage sisteminin çökmesi ve piyasalarda bir anlık nakit kıtlığı neticesinde büyük parasal şirketler batmaya başlamış ve bunun zincirleme etki yapmasıyla birlikte bir anda Büyük Buhran' dan daha etkili bir kriz baş göstermiştir. Tüm dünyaya sıçrayan bu kriz AB ülkelerini derinden etkilemiş ve İzlanda, İspanya, Portekiz, Yunanistan gibi ülkeler kriz çıkmazı içerisine girmiştir.
2008'e kadar olan süreçte ABD Dolarının değer kaybetmesi de etkili olmuştur.
Tüm dünyaya sıçrayan bu kriz AB ülkelerini derinden etkilemiş ve İzlanda, İspanya, Portekiz, Yunanistan gibi ülkeler kriz çıkmazı içerisine girmiştir.
8. Yunan Ekonomik Krizi (2011)
Yunan Ekonomik Krizi; 2011 yılında başlayan ve günümüzde etkisi devam eden, dönemin Yunan hükümetinin aşırı kamu borçlanması ve bu borçları ödeyememesinden kaynaklanan ekonomik krizdir. Takvimler 2014'ü gösterdiğinde ise borç sorununu ortadan kaldıracağını söyleyen aşırı sol yanlısı Syriza hareketi başa geçmiş ve başını Almanya' nın çektiği ülkelerle pazarlığa oturulmasına rağmen kriz henüz aşılamamıştır.
Kriz çıktığında dönemin başbakanı Papandreu istifa etmiş ve yeni hükümet kurulmuştur.
Takvimler 2014'ü gösterdiğinde ise borç sorununu ortadan kaldıracağını söyleyen aşırı sol yanlısı Syriza hareketi başa geçmiş ve başını Almanya'nın çektiği ülkelerle pazarlığa oturulmasına rağmen kriz henüz aşılamamıştır.
Yorum Yazın