Hepinizin Aklındaki O Soruyu Yanıtlıyoruz! 'Koronavirüs Okulda, Sınıfta ve Restoranlarda Nasıl Yayılır?'
Not: İçerikte kullanılan grafik ve çizimler El Pais adlı internet sitesinden Türkçeye uyarlanarak kullanılmıştır.
Gelin sizinle farazi durumlar üzerinden konuşup örneklendirmeler yapalım. Diyelim ki evde toplanmaya karar veren altı kişi bir araya geldi ve bunlardan sadece biri enfekte...
İspanya'da kayda geçen koronavirüs vakalarının yaklaşık %31'inin hastalığı kapma nedeni aile ve arkadaşlar arasındaki bu tür görüşmelerden kaynaklanıyor.
Yapılan araştırmalara göre sosyal mesafenin korunup korunmadığına bakılmaksızın bu altı kişi dört saati yüksek sesle konuşarak ve maske takmadan geçirirse en az beşi enfekte olur.
Eğer maske takılıysa en az dördü risk altındadır. Evde kalınan süre arttıkça maskenin koruyuculuk oranı da doğru orantılı olarak azalır. Maske tek başına yeterli bir koruyucu değildir.
Odadaki herkes maske taktığında, süre yarı yarıya azaltıldığında ve bulunulan oda sürekli havalandırıldığındaysa risk bir kişinin altına düşer.
Koronavirüs özellikle de kapalı alanlarda hava yoluyla yayılır. Kızamık kadar bulaşıcı olmasa da bilim insanları artık aerosollerin oynadığı rolün önemini kabul etmektedirler.
Aerosol: Enfekte bir kişi tarafından dışarıya verilen ve kapalı bir ortamda havada asılı kalan küçük bulaşıcı parçacıklar.
Peki biz bunu nasıl durduracağız?
Bilim insanları şu anda koronavirüsün bulaşmasının üç ana yolu olduğunu ifade ediyorlar:
Yakınızdaki kişilerin gözlerine, ağzına ya da burnuna ulaşabilecek derecedeki konuşma veya öksürükten kaynaklanan küçük damlacıklar,
Her ne kadar ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi bunun çok düşük bir olasılık olduğunu söylese de Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin (ECDC) gözlemi tarafından desteklenen kontamine olmuş yüzeylere dokunmak,
Ve son olarak, enfekte olmuş hava parçacıklarının kişi tarafından solunması.
Havalandırma olmadan, aerosoller havada asılı kalırlar ve zaman geçtikçe giderek daha da yoğun hale gelirler.
Minute/Dakika
Nefes almak, konuşmak ve bağırmak:
Pandeminin başlangıcında bilim insanları öksürdüğümüzde ya da hapşırdığımızda dışarı çıkardığımız büyük damlacıkların ana bulaşma nedeni olduğunu düşünüyorlardı ama artık kapalı ve yetersiz havalandırılmış alanlarda uzun süre konuşmanın, bağırmanın ya da şarkı söylemenin bulaşma riskini artırdığını ifade ediyorlar. Bunun en önemli sebebi ise yüksek sesle konuşmanın hiç konuşmadığımız zamanlara oranla 50 kat daha fazla virüs yüklü parçacık yaymasından kaynaklanıyor.
Aerosoller eğer havalandırma yoluyla yayılmazlarsa giderek daha da konsantre hale gelir ve haliyle enfeksiyon riskini arttırırlar.
Bilim insanları, sadece nefes alırken yaydığımız ve düzgün takılmayan maskelerinden çıkabilen bu parçacıkların, enfekte olmuş bir kişinin beş metrelik yarıçapında birkaç dakikadan fazla zaman geçiren insanlara rahatlıkla bulaşabileceğini göstermişlerdir.
Aşağıdaki grafikte sizler için bu durumda hangi koşulların bulaşma riskini artırdığını özetledik:
Barlar, kafeler ve restoranlar:
Bu tarz işletmelerde yayılan koronavirüs aslında çok ciddi sayıda bulaşmaya neden oluyor. Ayrıca bir gece kulübündeki salgın aşağıdaki grafikte de açıklandığı gibi evdeki altı kişiye oranla ortalama 27 kişiyi enfekte ediyor...
Kapasitesi %50'ye düşürülmüş bir barı ele alalım. Bu barda da 15 müşteri ve 3 personel olsun. Bir de pencereler kapalı ve mekanik havalandırması da olmasın.
Kulağa tanıdık geldi değil mi?
En kötü senaryoya göre böyle bir ortamda önlemler alınmadığı takdirde 4 saatin sonunda 15 müşterinin 14'ü virüs kapar.
Eğer maskeler takılıysa da bu sayı 8'e düşer...
Eğer ortam havalandırılırsa ve barda geçirilen süre kısalırsa yalnızca bir kişinin enfekte olma riski vardır.
Okullar:
Öğretmenler öğrencilerden çok daha fazla konuşur ve seslerini duyulacak şekilde yükseltirler. Tabii bu da potansiyel olarak bulaşıcı parçacıkların dışarı çıkma oranını size az önce bahsettiğimiz nedenlerden dolayı arttır. İspanyol Ulusal Araştırma Konseyi (CSIC) yönergelerine göre, İspanyol hükumeti soğuk aylarda rahatsızlığa neden olsa bile sınıfların havalandırılmasını ya da havalandırma ünitelerinin kullanılmasını tavsiye etmiştir.
Sınıflardaki en tehlikeli durumlardan biri havalandırmanın olmamasıdır.
Eğer enfekte olmuş bir öğretmenle, öğrencileri sınıfta iki saat geçirirlerse 24 öğrenciden 12'sinin hasta olma olasılığı artar.
Eğer sınıftaki herkes maske takıyorsa bu sayı 5'e düşer.
Eğer ders esnasında sınıf havalandırılmaya devam edilirse ve dersten önce en az 1 saat sınıfa temiz hava girmişse risk büyük oranda düşer.
Gelin bu durumu daha da detaylı bir araştırmayla inceleyelim:
Risk altındaki durumlarda insanlar arasında bulaşma olasılığını hesaplamak için Colorado Üniversitesi'nden Profesör José Luis Jiménez liderliğindeki bir grup bilim insanı tarafından 'Kovid Havadan İletim Tahmincisi' adlı bir araç üretildi. Bu araç aerosol iletimini engelleyen önlemlerin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır.
Bu araçla gerçekleştirilen simülasyonlar sırasında denekler önerilen sosyal mesafeyi koruyarak damlacıklar yoluyla bulaşma riskini ortadan kaldırmışlardır...
Tabii doğru havalandırma, ortamda bulunulan süreyi kısaltma, katılımcı sayısını düşürme ve maske takma gibi olası tüm önleyici tedbirler aynı anda uygulanmazsa yine de enfekte olabilirler. Oluşturulan en iyimser senaryoya göre bile enfekte kişi sosyal mesafeyi korumazsa bulaşma olasılığı artar çünkü koronavirüsün sadece aerosollerden değil damlacıklardan da bulaşma riski vardır. İşin daha da kötüsü havalandırma olsa bile eğer iki kişi birbirine yakın durursa aerosolleri dağıtmak bile koronavirüsü engellemek için yeterli bir önlem olmaz.
Peki bu ne demek?
Örneğin, Mart ayında Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington eyaletinde bir koro prova aldı. Koronun 120 üyesinden sadece 61'i provaya katılarak sosyal mesafe ve hijyen önlemlerinin sağlanması için çaba gösterdi ama maske takmadılar, çalıştıkları alanın havalandırması yoktu ve uzunca bir süre yüksek sesle şarkı söylediler. Sadece bir enfekte kişi virüsün iki buçuk saat içinde 53 kişiye geçmesine neden oldu. Enfekte olanlardan bazıları hasta olan kişiye 14 metre uzaktaydı yani bu durumu yalnızca aerosollerle açıklayabiliyoruz. Tabii bu provanın ardından iki kişinin hayatını kaybettiğini de belirtmiş olalım.
Yani provada maske takılmış olsaydı risk yarı yarıya azalırdı ve provaya katılanların % 87'si değil % 44'ü virüs kapardı.
Eğer prova daha fazla havalandırılan bir ortamda daha kısa bir süre yapılsaydı, sadece iki şarkıcı enfekte olmuş olurdu...
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım...
Yorum Yazın
Güzel bilgilendirici ama uygulanabilir değil.Çocuklardan anlamayan başka bir anlayış daha .Havalandırma sorun filan demiş ama çoğu okullar aşırı kalabalık h... Devamını Gör
Boku yedik diye düşünüyorum
Okudukça safiye gibi heryeri çitileyesim geliyor..