Geçmişten Günümüze İnsanlığın Tarihi 4. Bölüm: Mezopotamya Uygarlıkları Asur ve Babil
Asur ve Babil'in kuruluşu
Ur Sülalelerinin gerileyip çöküşe girmesinden sonra kuzeyde siyasal gücü olan Asur, güneyde ise kültürün ve dinin başkenti olan Babil yükselişe geçti.
Asurlar Kuzey Irak ve Dicle Nehri civarında kurulmuştur. Başkentleri Ninova'dır. Zamanla ticarette gelişerek kültürlerini birçok yere yaymış, koloniler kurmuştur. Ticaret sayesine Anadolu'ya yazıyı getirmişlerdir. En büyük ticaret kolonileri Kültepe'de (Kayseri'de) bulunmaktaydı. Asur Devleti Mezopotamya'da en geniş sınırlara ulaşan devlettir.
Babiller Samilerin bir kolu olan Amurrular gelmektedir. Başkenti Babil'dir. İştar Kapısı'nı yapmışlardır. Ayrıca efsanelerde geçen Dünya'nın Eski Yedi Harikası'ndan biri olan Babil'in Asma Bahçeleri'ni ve Babil Kulesi'ni yaptıkları düşünülmektedir.
Asur tarihi
M.Ö. 13. yüzyılda Anadolu'da Mitanni-Hurri egemenliğinin zayıflaması Asur Devleti'nin yükselmesini sağlamıştır. 1. Şalmaneser'in Mitanni-Hurrileri yıkması ile Asurlar kesin olarak egemenlik sağlamıştır. Böylece Asur toprakları Mezopotamya'yı ve Anadolu'nun bir kısmını alacak şekilde büyümüştür.
1. Tukulti-Ninurta'nın ölümü ile Asur Devleti düşüşe geçmiştir. Yoğun göç dalgaları ve Babil ile yapılan savaşlar Asur Devletini olumsuz etkilemiştir. Bu zamanda Mezopotamya'da yeni devletler ve kavimler ortaya çıkmıştır.
Asur Devleti M.Ö. 9. yüzyılda tekrardan güçlenmiş ve M.Ö 5. yüzyıla kadar Mezopotamya'da egemenlik sağlamıştır. Bu döneme Yeni Asur Krallığı denilmiştir. Bu dönemde her kral bir çok sefer yapmıştır. Batı Akdeniz'den Basra Körfezi'ne kadar sınırlarını genişletmiş, Mısır'ı yağmalamıştır.
Asur devletinin yıkılışı
Devletin en güçlü olduğu dönemde Medler, Babillier ve İskitler birleşerek Asur Devleti'ne savaş açmıştır. Böylece devlet parçalanmış ve yıkılmaya doğru gitmiştir. Asur Devleti'ne son büyük darbeyi Keldaniler yapmıştır. Keldaniler'in saldırması ile devlet tamam yok olmuştur. Yıkılmadan sonra da halkın bir kısmının Harran ve çevresinde yaşadığı ve zamanla oranın halkına karışmış oldukları düşünülmektedir.
Asur kültürü
Savaşçı bir toplumdur. Birçok büyük savaş yapmışlardır. Ordularında bando takımı ve atlı birlikler vardı. Hükümdarları ve faaliyetlerini anlatan yıllıklar yazdılar. Kaya oymacılığında gelişmişlerdi. Tek tanrılı dinleri benimsediler. Çivi yazısını kullandılar. Mimaride oldukça gelişmişlerdi. Sanat eserlerinde din dışı konuları da işlemişlerdir.
Babil tarihi
Babil sözcüğünün kökeni Akadca'da ki Bab-ilu sözcüğünden gelir. Bab kapı, ilu ise tanrı anlamına gelir, bu iki kelimenin birleşimi ile Tanrı'nın Kapısı yani Babil oluşur.
Babil bir şehir devlet iken Hammurabi'nin başa geçmesi ile büyük bir imparatorluğa dönüşür ve diğer krallıklar üzerinde egemenlik kurar. Hammurabi kendi adını verdiği Hammurabi Kanunları'nı yazmıştır. Bu kanunlar tarihteki en eski kanunlardan biridir.
Sonraki yıllarda Eski Hitit Devleti M.Ö. 1595 yılında Babil'i alarak devleti yıkmıştır.
Asur Devleti'nin yıkılması ile Babil tekrardan güçlenmiştir. Topraklarını Asur Devleti ve komşu devletleri alacak şekilde büyütmüştür. Babil'in bu güçlü dönemi Yeni Babil olarak adlandırılmıştır. Bu dönemin en önemli kralı Nabukadnezzar'dır. Dönemin en önemli eseri İştar Kapısı'dır.
M.Ö. 539 yılında Perslerin Babil'i ele geçirmesi ile imparatorluk tamamen yıkılmıştır.
Babil kültürü
Çok tanrılı dinleri benimsediler. Baş tanrıları Marduk, baş tanrıçaları ise İştar'dır. Çivi yazısı kullanmışlardır. Hukukta Hammurabi Kanunları'nı kullandılar. Kanun maddeler halinde oluşmaktadır. 13. madde uğursuz olduğu için yoktur. Kanun günümüzde Fransa'da Louvre Müzesinde bulunmaktadır.
Matematik ve astronomi alanında ileriydiler. Ay ve güneş tutulmalarını hesapladılar. Astronomi sayesinde gelecekten bilgi edineceklerine inanıyorlardı.
2. Nebukadnezar döneminde İştar Kapısı yapılmıştır. Ayrıca her ne kadar efsane de olsa Babil'in Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi'nin de Babilliler tarafından yapıldığı düşünülmektedir.
Hammurabi kimdir?
Hammurabi 1. Babil Hanedanın altıncı kralıdır. Milattan önce 1793-1750 yılları arasında hüküm sürmüştür. Tahta çıktığı zaman Babil henüz güçlü bir devlet değildi. Devlette iç sorunlar ve dış devletlerden gelen tehlikeler vardı. Bundan dolayı Hammurabi ilk olarak iç sorunları hallederek Babil Krallığı'nı birleştirdi sonra Babil'in aşağı krallığı olan Larsa Krallığı'nı ve civarındaki şehirleri fethetti. Sonraki yıllarda Elam topraklarını ve Asur'u fethederek topraklarını büyütmüştür.
Hammurabi posta teşkilatını geliştirmiştir. Bu sayede istenilen posta doğru adrese ulaşabiliyordu. Ayrıca ilk polis teşkilatını kurarak ülkedeki isyanlarını bastırıyor, suçluları hızlı bir şekilde yakalatıyor ve kendi yazdığı kanunlar ile suçluları ağır cezalara çarptırıyordu.
Hammurabi sanata ve bilime önem veren birisiydi. Birçok eser yaptırmıştır. Sanatın gelişmesine destek oluştur. Efsanelerde geçen Babil Kulesi'ni yaptırdığı düşünülmektedir. Hammurabi kendinin bir insan-tanrı olduğunu söylemiş ve diğer krallardan daha üstün olup onun önünde eğilmelerini istemiştir.
Hammurabi kanunları
Milattan önce yaklaşık 1760 yıllarda Hammurabi tarafından yazılan kanunlardır. Hammurabi Kanunları tarihin en eski kanunlarından birsidir fakat en eskisi değildir.
Yasadaki maddeler ağır cezalar içeriyordu fakat toplumsal sınıflara göre değişiyordu. Örnek vermek gerekirse eğer suçlu, bir köleye karşı suç işlemişse para ile; bir soyluya karşı suç işlemişse, ölüm ile cezalandırılıyordu.
Akad dilinde yazılmıştır. ''Göze göz dişe diş'' deyimi Hammurabi kanunlarından gelmektedir. Kanun Babil'in baş tanrısı Marduk adına yapılan Esagila Tapınağı'nda bir dikili taş üzerine yazılmıştır.
Hammurabi, kanunları yazdıran kişinin güneş tanrısı Şaman olduğunu iddaa etmiştir. 1901 yılında Osmanlı'nın zayıflaması ile bu topraklara gelen Fransız arkeologlar tarafından keşfedilmiş ve Paris'te ki Louvre Müzesine götürülmüştür.
İştar Kapısı
M.Ö. 575 yılında Babil şehrinin iç ve dış surlarını birleştiren Tanrıça İştar adına yapılan bir kapıdır. Nebukadnezar tarafından yapılmıştır.
Kapı günümüzde Irak Devleti sınırları içindedir. Kapıda hayvan ve mitolojik figürler yer almaktadır.
Yapıya ait eserlerin çoğu Berlin'e götürüldü. Amerika ordusunun işgalinde eserde büyük hasarlar oluşmuştur.
Babil'in Asma Bahçeleri
Babil'in Asma Bahçeleri ile ilgili bir arkeolojik kazı bulunmamasına karşın eski metinlerde yer almasından dolayı kimileri böyle bir yapının olduğunu kabul etse de, kimilerine göre 2. Nebukadnezer'in kitabında bu yapının geçmeyişi ve günümüzde herhangi bir arkeolojik kazı bulunmayışından dolayı böyle bir yapının olmadığını söylemektedirler. Bu tartışmalara rağmen bu yapı Dünya'nın Eski Yedi Harikaları içinde gösterilmiştir.
Efsaneye göre 2. Nebukadnezer'in eşi Amytis yeşil vadileri çok özlüyormuş bunun üzerine kral üzülmesine dayanamayıp bu yapıyı inşa ettirmiş.
Yapılan tasvirlere göre yapı üst üste bahçelerden oluşan çok katlı bir yapıdır. Bahçelerinin içinde çeşitli ağaç ve çiçekler vardı. Üst katlara pompalama sistemi ile Fırat Nehrinden sular taşınıyordu. Yapının içinde kubbeler, sütunlar, hayvan figürleri ve heykeller bulunmaktaydı.
Yorum Yazın
Sen git yıllarca arkeoloji oku...Dibine kadar öğren.. Sonra yaşasın işsizlik...
İştar Kapısını Empire Earth'ten hatırlarım.babillerin çok güzel eserlerinden bir tanesidir ancak Amerikan emperyalizmi,petrol sevdası onun da güzelliğini çek... Devamını Gör
babilistan sozunu izah etmek ucun sumerlerin iraq bolgesine nerden geldiyini bilmek lazimdir.sumerler mesopotamiyaya kafkaz daqlarinin eteyinde yerleshen ili... Devamını Gör