Geçmişten Günümüze İnsanlığın Tarihi 1. Bölüm: Tarih Öncesi Çağlar
Hepimiz şu anda modern dünyada yaşıyoruz, istediğimiz yere çok kısa bir süre içinde varıyoruz, bir kıtadan başka kıtaya birkaç gün içerisinde seyahat edebiliyoruz, yemek istediğimizde marketten alabiliyoruz, kışın sıcak, yazın serin evlerde oturuyor, sağlık problemimiz oluştuğunda en yakın sağlık yerine gidebiliyor, bu sayede uzun yıllar boyunca yaşayabiliyoruz. Bilim ve teknolojide çok hızlı ilerliyoruz, ayrıca birçok ülke arasında barış sağlandı.
Bizler bu saydığım şeyleri insanlık tarihi boyunca yapabilen sadece %1'lik bir kesimi oluşturuyoruz. Peki insanlık bu gelişmişliğe nasıl geldi? Bizden önceki toplumların torunları, daha iyi, daha güvenilir bir yerde yaşaması için neler yaptı? İnsanlar hangi inançlara ve kişilere inandı? Kimler insanlık yaranına çalıştı kimler kendi gibi düşünmeyen insanları yok etmek istedi?
Bu serimizde bunları öğreneceğiz... İnsanların ilk ortaya çıkışından günümüze kadar olan serüvenini anlatacağız.
İlk Homo canlılar ve biz
İlk homo cinsi canlılar günümüzden yaklaşık 2.8 milyon yıl önce Afrika'da ortaya çıktı. Homo, bizlerin yani modern insanın ve benzer türlerin geneline (hominid) verilen isimdir.
Homo cinsi canlıların kafatasları primatlara göre daha geniştir. Kol ve bacakları dik durmaya uygundur. İlk olarak Afrika'da Homo gautengensis adlı canlı grupları varlığını gösterdi sonra genellikle ilk homo türü olarak kabul edilen Homo habilis oluştu daha sonra Homo erectus, Homo neanderthalensis, Homo floresiensis, Homo sapiens, Homo sapiens idaltu ve son olarak biz, yani Homo sapiens sapiens'ler oluştu.
Homo erectus
Günümüzden yaklaşık 1.8 milyon yıl önce dik duran Homo Erectus türü ortaya çıkmıştır. Bir bataklıkta yüz üstü halde bulunan Turkana Boy ismi verilen Homo erectus iskeleti, günümüze kadar mükemmel bir şekilde korunarak ulaştığı için Homo erectus ile ilgili birçok bilgiyi öğrenmemizi sağlamıştır.
Yapılan araştırmalara göre Homo erectus'lar iri vücutlu bir yapıdadır, avcılık ve leş yiyicilikle yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Yaklaşık 400.000 yıl önce yok oldular. Yaşadıkları süre zarfı modern insan Homo Sapiens Sapiens'in var olduğu süreye göre 10 kat daha fazladır.
Homo neanderthalensis
Yaklaşık 350 bin yıl önce varlıklarını göstermişlerdir. Uzun bir süre dünyada kalmışlardır. Bazı arkeolojik bulgular Neandertallerin, Homo sapiens'ler ile birlikte yaşadığını göstermiştir.
Fosiller üzerinde yapılan çalışmalarda parmakları kalın ve hantaldır, topluluk halinde yaşayan canlılardır. Hasta ve yaralılara baktıkları, ölülerini gömdükleri düşünülmektedir. Modern insan kadar ince el işlerini yapamıyorlardı. Son yıllarda yapılan araştırmalara göre Neanderteller ve anatomik modern insanın gen alış verişi yaptığı gözlenmektedir.
Hemen hemen Afrika kıtası hariç bütün modern insanların %1'i ile %4'ü Neandertal geni taşımaktadır. Neandertal insan ile Sapiens insanı yaklaşık 10.000 yıl önce Avrupa kıtasında birlikte yaşamış olabilir.
Homo floresiensis
Popüler ismi ''hobit'' dir. Çünkü boyu 1 metre uzunluğundadır. Bu türün temsilcileri 100.000 ile 12.000 yıl arasında Endonezya'da yaşamaktaydılar. Bu türe ait ilk bulgular Endonezya'nın Flores Adasında fotoğrafta gördüğünüz 30 yaşında ki türe ait bir iskelettir.
Yapılan araştırmalar sonucunda bu türün bizlerle ortak atası bulunmuş lakin bu türün bağımsız bir tür olup olamadığı tartışılmaktadır. Bazı bilim adamları ise bu türün cücelik sendromuna yakalanmış bir Homo sapiens olduğu görüşü savunmaktadır ama kafatası hariç el bileğindeki kemiklerin formu, diz ve ayak kemiklerinin şekli, omuz yapısının şekli bu hipotezi açıklamakta yeterli değildir.
Homo sapiens
Homo sapiens Latince'de ''akıllı bilge'' anlamına gelir. Günümüzden yaklaşık 250.000 yıl önce ortaya çıkmış ve hala yaşamını sürdürmektedir. Genetik olarak homojen bir yapıya sahiptir. Ayrıca bireylerin sahip olduğu DNA'lar diğer canlı türlerinde olduğundan daha çok benzerlik göstermektedir.
El becerisi konusunda gelişmiş bir türdür. Çevreye uyum sağlama, farklı deri rengi, burun yapısı ve şekli gibi dış özellikleri ve denizden yükseğe çıktıkça daha verimli nefes alma gibi iç özellikler görülür. Alt sınıfları; Homo Sapiens İdaltu ve Homo Sapiens Sapiens'tir.
Homo sapiens sapiens yani modern insan. Homo sapiens'in soyu tükenmemiş tek alt türüdür. Günümüzden yaklaşık 50.000 yıl önce görülmüştür. Kelime anlamı olarak ''düşündüğünün üstüne düşünebilen insan'' demektir. İlk olarak Rene Descartes bu düşünceyi söylemiştir.
İnsanlık tarihinde önemli bir değişim
2.8 milyon yıl öncesine, insanlığın başlangıcına geri dönelim. 2.8 milyon yıl öncesine kadar insanlar avlanmak veya toplayıcılık yapmak için aletler kullandı. Ama yaklaşık 2 milyon yıl boyunca pek bir gelişme gösteremediler. Neden mi? Çünkü çok önemli bir şeyi keşfetmemişlerdi. O şey hala uygarlığımızda önemli bir yer tutar.
O şey ateştir.
Ateşin keşfedilmesi bizlere resmen çağ atlattı. Çünkü ateş demek yemekleri pişirmek demek bu da daha besleyici yemek demekti. Bu sayede beynimizin gelişmesine katkı sağladı. Ayrıca ateş insanları bir arada tutarak hem ilişkileri güçlendirdi hem de insanları soğuktan ve yırtıcı hayvanlardan korudu.
Uzun yıllar boyunca insanlar benzer yaşamlar sürdüler
Zamanla daha gelişmiş silahlar yaptılar, ev aletleri ve giysiler diktiler. Basit ve az karmaşık dillerde konuşmaya başladılar. İlk kültürler oluşmaya ve bir şeylere inanma istediği doğmaya başladı. Bu şekilde ortalama 40.000 yıl devam etti.
İlk inançlar ve dinler
Tarihçiler ve arkeologlar birkaç yıl öncesine kadar insanlığın avcılık ve toplayıcılıktan tarıma geçtiğini sonra da dine ve ibadetlere geçtiğini biliyordu ama 2011 yılında bu değişti. Şanlıurfa'nın Haliliye ilçesinde Göbekli Tepe kalıntılarının bulunması insanlara farklı kapılar araladı. Araştırmalara göre tarım günümüzden 12.000 yıl önce bulundu. Göbekli Tepe ise tarımın keşfinden daha eski. Yani bu demek oluyor ki insanlar yerleşik hayata tarım için değil ibadet için geçmiştir.
Göbekli Tepe hakkında daha fazla bilgi
Göbekli Tepe Şanlıurfa'nın Örencik köyü yakınlarında 1.derecede arkeolojik sit alanıdır. Bu yapıların ortak özelliği; T biçimde 12 tane dikili taş yuvarlak biçimde yerleştirilmiş ve taş duvarla örtülmüştür. Yapının merkezine iki büyük dikili taş karşılıklı olarak yerleştirilmiştir. Taşlarda genel olarak insan, hayvan ve soyut figürler çizilmiş. El işleri, kabartma ve oyma ile betimlemeler yapılmıştır. Bunlar göz önüne alındığında yapının Çanak Çömleksiz Neolitik A evresinde yapıldığı düşünülmektedir. UNESCO tarafından Dünya Miraslarına aday gösterilmiştir.
İnsanlık tarihindeki bir diğer büyük gelişme: Tarım
Tarımın keşfedilmesi insanların yaşamında önemli değişimlere yol açtı. Eskiden insanların beslenmek ve hayatta kalmak için hem fiziksel hem de zihinsel anlamda gelişmiş olması gerekiyordu ama tarımın bulunmasından sonra insanlar hayatta kalmak için başka bir insana bel bağlamaya başladı. Bu sayede insanlar istedikleri alanda kendilerini geliştirmeye başladı. Örneğin: Bir kişi daha sağlam alet yaparken başkası daha çok buğday elde etmeyi öğrendi bu arada bir başkası daha çok meyve sebze toplayabildi.
Tarımın gelişmesi ile birlikte insanlar daha da bir arada oldu.
Bu birliktelik zamanla toplulukları, daha sonra küçük şehirleri meydana getirdi. Şehirlerin oluşması ile savunmalar, ordular ve ticaret oluştu. Artık dünyada ilk devletler oluşmaya başlayacaktır...