Dinliyoruz Ama Biliyor muyuz? Onsuz Olmayan Müziğin Temel Bilgileri ve Terimleri
Müzik hakkında çok fazla tanım vardır. Hepsi de kabul edilebilir tanımlardır, ancak hepsini içine alacak genel bir tanım yapmak oldukça zordur. Ancak yine de tanımlamaya çalışırsa şöyle diyebiliriz: Müzik, insanların hislerini, düşüncelerini, doğadan aldıklarını ve bazen de salt doğayı anlatan, ifade eden, düzenlenmiş seslerdir. En ilkel çağlardan beri var olduğu bilinmektedir. İşte sadece dinlediğimiz ama aslında ayrıntılarını pek de fazla bilmediğimiz temel müzik bilgileri ve terimleri...
Ses
Ritim
Tempo
Gürlük terimleri
Ölçü
Akor
Nota
Anahtarlar
Nota değerleri
Müzikte “Es”ler
Tıpkı konuşmalarımızdaki duraksamalar, yazıdaki noktalar gibi, müzikte de çoğu zaman cümle bitişlerinde “es” yani susulması gereken yerler vardır. Esi gördüğümüz yerde, değeri kadar susarız.
En uzun es de yine 4 vuruşluktur. Ancak bir eserde, daha fazla susulması isteniyorsa, o ölçüye 4 vuruşluk es konur ve yanına ya da üzerine kaç ölçü boyunca susulması gerektiği yazılır.
Değiştirici işaretler
Gam
Bir sesten başlayıp, o sesin oktavında sona eren ses dizisidir. Kalın sesten başlayıp incelen gama “çıkıcı gam” İnce sesten başlayıp kalın seslere doğru inen gama “inici gam” denir
Her derecenin akorunu bulurken o dereceyi kök ses (birinci ses) kabul edip, gamda o sesten başlayarak birinci, üçüncü ve beşinci seslerle bir triad oluşturup o derecenin akoru bulunur. Bulunan triadın aralık ilişkilerine bakılarak da triadın majör, minör, eksiltilmiş veya arttırılmış olduğunu anlarız.
Minör gamların üç çeşit olmasından dolayı oluşturdukları akorlar birbirinden farklıdır. Minör gamların akorlarını bulurken de majör gamda uyguladığımız yöntemler geçerli olacaktır.
Biraz da farklı müzik tarzlarından bazı terimleri kısa kısa inceleyelim;
Konçerto (Concerto, İtalyanca)
Bir müzisyenin (solo müzisyen) sahnenin ön tarafında oturarak ya da ayakta durarak melodiyi çaldığı, orkestranın geri kalanınınsa ona eşlik ettiği bir müzik parçası.
Ahenk
Sazların kiriş, tel, boru gibi ses veren kısımlarının veya insan sesinin belirli bir sese göre ayarlanması.
Oktav
Aynı ismi taşıyan iki ses arasındaki sekiz notalık aralığa oktav denir. İsimleri bir olan bu notaların yükseklik dereceleri farklıdır.
Acem
Klasik Türk Müziği'nde tiz sekizlideki (fa) sesi ve Klasik Türk Müziği'nde kullanılan birleşik makam.
Orkestrasyon
Bir müzik parçasını orkestraya uyarlama sanatı; çalgıların ve seslerinin incelenmesi.
Back Door Man
Blues’da evli kadının kocası eve gelmeden önce arka kapıdan gizlice çıkan sevgilisi.
Riff
Kısa, tekrar eden nota grubu. Motif.
Shred
Oldukça hızlı, saniye içinde pek çok nota basılan, keskin, sert metal solosudur.
Poser
Metal müziği, gösteriş yapmak için dinleyen insanlara verilen isim.
Solfej
“Okuma” anlamına gelir. Notaları adlarıyla, sesleriyle ve süreleriyle okumaya denir.
Bona
Sesleri sadece adları ve süreleriyle okumaya denir.
Hoochie Coochie Man
Blues’da alımlı, güzel kadınları baştan çıkarıp, koyunlarına girenlere de hoochie coochie man denir.
Moonshine
Moonshine dediğimizin genelde ayla pek ilgisi yoktur. Blues şarkılarında 'moonshine' viskidir. İskoç olur, Amerikan olur, kaçak olur. Ama viskidir.
Cover
Air Drums
Genelde müzik çalarken gaza gelen insanların olmayan bateriye, ellerindeki olmayan bagetleri ile vurarak bateri çaldıklarını hayal edip, müziğe kendince ritim tutma halini ifade eden terim... Air Keyboard ve Air Guitar da bunun klavye ve gitar versiyonudur.
Distortion
Gitarlarda ses dalgalarının metalikleştirilmesi sonucu ortaya çıkan yeni ses.
Alaturka
Batı müziğinin 'Türk tarzında' manasına gelir. İtalyanca tabirdir. Mızıkay-ı Hümayim hocası olarak gelen İtalyanların Milli Musiki terimidir. Daha sonra Arel bu terimi 'Türk Musikisi' olarak değiştirmiştir.
Bam teli
Mızraplı sazlarda bulunan kalın tel. Ud'da en altta, tamburda en üstedir. Ekseriye tempo tutmak için kullanılır ve teller çift değil tek olarak bağlanılır.
Porte
Notaların üzerine yazıldığı beş çizgi, dört eşit aralıktan oluşan şekle porte ya da dizek adı verilir. Notalar portenin üzerinde aldıkları yere göre birbirinden ayırt edilir.
Beste
Genellikle beste denilince herhangi bir müzik eserini düşünürüz. Beste, bestelemek, bestekâr yakın kelimelerdir.
Beste: Bir müzik eseri;
Bestekâr: Bir müzik eserini besteleyen müzisyen;
Bestelemek: Bir müzik eserini yapmak, yazmak.
Taksim
Tek bir sazla, makamların ses dizilerinde dolaşmaya 'Taksim' adı verilir. Bu formun batı müziğinde karşılığı impruvize'dir. Taksim, bir saz eserine veya bir şarkıya başlanılmadan evvel icra edilecek makamın seslerinde güzel nağmelerle (dolaşmak) seyir yapmaktır.
Rapsodi
Oldukça serbest bir forma sahip bir müzikal kompozisyon.
Boogie Chillun
Blues’da Chillun kelimesi güney'de children (çocuklar) kelimesinin basite indirgenmiş söylenişidir. Boogie nin ise bir çok anlamı vardır; bir müzikte ya da partide çabuk hareket etmek, gitmek, dans etmek vb.
Stingaree
Sözlükte, kamçıya benzeyen kuyruğunda bir veya daha fazla büyük keskin ve önemli yaralanmalara sebep olabilecek diken bulunan stingray balığının alternatif ismi olarak tanımlanır. Blues'da ise genellikle kadın cinsel organını daha hafif bir kelimeyle ifade etmek amacıyla kullanılmıştır.
Dem
Melodi çalan bir çalgıya yalnız uzun seslerle eşlik etme işi. Dem tutma da denir. Yaylı ve nefesli çalgı toplulukları arasında sıklıkla kullanılan dem veya dem tutma çok sesliliğin (polifoni) de başlangıcı sayılır. Anadolu sahasında çok nadir olarak sesle yapılan dem tutmaya rastlanabilir.
Vuruş (Beat)
Bir müzik yapını okurken süreleri oranlayıp ölçülendirebilmek için uygulanan yönteme vuruş denir. Vuruş ölçü esas alınarak yapılır. El, ayak veya başka materyallerle uygulanabilir.
Armoni
Çeşitli seslerden yapılan uyguların kullanış kaidelerinin düzenidir. Çok sesli müziğin nağmelerinin uzlaşık şekilde ve aynı zamanda işitilmesini sağlayan ilimdir.
Yorum Yazın
distortion açıklamasında saçmalamışsın...