Türkiye'nin Kuruyan Gölleri

Aşırı su kullanımı ve beslendikleri derelere yapılan barajlar, atık suların yol açtığı ötrofikasyon ve son yıllarda bunlara eklenen iklim değişikliği Anadolu'nun göllerini tehdit ediyor.Son 35 yılda Burdur Gölü'nün su seviyesinde yaklaşık 13 metrelik bir alçalma oldu ve gölün alanı 226 kilometrekareden 150 kilometrekareye geriledi.Çekilen suların yerinde artık çatlamış bir çamur tabakası var. Geçmişte sahip olduğu suyun üçte birini kaybeden göl bugün geriye kalan alanında nefes almaya çalışıyorKuruma tehdidi var. Seyfe Gölü'nün 2008'de çekilmiş hava fotoğrafı, gölün suyunun ne denli azaldığını gösteriyor. Eskiden ada olan alanlar yer yer tarla parsellerine dönüşmeye başlamış. Kışın yağışlarla suyu biraz artıyor. Küçük bir delta oluşturarak (solda) gölü besleyen pınarlardaki sular rezervuarda toplanıp, yaz aylarında sulamada kullanılıyor.Türkiye'nin ikinci büyük tatlı su gölü Eğirdir, kuruma tehdidi ile karşı karşıya olan göllerle karşılaştırıldığında, şanslı göller arasında. Gölün suları, beslendiği dereler ve yeraltı suları, tarımsal ve evsel atık kaynaklı kirliliğe ve ötrofikasyona maruz kalıyor. Ancak şimdilik hidrolojisinde çok büyük sorunlar yaşanmıyor.Kuyular, yeraltı sularını tehdit ediyor. İç Anadolu'da tarımsal sulama amacıyla açılan binlerce kuyu yeraltı suyunun seviyesinin düşmesine neden oluyor. Özellikle 'bir zamanlar altı denizdi' denilen Konya Havzası'nda, bazıları kaçak açılan kuyulardan çekilen su, yeraltı su seviyesinin her yıl 1,5 metre düşmesine yol açıyor.Kuruma tehdidi var. Sönmüş bir volkan kraterinin suyla dolmasıyla oluşmuş Meke Maarı'nın 2007 yılında yaşadığı kuraklığa rağmen su seviyesi bugünkü kadar düşmemişti. Göl suyu tarımsal amaçla kullanılamıyor ama çevresindeki kuyulardan tarımsal amaçlı su çekimi yapılıyor.Kuruma tehdidi var. Geçmişte yapılan barajlar, pompalama faaliyetleri ve tahliye kanalları gölün su seviyesini ciddi oranda düşürdü. Bu nedenle gölden beslenen geniş tuzcul bozkır habitatlar da tehdit altında.Özelliğini yitirebilir. İstanbul'un en önemli içme suyu kaynaklarından biri Terkos Gölü. Göl üzerindeki olası en büyük tehdit, çok yakınına yapılması planlanan 3. İstanbul Havalimanı ve batısından geçmesi beklenen Kanal İstanbul projelerinin ardından oluşacak şehirleşme baskısı.Kurudu. Akşehir Gölü, 1969'da yaklaşık 350 kilometrekare büyüklüğündeydi. 1993'de yaklaşık 177 kilometrekareye düştü. 2009 yılında artan yağışlar sonucu, gölün açık su alanında flamingolar yeniden sürüler oluşturmaya başlamıştı. Ancak kurak geçen mevsimlerde sazlık alan tamamen kuruyor. İyice küçülen açık su alanında üreyemeyen flamingolar ise başka alanlara göç ediyor.Özelliğini yitiriyor. Elmalı'daki Avlan Gölü her ne kadar 1970'li yıllarda tarım arazisi elde etmek için kurutulduysa da, 2001'de alana yeniden su verilmeye başlandı ve ilçe halkının isteği sonucunda geçtiğimiz yıllarda restore edildi.Özelliğini yitiriyor. Yarışlı, 14 kilometrekarelik bir alana yayılmış, küçük kaynaklarla beslenen sığ bir göl. Alanın çevresinde her geçen yıl daha fazla mermer ocağı açılıyor. Göldeki tuzluluğun mevsimsel olarak çok değişken olması ve zaman zaman gölün kuruması, göl ve çevresindeki ekosistemleri etkiliyor.Kurudu. Ereğli Akgöl, 1960'lı yıllara kadar 215 kilometrekarelik geniş bir alana yayılmışken 162 kilometrekarelik bölümü sıtma ile mücadele ve tarım toprağı elde etmek için kurutuldu. Kurumadan önce 250 çeşit kuşa barınma ve üreme olanağı sağlıyordu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından alanın yeniden su tutması ve restorasyonu için çalışmalar yapılıyor.Hotamış Sazlığı, Konya ve Karaman il sınırlarında. Hotamış beldesi ve Çumra ilçesi arasında, Konya Kapalı Havzası’nın güneyinde bulunuyor. Güneyinde volkanik Karadağ yer alıyor. Alan geçmişte bölgedeki en büyük sazlık alanlardan biriydi, güneyinde Süleymanhacı adlı küçük tuzlu su gölüne ve Hotamış Gölü’ne sahipti. Hotamış Sazlığı doğal sit alanı, önemli kuş alanı ve önemli doğa alanı. Ama tüm bu özelliklerine rağmen günümüzde tamamıyla kurutulmuş ve restorasyon aşamasına gelmiş durumda.Kurudu. Özellikle yeraltı suyunun yanlış kullanımına ülkemizdeki en ilginç örneklerden biridir. Diğer alanların aksine Eşmekaya Gölü'nün kurutulması gibi bir niyet yoktur. Aksine gölün önüne bir bent yapılarak su seviyesinin yükseltilmesi ve civardaki tarım alanlarının sulanması için rezervuar olarak kullanılması amaçlanmıştır. 1995 yılında bentin yapımına başlanmış ama 2000 yılına gelindiğinde bırakın sulama suyu için su toplamasını, gölün kendisi de kurumuştur.Çöl Gölü’nün güneyinde, yeraltı suyu ile beslenen ve en derin yeri 1,5 m olan, kıyıları sazlıklarla (Phragmites) kaplı küçük bir tatlı su gölüdür. Çevresi, göl kıyısına kadar uzanan buğday tarlalarıyla kaplıdır. Çevre köylüleri tarafından saz kesimi yapılır. Göl çevresindeki sazlıklar 2005 yılında tamamen yanmıştır. Sulak alanda az miktarda saz kesimi, göl çevresindeki tarlalarda ise kuru tarım yapılmaktadır. Alandaki sazlıklarda sebebi tespit edilemeyen yangınlar, hem üreyen, hem konaklayan kuşları tehdit etmektedir.Kuruma tehdidiyle karşı karşıya. Ege Bölgesi’nde, Manisa’nın Salihli ve Gölmarmara ilçeleri arasında yer alan bir set gölüdür. Kapalı bir havzada yer alan, küçük dereler ve yeraltı suları ile beslenen, hafif tuzlu, alüvyal bir tatlı su gölüdür. Çukur bir alanda yer alan Marmara Gölü’nün batı ve kuzeyi tepelerle çevrilidir. Gediz çöküntü havzası içinde bulunan gölün seviyesi, Gediz Ovası’nın seviyesinden daha aşağıdadır. Doğu kısmı Gediz Ovası’na, kuzeybatı kısmı Akhisar Ovası’na açılır; buralardan alüvyon setleriyle ayrılır. Su seviyesi Gediz Nehri’nden gelen sularla yüksek tutulmaktadır. Sulama döneminde ise su seviyesinde azalmalar meydana gelmektedir. Gölde, balıkçı teknelerinden ve Gölmarmara ilçesinin kanalizasyonundan kaynaklanan kirlilik mevcuttur. Göl çevresindeki tarım alanlarında kullanılan gübre ve pestisitler yüzeysel akışla ve drenaj suları ile alana taşınmaktadır. Gölde kaçak kara ve su avcılığı yapılmaktadır. Kanallarla göle gelen sedimentler göl tabanında birikmektedir. Su altı bitkilerinin yüksek oranda artış göstermesi olumsuz bir durumdur.

Türkiye'nin Kuruyan Gölleri

1. Burdur Gölü, Burdur

2. Seyfe Gölü, Kırşehir

3. Eğirdir Gölü, Isparta

4. Kuyular

5. Meke Gölü, Karaman

6. Acıgöl, Afyonkarahisar-Denizli

7. Terkos Gölü, İstanbul

8. Akşehir Gölü, Konya

9. Avlan Gölü, Antalya

10. Yarışlı Gölü, Burdur

11. Ereğli Sazlıkları, Konya

12. Hotamış Sazlığı, Konya

13. Eşmekaya Sazlıkları, Aksaray

14. Uyuz Gölü, Konya

15. Marmara Gölü, Manisa

Yorum Yazın