Yeni MİT Yasası Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Şey
İstihbarat'ta Yeni Bir Sayfa
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Milli İstihbarat Teşkilatı’nı ‘dokunulmaz’ kılacağı ve Türkiye’yi bir ‘muhaberat devleti’ne dönüştüreceği gerekçeleriyle ciddi tartışmalara yol açan 'Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununda Değişiklik” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
MİT, artık ülkenin “en güçlü ve en baskın” istihbarat kurumu...
MİT kanununu, bir yandan MİT’in izleme, gözleme ve dinleme yetkililerini artırırken, diğer yandan da teşkilata atfedilebilecek hak ihlallerini su yüzüne çıkartan gazetecileri hapis cezasıyla tehdit altına alan bir kuruma dönüşüyor.
Yeni yasa ile MİT, “dış güvenlik, terörle mücadele ve milli güvenliğe ilişkin konularda Bakanlar Kurulu’nca verilen görevleri yerine getirmek” ile yetkilendiriliyor.
Bu madde, MİT’e “yurtiçi ve dışında kontrollü operasyon görevleri” verilmesinin önünü açarken, MİT mensuplarına kimliklerini değiştirme ve gizleme, MİT’e de tüzel kişilikler kurma ve bu amaçla sahte belgeler üretebilme imkânı sağlanıyor.
Genel Kurul’dan geçen MİT yasası ile getirilen belli başlı bazı düzenlemeler şöyle:
1. Savcılar MİT ile irtibat kuracak
Cumhuriyet savcıları, MİT görev ve faaliyetleri ile mensuplarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, MİT ile temasa geçecek. Konunun MİT’in görev ve faaliyetlerine ilişkin olduğunun anlaşılması veya belgelendirilmesi üzerine adli yönden başkaca bir işlem yapılmayacak ve herhangi bir koruma tedbiri uygulanmayacak.
Hatırlayacağınız üzere savcıların Adana’da MİT’e ait tırları silah taşıdıkları gerekçesiyle aramak istemesi krize neden olmuştu.
2. Öcalan ile görüşmeler yasal zemin kazanacak
MİT mensupları görevlerini yerine getirirken ceza ve infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerle önceden bilgi vermek suretiyle görüşebilecek, görüşmeler yaptırabilecek, görevinin gereği ‘terör örgütleri’ dahil olmak üzere milli güvenliği tehdit eden bütün yapılarla irtibat kurabilecek.
3. MİT mensupları tutuklu ve hükümlülerle görüşebilecek
MİT mensupları görevlerini yerine getirirken ceza ve infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerle önceden bilgi vermek suretiyle görüşebilecek, görüşmeler yaptırabilecek, görevinin gereği terör örgütleri dahil olmak üzere milli güvenliği tehdit eden bütün yapılarla irtibat kurabilecek.
4. Bilgi, belge vermeyene ceza kesilecek
Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bankalardan bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilecek.
MİT'in istediği bilgi ve belgeleri vermeyen kişilere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis verilecek. Hiçbir kurum ve kuruluş, kendi yasası veya diğer yasalardaki hükümleri ileri sürerek bilgi-belge vermekten kaçınamayacak.
Daha önce THY, yolcu listesi gibi belgeleri yasal yetkisi olmadığı için MİT ile paylaşmamıştı. Artık THY gibi şirketler, kamu kurumları ‘yasal dayanağı yok’ diyerek MİT’in talep ettiği bilgileri ve belgeleri vermemezlik edemeyecek. MİT’in istediği verileri paylaşmayan kurumlar da cezai yaptırımlarla karşılaşacak.
5. MİT 'casusluk' soruşturması yapabilecek
MİT, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Bankacılık Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlar ile diğer tüzel kişiler ve tüzel kişiliği bulunmayan kuruluşlardan bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilecek, bunlara ait arşivlerden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden ve iletişim alt yapısından yararlanabilecek, bunlarla irtibat kurabilecek. Bu kapsamda talepte bulunulanlar, kendi mevzuatlarındaki hükümleri gerekçe göstermek suretiyle talebin yerine getirilmesinden kaçınamayacak.
TCK'nın 'Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar', 'Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar', 'Milli Savunmaya Karşı Suçlar', 'Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk' maddelerinde yer alan suçlara ilişkin soruşturma ve kovuşturmalarda ifade tutanaklarına, her türlü bilgi ve belgeye erişebilecek.
Dolayısıyla MİT, istihbarata karşı koyma faaliyetleri kapsamında fezleke hazırlayabilecek, arama yapabilecek ve gözaltına alabilecek.
6. Kimliklerini değiştirebilecekler
MİT, istihbari faaliyetler için görevlendirilenlerin kimliklerini değiştirebilecek, kimliğin gizlenmesi için her türlü önlemi alabilecek, tüzel kişilikler kurabilecek. Kimliğin oluşturulması veya tüzel kişiliğin kurulması ve devam ettirilmesi için zorunlu olması durumunda gerekli belge, kayıt ve dokümanlar ile araç ve gereçler hazırlayabilecek, değiştirilebilecek, kullanılabilecek.
7. MİT siber güvenlikle ilgili veri toplayabilecek
Telekomünikasyon kanallarından geçen dış istihbarat, milli savunma, terörizm ve uluslararası suçlar ile siber güvenlikle ilgili verileri toplayabilecek.
Böylece MİT, telekomünikasyon kanallarından geçen dış istihbarat, milli savunma, terörizm ve uluslararası suçlar ile siber güvenlikle ilgili verileri toplayabilir' hükmü de telefon ve internet başta olmak üzere bütün iletişime ilişkin verilere ulaşabilecek.
8.MİT görevlileri 'yalan makinesi'nden geçecek
MİT'te görev alan veya alacak kişilerin güvenilirliklerini ve uygunluklarını belirlemek için yalan makinesi uygulaması dahil, test teknik ve yöntemlerini tabii olacak.
9. MİT belgeleri de koruma kalkanına kavuşacak
Yeni yasa, MİT çalışanlarının, ailelerinin korunması yönünde önemli bir adım olarak görülüyor. MİT mensuplarının isimlerini teşhir etmek, güvenliklerini tehlikeye atmak hapis cezası gerektiren suç sayılacak. Aynı şekilde MİT belgeleri de koruma kalkanına kavuşacak.
MİT’in görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri, yetkisiz olarak alan, temin eden, çalan, sahte olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan, bunları yok eden kişiye dört yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilecek. Kanun kapsamındaki, görev ve yetkilerin kullanılmasını engelleyenlere üç yıldan beş yıla kadar, ihmal ve suistimal suretiyle önleyenlerle, yükümlülükleri yerine getirmeyenlere iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası verilecek.
Bu fiilleri MİT mensupları işlerse, ceza üçte biri oranına kadar artırılacak.
10. Belge sızdıran gazeteciler de yargılanacak
MİT'ler ilgili bilgi belgeleri yayınlayan muhabir, yazar, sorumlu yöneticiler ve yayın organlarının patronları hakkında da üç yıldan 9 yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilecek.
11. MİT Müsteşarının yargılanması
MİT Müsteşarı hakkında soruşturmalarda, Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulu Kanunun 'Yüce Divan'da yargılanacak asker kişilerle ilgili soruşturma usulü' maddesinin bazı hükümleri uygulanacak.
Buna göre, anılan kararlara karşı ilgililer, 10 gün içinde Cumhurbaşkanlığına itiraz edebilecek. İtiraz üzerine Cumhurbaşkanı tarafından verilen karar kesin olacak.
Neticede Genelkurmay başkanlarında olduğu gibi herhangi bir nedenle suçlanan MİT Müsteşarı’nın yargılanıp yargılanmayacağı konusunda da son karar makamı Cumhurbaşkanlığı olacak.
12. Türkiye'de yaşayan yabancıların kaderi de MİT'te
Yabancıların ülkeye giriş, çıkışları, vize, ikamet, çalışma izni ve sınır dışı edilmesi gibi konularda, ilgili kurum ve kuruluşlardan talepte bulunabilecek.
Yasaya göre göre MİT 'Yabancıların ülkeye giriş ve çıkış ile vize, ikamet, çalışma izni ve sınır dışı edilmesi gibi konularda, ilgili kurum ve kuruluşlardan talepte' bulunabilecek. Böylece MİT, Türkiye'deki yabancılara ilişkin her türlü tasarrufta yetki sahibi olabilecek.
13. Kozmik odalar MİT'e açılacak
Yasada MİT'in ulaşabileceği bilgi-belge konusunda herhangi bir istisna yer almadığı için devletin diğer istihbarat kurumları ile askerin gizli bilgi-belgelerine de MİT ulaşabilecek. Bugüne kadar ancak mahkeme kararıyla arama yapılabilen kozmik odalar da böylece MİT'e açılacak.
14. Başbakanın iziniyle tanıklık yapılabilecek
MİT mensupları ile MİT'te görev yapmış olanlar, MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin hususlarda tanıklık yapamayacak. Ancak, devletin çıkarlarının zorunlu kıldığı hallerde MİT mensuplarının tanıklığı MİT Müsteşarının, MİT Müsteşarının tanıklığı ise Başbakanın iznine bağlı olacak.
15. Her türlü malzeme, ekipman MİT'e geçici tahsis edilebilecek
Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar, MİT Kanunu'nda yazılı görevlerin yerine getirilmesi sırasında ihtiyaç duyulan hallerde, kullanımlarında bulunan her türlü malzeme, ekipman, teçhizat ve cihazı, diğer kanunların bu konudaki düzenlemelerine bakılmaksızın MİT'e geçici tahsis edilebilecek veya bedelsiz devredebilecek.
16. Sahte şirket, dernek kurabilecek
Yasada ayrıca MİT'e 'tüzel kişilik' kurma yetkisi de veriliyor. Teklifle 'İstihbari faaliyetler için görevlendirilenlerin kimliklerini değiştirebilir, kimliğin gizlenmesi için her türlü önlemi alabilir, tüzel kişilikler kurabilir. Kimliğin oluşturulması veya tüzel kişiliğin kurulması ve devam ettirilmesi için zorunlu olması durumunda gerekli belge, kayıt ve dokümanlar ile araç ve gereçler hazırlanabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir' hükmü yer alıyor. Buna göre MİT teşkilat bağlantısını gizleyerek, yani sahte dernek, vakıf, sendika, şirket vs. kurabilecek. Bunları kurarken sahte evrak da üretebilecek.
17. TBMM’de Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu kurulacak
MİT Müsteşarlığı tarafından yürütülen devlet istihbarat hizmetleri ile Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından görevleri gereği yürütülen güvenlik faaliyetlerine ve istihbari nitelikteki faaliyetlere ilişkin olarak İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve MİT Müsteşarlığı'nca hazırlanacak yıllık raporlar Başbakanlık'a gönderilecek.
Başbakanlık'ça bu raporlar üzerinde hazırlanacak yıllık rapor, mart ayı içinde Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu'na sunulacak. Komisyon, incelemelerini ve görüşmelerini raporun kendisine intikalinden itibaren 90 gün içinde tamamlayacak ve hazırlayacağı raporu bu süre içinde TBMM Başkanlığı'na sunacak.
18. Komisyon görüşmeleri kapalı ortamda yapılacak
Komisyon görüşmeleri kapalı oturumda yapılacak. Kapalı oturumda komisyon üyeleri, ilgili bakanlar, görevli hükümet temsilcileri ve komisyonda görev yapan yasama uzmanları ile stenograflardan başkası bulunamayacak.
19. Bilgiler 'sır' olarak saklanacak
Komisyon çalışmalarına ilişkin bilgi ve belgelerin saklanmasında ve korunmasında gizlilik esas olacak. Komisyon görüşmelerine katılan ve bu görüşmelere herhangi bir şekilde vakıf olanlar, komisyon çalışmaları ve görüşülen konular hakkında hiç bir açıklama yapamayacak, bunları sır olacak saklayacak.
20. Bu suçlar MİT gözetiminde yürüyecek
'Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak (bölücülük), Anayasayı ihlâl (Anayasa'yı zorla değiştirmeye kalkışma), Cumhurbaşkanına suikast ve fiilî saldırı, yasama organına karşı suç (darbe teşebbüsü), hükümete karşı suç, hükümete karşı silâhlı isyan, silahlı örgüt, örgüte silah sağlama, suç için anlaşma, düşmanla işbirliği yapmak, devlete karşı savaşa tahrik, temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama, yabancı devlet aleyhine asker toplama, askerî tesisleri tahrip ve düşman askerî hareketleri yararına anlaşma, düşman devlete maddî ve malî yardım, askerî komutanlıkların gasbı, halkı askerlikten soğutma, askerleri itaatsizliğe teşvik, yabancı hizmetine asker yazma, yazılma, savaş zamanında emirlere uymama, savaş zamanında yükümlülükler, savaşta yalan haber yayma, seferberlikle ilgili görevin ihmali, düşmandan unvan ve benzeri payeler kabulü, devletin güvenliğine ilişkin belgeler, devletin güvenliğine ilişkin bilgileri temin etme, siyasal veya askerî casusluk, devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin bilgileri açıklama, gizli kalması gereken bilgileri açıklama, uluslararası casusluk, askerî yasak bölgelere girme, devlet sırlarından yararlanma, devlet hizmetlerinde sadakatsizlik, yasaklanan bilgileri temin, yasaklanan bilgilerin casusluk maksadıyla temini, yasaklanan bilgileri açıklama, yasaklanan bilgileri siyasal veya askerî casusluk maksadıyla açıklama, taksir sonucu casusluk fiillerinin işlenmesi, devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma.'