Gelmiş Geçmiş En Büyük Zeplin Hindenburg’un Yandığı Felaket ve Sonrasında Ortaya Atılan Komplo Teorileri
Dünya savaşları arasındaki dönemde popüler bir ulaşım aracı olarak kullanılan zeplinlerin en büyüğü olan Hindenburg, 6 Mayıs 1937'de New Jersey'deki Lakehurst Havaalanı'na iniş yapmaya çalışırken bir anda alev aldı ve yandı. 36 kişinin hayatını kaybettiği bu facia, ardından koca bir gizem bıraktı. Hindenburg neden yanmıştı? Bu korkunç felaketin sebepleriyle ilgili komplo teorilerini ve ardından yaşananları merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Hindenburg, Almanya'dan ABD'ye ilk kez kazadan bir yıl önce, 1936'nın Mayıs ayında yolculuk yapmıştı.
Facianın yaşandığı yolculuk ise 1937 sefer sezonunun açılış yolculuğu olduğundan pek çok basın mensubunun Lakehurst Havaalanı'na toplanmasına neden olmuştu. Bu basın mensupları, zeplinin alevler içinde kalma, düşme anını ve içindeki mürettebat ile yolcuların zeplinden aşağı atlayışlarını kaydedecekti. Yangının çıkma anından yaklaşık yarım dakika sonra Hindenburg yere çakıldı.
Ertesi sabah tüm gazeteler manşette bu elim hadiseye yer verirken, Almanya'nın önde gelen isimleri de en kısa sürede olan biteni öğrendi ve yaşananları yorumladı.
Almanya Şansölyesi Adolf Hitler, Berchtesgaden'daki Kartal Yuvası'nda inziva hâlindeyken olaydan haberdar oldu ve söylenenlere göre 'şaşkın bir sessizlikle' karşıladı. Hindenburg'un inşa eden şirketin yöneticisi olan Hugo Eckener, en başta sabotaj olasılığını kabul etse de daha sonra muhtemelen bir kıvılcımın gemideki son derece yanıcı hidrojen gazını ateşlediğini söyledi.
Nazi Partisi'nin önde gelen isimleri, sabotaj olasılığını kesinkes reddetti.
Alman Hava Kuvvetleri'nin başındaki Hermann Göring, felaketin takdiriilahi olduğunu belirtti ve 'Tanrı'nın iradesine boyun eğmeliyiz. Aynı zamanda göklerin fethi için çalışmaya devam edecek ve tüm irademiz ve tutkumuzla gelecekle yüzleşeceğiz.' dedi. Nazilerin sabotaj düşüncesini propaganda amaçlı kullanmak yerine doğrudan ihtimal vermemelerinin nedeni ise başlı başına bir gizem.
Bu durumun, Nazilerin kendilerini rakipsiz ve herkes tarafından kabul edilen bir hükûmet olarak görmesiyle ilgisi olabilir.
2021'de uçaklar ve zeplinler hakkında bir kitap yazan Alexander Rose, Gökyüzünün İmparatorlukları adlı bu eserinde, 'Hindenburg 'kötüler' tarafından yakılmış olsaydı, bu durum, Hitler'in herkes tarafından sevilmediğini gösterir ve Almanya'nın Nazilerin egemenliği altındaki huzurlu ve yasalara saygı duyulan bir ülke imajı sarsılırdır. Bundan dolayı da Yahudiler ve Komünistler gibi devlet düşmanları hükûmetin güçsüz olduğu konusunda umutlanırdı.' diyor.
Komplo teorilerine geçecek olursak, daha zeplinin külleri soğumadan söylentiler havada uçuşmaya başladı.
New York Daily News gazetesi, faciadan üç gün sonra kazanın sebebi olabilecek beş başlıca olayı paylaştı. Bunlar, yıldırım düşmesi, motorun geri tepmesi, yerdeki ekibin dikkatsizliği, 'soğuk ateşleme' girişimi ve takdiriilahi idi. Ertesi gün, sabotaj da bu listeye eklendi. Tabii başka nedenler de öne sürüldü. Uluslararası uzmanlar, iyi niyetli amatörler ve daha nice insan, sayısız fikir ortaya attı.
Gazete haberlerinde ve yayımlanan FBI belgelerinden de görüldüğü üzere, Almanların aksine Amerikalılar her olasılığı değerlendirmişti.
FBI resmî olarak faciayı soruşturmasa da ABD Ticaret Bakanlığı'nın soruşturmasına yardımcı oldu ve faciayla ilgili teoriler ortaya atan vatandaşların temasa geçebileceği bir oluşum olarak hizmet verdi. Teknik aksaklıkların yanı sıra, sabotaja ihtimal veren çok sayıda insan vardı. Birçok insan, Nazi karşıtı grupları sorumlu tuttu.
Sigortadan para almak için yangını bizzat Almanların çıkardığını savunan gazeteler bile oldu.
Komplo teorisyenleri, faciaya neyin sebep olduğunu bile detaylı bir şekilde belirlemişti. Örneğin, yerden yanıcı bir mermi atılmış olabilirdi. Hatta FBI havaalanında şüpheli ayak izleri buldu ama sonrasında izlerden bir şey çıkmadı. Başka bir teori, küçük bir uçağın Hindenburg'a ateş ettiğini savundu. Bir gazete yazarı, bir polis memurunun, New York Belediye Başkanı'nın emriyle zeplini vurduğunu iddia etti.
En öne çıkan olasılık ise geminin iç kısmına yerleştirilen saatli veya barometrik bir bomba idi.
Sabotaj teorilerinden biri, Joseph Spaeh adlı Amerikalı yolcuyu hedef alıyordu. Zeplindeki Alman garsonlardan biri, Spaeh'ın şüpheli bir şekilde soğuk davrandığını belirtti. Daha sonra Spaeh'ın profesyonel bir akrobat olduğu ve geminin iç kısmındaki belli bölmelere tırmanıp bomba kurabilecek yeteneklere sahip olduğu ortaya çıktı. Yetkili kurumların ısrarı üzerine, FBI Spaeh'ı sorguladı ama suçlayacak hiçbir şey öğrenemedi.
Spaeh, o günden bugüne bu işin ardında olduğu ilan edilen son kişi değildi elbette.
1962'de Hindeburg'un Kim Yok Etti? kitabını yazan askerî tarihçi A. A. Hoehling, mürettebattan birinin sabotaj gerçekleştirdiğini iddia etti. Hoehling, kendi araştırmaları sonucunda 26 yaşındaki kablocu Erich Spehl'in zepline bomba yerleştirdiğini öne sürdü. Spehl'in komünist kız arkadaşı tarafından kışkırtıldığına inanıyordu. Ancak bu iddianın birincil kanıtlara dayanmadığını da itiraf etti. Sonradan başkaları da Spehl’i suçladı. Ancak Spehl’in kendisi 1937 yılında zeplin düştüğünde ölenler arasındaydı.
ABD ve Alman hükûmetleri de olayı soruşturdu ve 1937 ile 1938 yıllarında elde ettikleri sonuçları kamuyla paylaştı.
İki taraf da o yağmurlu akşamüstü vaktinde mevcut olan atmosfer koşullarının faciaya sebebiyet verdiğini belirtse de tam olarak facianın nasıl başladığı konusunda farklı sonuçlara vardı. Amerikalılar 'saçaklı deşarj' denen hadisenin sızan hidrojeni ateşlediğini söylerken, Almanlar Hugo Eckener'in ortaya attığı kıvılcım teorisini savundu. Günümüzde uzmanlar facianın bir kaza olduğunu belirtse de kimin veya neyin Hindenburg'un yanmasına sebep olduğu asla kesin olarak bilinmeyebilir...
Yorum Yazın