Bir İnsanın Kafası Başka Bir İnsana Nakledildiğinde O Kişinin Bilinci de Kafa İle Birlikte Transfer Olur mu?
Brandy Schillace bazen kurgu türünde kitaplar ortaya koysa da, yeni kitabının içeriği hayal ürünü bir eser değil. Bir tıp tarihçisi olan Schillace, Soğuk Savaş döneminden kalma bir sinirbilimci hakkında olan hikayesinin baştan sona doğru olduğunu söylüyor. Biz de bu yazımızda bu hikayeden bahsediyoruz.
Schillace, "Mr Humble and Dr Butcher" isimli kitabında anlattığı hikayeye tesadüfen rastlamış.
Bir gün nörolog arkadaşı Michael DeGeorgia onu ofisine çağırdı. Ezilmiş ve eskimiş bir ayakkabı kutusunu sessizce önüne doğru ittirdi ve açmasını istedi. Schillace, kutunun içinde bir beyin olabileceğinden endişeli bir şekilde açmaya mecbur kaldı. Ancak kutunun içinde 1950'li yıllardan kalma oldukça eski bir defter vardı. Schillace defteri alıp sayfaları karıştırmaya başladı.
Schillace, "Defterde fareler, beyinler ve beyin dilimleri hakkında garip küçük notlar ve şeyler vardı" diyor. "'Bütün bu dağınık lekeler ne?' diye sordum."
'Muhtemelen kan lekeleri,' dedi DeGeorgia. Kan benekli defter, onlarca yılını maymunlara kafa nakli yaparak geçiren bir beyin cerrahı olan Robert White'a aitti. Araştırması Schillace'i, White'ın hayatta olan ailesiyle röportaj yaptığı Ortabatı bölgesinden, cerrahi olarak iki başlı bir köpek yaratmayı başaran bir Sovyet bilim adamıyla profesyonel rekabetinin ayrıntılarını takip ettiği Moskova'ya götürdü. White'ın araştırması ilk başlarda küçüktü; fareler ve köpekler üzerinde beyin deneyleri yaptı. Ancak metotları mükemmelleştikçe maymunlar üzerinde ameliyatlar yapmaya başladı.
White hiçbir zaman beyin ameliyatlarını insanlar üzerinde deneyemedi.
Ancak kalp krizi hastalarını kurtarmak için bugün hâlâ kullanılan bazı beyin soğutma prosedürlerini icat etti. X-Files dizisinde bir karaktere ilham verdi ve neredeyse Nobel Ödülü kazandı. Schillace'nin bulgularına göre White'ın gerçek arayışı ve bulmak istediği ana şey, insanın aslında sadece beyniyle bir olduğu fikriydi; bir beyne yeni bir beden (yeni organlar) vererek beyni kurtarmak, insan ruhunu kurtarmak anlamında da geliyordu.
Brandy Schillace ile yapılan bir röportajda, kendisine aşağıdaki sorular soruldu.
1960'larda ve 1970'lerde bir beyin cerrahı ve sinirbilimci olarak White, maymun beyinlerini bedenlerinin dışında canlı tutmanın bir yolunu icat etti. Ancak pek çok insan artık bu tür uygulamalardan haberdar değil. Neden?
Brandy Schillace: İnsanların kafasını herhangi bir nedenden dolayı koparmak istiyorsanız, bu birçok insanın tepkisini çekecektir. Bazı araştırmaların özellikle Sovyetler Birliği'ne karşı bir yarış hali olduğu için finanse edildiğini düşünüyorum. Bu baskı ortadan kalktığında ilginin bir kısmı da ortadan kalktı. Ama White, her ne kadar insanlar onunla bu konu özelinde uğraşsa da asla ilgisini yitirmedi. Nitekim kitabın ilerleyen bölümlerinde [omuriliği soğutma tekniği nedeniyle] Nobel Ödülü'ne aday gösterildiğinde, onu aday gösteren kişi ona 'Maymun kafalarından bahsetmesen sanki daha iyi olur' şeklinde şeyler söylemişti. Bence tıp, yaptığı bazı ürkütücü şeylerle her zaman hatırlanmak istemiyor. Ve kabul edelim, pek çok kişi bu işin yapılmasının pek faydasını görmüyor.
Yeni kitabın okuması biraz ağır olan bir eser. Peki sen bu konu hakkında ne düşünüyorsun Brandy?
Brandy Schillace: Tabii, bazı anlar olabiliyor. Özellikle hassas bir kişi değilim; bir tıp tarihçisi olup da hassas bir bünyeye sahip olamazsın, değil mi? Bir tıp tarihi müzesinde çalıştım, o kadar çok frengili cinsel organ gördüm ki beni tıp konusunda şaşırtmak oldukça zor. Ama bedenden ayrılmış bir beyni çıkarmak konusunda... Kitabı biraz yumuşattım diyebiliriz: Canlı bir yaratığın (doku hasar görmesin diye hâlâ canlıyken) derisini kesip, kafatasını açıp beynini aldıklarına dair yayınlanmış gerçek açıklamaları okumak biraz zor. Kendi kendime 'Bu iyi değil, ben iyi değilim' dediğim anlar oldu.
White, 1970 yılında orijinal vücudundan yenisine geçerken maymun beynine kan akışını koruyarak maymunlara kafa naklini “mükemmelleştirdi”. İşlemi bir insan üzerinde kullanmasını ne engelledi?
Brandy Schillace: Bu hikayenin en tuhaf yanı, bir kafa naklinin mümkün olmasıdır diyebiliriz. Bu bir sorguya açık değil; bunu yapabiliyoruz. Asıl sorun, başarı oranının fazla olmaması. Ameliyatı işe yaramayan yüzlerce maymun var. Bence White, her şeyin daha büyük ve üzerinde çalışılması daha kolay olduğu için insan cerrahisinin daha başarılı olacağını ve daha hızlı çalışabileceklerini düşünüyordu. İnsan operasyonlarının maymun kafa naklinden daha başarılı olacağına gerçekten emindi. Ancak ne olursa olsun günün sonunda bir insanın ölme riski var. Ve bu bir maymuna göre çok daha kabul edilemez.
White'ın ameliyatından sağ kurtulan maymunlar yeni bedenlerini hareket ettiremediler. Bu, potansiyel insan operasyonlarını nasıl etkiler?
Brandy Schillace: Eğer bir insanın kafası tamamen kopuyorsa, omuriliği de tamamen kopmuş demektir. Bu da, kopan kafayı bir başka vücuda koysak, tüm kan damarlarını yeniden bağlasak, beyni beslesek, beyin canlı olsa ve kişinin yüz hareketleri olsa bile kafa, yeni vücudu asla hareket ettiremez anlamına geliyor. Bu yüzden pek çok kişi 'Burada ne fayda var? Eğer vücut hareket etmeyecekse neden bir insan kafası mükemmel bir şekilde nakledilmek istensin ki?” şeklinde serzenişte bulunuyor. White'ın bunu yapmak istemesi için birçok nedeni vardı, ancak hiç kimse, bunun birinin hayatını riske atmaya değer olduğunu düşünmüyordu. Yani bu tuhaf bir durum çünkü mesele “Ah, görünüşe göre ameliyatı yapamayız” değil. Ameliyatı yapabiliriz, ancak muhtemelen yapmamalıyız.
White elbette bazı tepkilerle karşılaştı. Bu tepkiler kimlerden geldi?
Brandy Schillace: Hayvan hakları aktivist grupları, White'ın yaptığı deneylerden son derece rahatsızdı. Onun hayvanlar hakkında konuşma şekli bile birçok insanı sinirlendirmeye yetiyordu.
Robert White bir insan olarak nasıldı?
Brandy Schillace: Onun hakkında düşünürken Frankenstein fikrine değil de, daha çok Jekyll ve Hyde konseptine ağırlık veriyorum. Kendisi bana gerçekten neredeyse iki kişi gibi gelmiştir. Kendisi sevecen bir aile babası: Çocukların kanserlerini tedavi ediyor ve insanların hayatlarını kurtarıyor. Aynı zamanda, not defterlerine yazdığı şeyler aklıma geliyor; insan ve hayvan vücutları hakkında sanki bunlar canlı varlıklar değilmiş gibi bahsettiği cümleler, paragraflar ve sayfalar... Ama retorik konusunda fevkalade iyiydi. Hayvan hakları aktivistleriyle yaptığı bazı tartışmaları gördüm ve insanları konuşarak ikna etme yeteneği endişe verici şekilde güçlüydü. Benim şüphem şu ki, onun büyük kişiliği, korkusuzluğu, kibri ve insanları kelimelerle saf dışı edebilme yeteneği onu oldukça değerli bir kişi yapmıştı. Ancak aynı özellikler daha sonra kariyeri için gerçek bir sorun haline geldi. Bütün bu farklı şeyler onu kahraman olduğu kadar kusurlu, büyüleyici ve kötü de yapıyor. Bu belirsizlikler bizi rahatsız ediyor olabilir, ama bence insan olmanın ne anlama geldiği hakkında bize en çok bu zıt kenarlar öğretiyor.
Dini inancı yaptığı işi nasıl şekillendirdi?
Brandy Schillace: Kendisi oldukça dindar bir Katolik'ti. Hatta Papa İkinci John Paul ile yakın arkadaştı. Ve maymunlara yaptıklarının insanlar için bir tür ruh nakline dönüşeceğine gerçekten inanıyordu; bu nedenle beyin nakilleri ile ruhun varlığını bilimsel olarak kanıtlayacağına inanıyordu. Bu, ölümden sonra yaşam kavramına derinden inanan White gibi biri için çok önemliydi. Kendisi hayvanların bir ruha sahip olmadığına inanıyordu. Sadece hayat kurtarmakla ilgilenmiyordu: Beyni koruyarak ruhları kurtardığını düşünüyordu ve bu yüzden beden, bazı yönlerden onun için daha az ilgi çekiciydi. Herkes insan ruhuna veya bir ahirete inanmaz. Ama hepimiz bizi diğer canlı varlıklardan ayırıp özel kılan bir 'canlı olma ilkesine' inanırız. White, kelimenin tam anlamıyla mikroskop altında, bilimi kullanarak insan ruhunu aramaya kendini odaklamış bir bilim insanıydı. White'ın uğraşları ve amaçları hem rahatlatıcı hem de korkutucu.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
Yorum Yazın
Çok fazla yazım hatası var . Yazar yeni galiba ama özensiz .