Türkiye'de Et Tüketimi Alarm Veriyor: Son Yıllarda Büyük Çöküş!
Son yıllarda artan enflasyondan önce tarım ve hayvancılık politikalarıyla başlayan sorunlar et fiyatlarını yükseltmişti. Alım gücündeki düşüşle et fiyatlarındaki yükseliş çakışınca vatandaşın et tüketiminde dramatik bir düşüş görüldü. Daha kötüsü bu sorunun gelecek yıllarda artarak devam edeceği öngörülüyor.
Türkiye'de düşen alım gücü, geçmiş yıllarda ithalatla dengelenmeye çalışılan et fiyatlarındaki sorunların sürmesiyle tüketimi düşürdü.
Türkiye'de son yıllarda et tüketiminde yaşanan büyük çöküş, savaşta olan Rusya'yla karşılaştırılınca dikkat çekti. Kişi başına düşen et tüketimi yıllık bazda 47 kiloya gerilerken, 5 yıl içinde de 43 kiloya kadar düşmesi bekleniyor. Türkiye'nin en azından bir 10 yıl kadar daha et ithalatı yapmak zorunda kalacağı tahmin ediliyor.
10 Haber tarım yazarı Gazi Kutlu'nun 'Rusya kendi etiyle doyarken, Türkiye neden ithalata mahkum?' başlıklı yazısında, yer alan bilgiler düşündürücü oldu.
Rusya'da 2022 yılında kişi başı et tüketimi 79 kilo olurken, Türkiye'de aynı yıl kişi başı et tüketimi 47 kilo oldu.
Kutlu, 'Size kötü bir haberim daha var' diyerek, 5 yılda kişi başına et tüketiminin 43 kiloya gerileyeceğini belirtti. Hayvancılık politikasındaki yanlışları da değerlendirdi.
Rusya’da et üretiminde yeterlilik oranı yüzde 100,8 olurken Türkiye'de bu oran yüzde 60 oluyor.
90'lı yıllarda Rusya'da et üretimi ve tüketiminin büyük darbe aldığını belirten Kutlu, 2003 yılından itibaren Rusya'nın et ithalatını kısıtlayarak ve besicilere verdiği desteklerle iç pazarı canlandırdığını belirtti. 2006 yılında hayata geçirdiği projelerle hayvancılık sektörüne yatırım yapılırken, 2006 yılından itibaren Rusya'da et sektörü her yıl en az yüzde 4 oranında büyüdü.
Türkiye'de ise 1990’lı yıllarda 12 milyon olan büyükbaş hayvan sayısı, 2000’li yıllarda 10 milyona gerilerken, 2011 yılına kadar 11 milyon civarında seyretti. Küçükbaş hayvan sayısı da 90'lı yıllarda 50 milyon olurken, 2000’li yıllarda 34 milyona, 2011 yılında da 32 milyona geriledi.
Haziran 2023 verilerine bakıldığında Türkiye'de büyükbaş hayvan varlığı 16,7 milyon, küçükbaş hayvan varlığı 53 milyon baş oldu.
2010 yılında başlayan et krizini Türkiye, canlı hayvan ve et ithalatıyla çözmeye yöneldi. 2010 sonrasında 6,5 milyon büyükbaş ve 3,2 milyon küçükbaş hayvan ile 337 bin ton et ithal edilerek 10,7 milyar dolar ödeme yapıldı.
2011 yılında 471 bin büyükbaş ithalatıyla başlayan süreçte 2018 yılında 1 milyon 461 bin büyükbaş hayvan ithalatıyla rekor kırıldı. Sonraki yıllarda ithalat hızı azalırken, 2022 yılının son aylarında tekrar hayvan ithalatına başlandı.
Türkiye, 2023 yılında 800 bin büyükbaş hayvan ithal ederken, 2024 yılında da 600 bin büyükbaş hayvan ithal etmeye karar verdi.
Kişi başına et tüketimi nasıl değişti?
2000'li yılların başında, kişi başına büyükbaş ve küçükbaş eti tüketimi 12 kilo olurken, kanatlı et tüketimi 10 kilo olmuştu. 2022 yılında kişi başı et tüketimi 47 kilo ile zirveye ulaştı. Bu yükselişin ana sebebi ise daha dramatik bir gelişmeyi gösterdi. 2022 yılında başlayan, günümüzde halen sürse hızı azalan 'süt krizi' nedeniyle süt hayvanları besiye verildi ya da kesime gönderildi. Et tüketiminde kısa süren bir bahar sonrasında yeniden hayvan ithal edilmesine karar verildi.
Bu verileri doğrulayan bir diğer gösterge de Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 13 Ocak’ta duyurduğu 2024-2028 Stratejik Planı oldu.
Ekonomim'de Hüseyin Gökçe'nin aktardığına göre, et fiyatlarının mevcut seviyeleri koruması imkansız görülürken, gelecek 5 yıllık projeksiyonda 'kırmızı et üretimi bugünkü seviyesinin bile altında kalacak.'
Stratejik Planda, hedeflerin tutturulması halinde hayvancılığın 'çok daha öteye taşınması mümkün görünmüyor.'
Gökçe, 'eğer bir hata yoksa' gelecek 5 yıllık projeksiyonda kırmızı et üretiminin bugünkü seviyesinin altında kalacağını öngörüyor.
2023 yılında 1 milyon 830 bin ton civarında olduğu 'tahmin edilen' kırmızı et üretiminin, 2024 yılında 1 milyon 730 bin tona gerilemesi beklenirken, ancak 2028'de 2023 sayılarına dönmesi öngörülüyor.
TÜİK'in açıkladığı nüfus projeksiyonlarında 5 yıl sonra nüfusun yıllık ortalama 600 bin civarında artarak, 89 milyona ulaşması bekleniyor.
'Turistler ve sığınmacılar hariç' et üretiminin 5 yıl sonra bugünkü seviyeye gelmesini ve nüfusun bugünden yüksek olması bekleniyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 5 yıl içinde mali kaynaklarında değişim enflasyon hedeflerinin yaklaşık yarısı kadar oluyor.
Yorum Yazın