Şekerde Kriz Bitmiyor! Artış Tüm Ürünlere Yansıyacak
Şeker fiyatlarında kriz günlerdir gündemi meşgul ederken, fiyatlar neden artıyor? Şeker fiyatlarındaki artış sadece market raflarındaki şeker fiyatını değil tüm şekerli üretim yapılan gıda fiyatlarını etkileyecek.
Her şeye zam gelen son günlerde sıra şeker fiyatlarına geldi.
Kamuya ait Türkiye Şeker Fabrikaları'nın (Türkşeker) yıl başında 5 lira 30 kuruştan sattığı 1 kilogram toz şekerin fiyatı marketlerde 8 lira 70 kuruşa kadar çıktı. Özel fabrikaların sattığı şekerin kilosu ise markette 10 lirayı geçerken, gıda toptancılarının şeker alım fiyatları da fırladı.
DW Türkçe'den Pelin Ünker haberine göre, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, 'Hafta sonu itibariyle özel sektör fabrikalarından toptancılara giden 50 kiloluk şeker fiyatlarında 640 lirayla 800 lira arasında belirgin bir değişim oluştu. Bu, önümüzdeki günlerde şekerin raftaki fiyatına yansıyacak' dedi.
Şeker fiyatlarında artış bekleniyor
Şeker fiyatlarındaki yükseliş, gıda ürünlerinin fiyatlarını da artıracak. Gürer'e göre şekerden mamul bütün ürünlerin fiyatları değişeceği için ciddi anlamda bir zam sağanağı ile karşı karşıyayız.
Şeker fiyatlarındaki artışa çözüm olarak ise Ticaret Bakanlığı'nın acil ithalat yetkisi aldığı iddiaları konuşulmaya başlandı. Çünkü yurtdışında şeker fiyatları daha düşük.
Türkiye'de şeker fiyatları neden artıyor?
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre Türkiye'de bir kilo şekerin fiyatı 2021 yılı başında 5 lira 41 kuruştu. Fiyatlar 2022 Şubat ayına kadar yaklaşık yüzde 52 oranında arttı. 2017-2018'de ise yaklaşık 4,3 lira olan şekerin fiyatı son beş yılda yüzde 100'e yakın arttı.
Türkiye'de şeker arzının yeterli olduğunu söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran, özelleştirmeler sonrası piyasada ikili bir fiyat yapısı oluştuğunu açıkladı.
Türkşeker'e ait 25 fabrikadan 10'u 2018 yılında yapılan özelleştirme ihaleleri ile özel sektöre devredilmişti.
Türkiye'de toplam 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretirken, bu fabrikaların 15'i kamuya, 12'si özel sektöre, 6'sı ise kooperatiflere ait.
Murat Kapıkıran, Türkşeker'in özelleştirmelerden önce ülkenin şeker ihtiyacının yüzde 65'inden fazlasını karşıladığına dikkat çekerken, şimdi bu oran yüzde 35 seviyelerinde.
Özel sektörün piyasayı belirleme oranındaki artışa dikkat çeken Kapıkıran, 'Biliyorsunuz Türkiye'de Cargill nişasta bazlı şeker üretiyor. Pancar kökenli şekerlerin yüzde 65'ini de özel sektörün ürettiğini söyleyebiliriz. Kamusal sorumluluktan çok şirket kârlılığını esas alan bir yönetim anlayışı var. Bu tür stratejik ürünlerde mutlaka kamu varlığını artırmak gerekiyor' diyor.
Şeker pancarında sözleşmeli tarım uygulanırken, taban fiyat 2021 yılında 420 TL/ton olarak uygulandı.
Türkşeker ise geçen hafta 2022-2023 sezonu için şeker pancarı avans fiyatını ton başına 1100 TL'ye çıkardı.
CHP'li Gürer, özel fabrikaların, geçen yıl şeker pancarının tonunu 420 TL'den alıp, ürettikleri şekeri yeni sezonda yeni fiyatla satmak istediğini ve bunun da Türkşeker'i baskı altına aldığını belirtti.
Gürer, 'Bu fabrikalar satılmasaydı, kamuda olsaydı, bugün ortaya çıkan bu sonuç yaşanmayacak, ürün üreticiden tüketiciye daha uygun fiyattan gidecekti' dedi.
Kapıkıran'a göre ise temel bir ihtiyaç maddesi olan şeker üretiminde kamunun denetimi ve etkinliği artırılmazsa zamlar devam edecek.
Kapıkıran, 'Elbette zamlar çözüme ulaşmadıkça devam edecektir. Hem özel sektörün piyasa hakimiyeti nedeniyle, hem de girdi maliyetlerinin ve dolayısıyla üretici fiyatlarının artması hem de aracıların artması dolayısıyla sürecek' diyor.
Şeker pancarı üretiminde kotaların kaldırılması gerektiğini vurgulayan Murat Kapıkıran, çiftçinin gübre, mazot gibi girdi maliyetlerinin kamu tarafından sübvansiyon kapsamında şeker pancarı üreticilerine verilmesi gerektiğini iletti.
Ziraat Mühendisleri Odası'na göre de tarım politikalarındaki yanlışlar Türkiye'de şeker fiyatları artırırken üretimi ise azaltıyor. Artan fiyatların bir nedeni de yüksek girdi maliyetleri ve kotalı üretim oluyor.
Pancar ekim alanları 2002 yılında 3,7 milyon dekar iken 2021'de 3,3 milyon dekara geriledi.
2002-2003 yılında 3 bin 982 ton olan şeker ithalatı, 2019-2020 döneminde 70 kattan fazla artarak 283 bin 662 tona çıktı. TÜİK verilerine göre 2020 yılında 21 milyon ton üretim kuraklığın da etkisiyle 2021 yılında yüzde 15,3 azalarak 19,5 milyon tona geriledi.
2001 yılında çıkarılan Şeker Yasası ile şeker üreticilerine getirilen kota uygulaması nedeniyle ise üretici istediği zaman istediği miktarda üretim yapamıyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir...
Yeni Fiyat Artışlarının Başrolü Şeker! Son Bir Senedir Yüzde 65 Zam
Yorum Yazın