Örneği Var: İspanyol Gribi Sırasında Aylarca Süren Sosyal İzolasyon Önlemlerinin Hayat Kurtaran Etkisi
ABD, on milyonlarca insanı öldüren İspanyol gribine karşı nasıl önlemler almıştı?
Çok değil, yaklaşık 100 yıl önce dünyamız korkunç bir salgınla başa çıkmak durumunda kalmıştı.
1918 yılında ortaya çıkan İspanyol gribinden söz ediyoruz. Bu salgın yaşanan iki dünya savaşından da daha fazla kişi, yaklaşık 100 milyon insanın ölümüne neden olmuştu. Sadece ABD'de ölüm sayısı yaklaşık 700 bin kişiydi.
Peki günümüzde koronavirüs salgınıyla savaşmaktayken, geçmişimizdeki salgınlarda uygulanan önlemlerden ne kadarını biliyoruz? Gelin, ABD İspanyol gribine karşı ne gibi önlemler almış bir bakalım.
Sosyal izolasyon hayat kurtarır.
İspanyol gribinin yaşandığı dönemde, hastalığın virüs kaynaklı olduğu maalesef bilinmiyordu, bu yüzden aşı üretimi zorlu bir süreçti. Üstelik Birinci Dünya Savaşı'ndan yeni çıkılmış olması da durum üzerinde negatif bir etkiye sahipti. İnsanlar ellerindeki her tür kumaşı maske yapılması için bağışlıyor, kendilerine maske dikiyorlardı. Fakat yetkililer önlem almaya çabalıyorlardı, en hayati önlem ise sosyal izolasyondu.
Araştırmalara göre sosyal izolasyon yayılma ve ölüm oranını azatabilen önemli bir önlem.
Bu yüzden bundan 100 yıl önce de uygulanan en önemli önlem sosyal izolasyon olmuş.
ABD çapında genel bir sosyal izolasyon uygulamasına gidilmiş. Okullar, sinemalar, restoranlar, iş yerleri kapatılmış. Halka evde kalmaları ve dışarı çıkmamaları söylenmiş. Öyle ki sokağa tükürenler tutuklanıyormuş bu dönemde. Bu önlemler kimi yerlerde haftalarca, kimi yerlerde aylarca devam ettirilirken, maalesef tedbiri erken bırakanlar acıyla karşılaşmış.
Fakat bildiğiniz üzere ABD eyaletlere sahip bir ülke. Yani her eyalette kanunlar değişebiliyor, uygulamalar farklılaşabiliyor...
Bu yüzden kimi şehirler sosyal izolasyona sıkı sıkıya bağlı kalırken, kimi de durumu ciddiye almamış. Kimi şehirlerse salgının azaldığını düşündükleri süreçte önlemleri askıya almış ve salgının geri dönmesine neden olmuş. Oysa araştırmalara göre alınan erken önlemler vaka sayısını da ölüm oranını da neredeyse yarı yarıya azaltmakta. Bu önlemlerin süreklilik göstermesi ve erkenden askıya alınmaması ise oldukça hayati. Oysa önlemleri kaldırıp günlük hayatına devam eden bölgelerde hastalık oranlar hep iki kez artış gösteriyor.
İzolasyonun işe yarayıp yaramadığını görmemizi sağlayansa her şehrin bu önlemleri etkili uygulamamış olması.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, birçok önlemin erkenden alındığı şehirlerde ölüm oranları ve eğri daha azken, diğer şehirler salgını ağır kayıplarla atlatmış. Örneğin St. Louis'te önlemler iyi uygulanırken, salgın sırasında Birinci Dünya Savaşı geçidini iptal bile etmeyen ve muhtemelen binlerce kişiye virüsün bulaşmasına neden olan Philadelphia'da durumlar tam tersiymiş:
Bu süreçte dikkat edilen diğer bir konu ise sosyal izolasyonun devamlılığını sağlamaktı.
Bu haftalar, hatta aylar demekti. Tıpkı bizim için olduğu gibi. Bildiğiniz üzere ABD geçtİğimiz günlerde koronavirüs nedeniyle sosyal izolasyon süresini 30 gün daha uzatmak zorunda kaldı.
İspanyol gribini Philadelphia'ya göre 'ucuz' atlatan St. Louis'te salgın azalınca önlemlerin geri çekilmesi, salgının yeniden yayılmasına sebep olmuştu. Bu yüzden grafiklerde iki tepe noktası görülüyor. 43 şehir üzerinden yürütülen araştırmalara göre, ilk önlemleri devam ettiren hiçbir şehirde ikinci bir tepe noktası görülmemiş.
Yani sosyal izolasyon önlemlerinin ardından salgın azalmış olabilir fakat bu yok olduğu anlamına gelmiyor. Bu yüzden önlemlerin kaldırılması oldukça kritik olabilir.
Fakat gerçek şu ki, sosyal izolasyonun hedefi hayatları kurtarmak. Aylarca ya da aşı bulunana kadar sürse de, amacı ölümleri ve hasarı azaltmak.
PNAS tarafından yürütülen araştırmaya göre bu 1918'de yaşananın aksine 2 ila 8 haftadan daha uzun bir süre demek; yani aşı üretim kapasitesi artana kadar.
Tabii bu noktada çoğumuz şunu düşünüyoruz: Biz bu kadar süreyi nasıl evde ve çalışmadan geçireceğiz?
Uzmanlara göre, sosyal izolasyon gerekli olduğunda dahi uzun süre devamlılık sağlaması zor olan bir konu. Oysa 1918'de insanlar gerçekten aylarca bunu uygulamışlardı.
Michigan Üniversitesi'nden Tıp Tarihi Merkezi müdürü Howard Markel'a göre zorlanmamızın nedeni nesil olarak hastalıklara yabancı olmamız.
Oysa yüz yıl önce salgınlar oldukça yaygındı, insanlar sosyal izolasyon yöntemlerine aşinaydılar. Ailelerini birkaç yılda bir çeşitli salgınlarda kaybediyorlardı. Aşıların ve ilaçların geliştirilmesiyle birlikte, salgınlar hayatımızın bir parçası olmaktan çıktılar.
Bu yüzden Covid-19'un korkunç etkilerini yakından görmeye başlamadan önlem almak çok önemli.
Kendinize dikkat edin, mümkün olduğunca evde kalın, ellerinizi yıkayın, sosyal mesafeyi koruyun!
Yorum Yazın
ispanyol gribinin bu kadar yikici olmasinin asil nedeni 1inci dunya savasi sartlarindan oturu sosyal izolasyon ve karantina onlemlerinin uygulanamiyisi. ismi... Devamını Gör
Her virüs konağını öldürmez, kimisi hiç belirti göstermez, daha az ölümcül olmaya başlamasının sebebi insanların bağışıklık kazanmasıdır ama bir bakarsın vir... Devamını Gör
Okuduğum eski bir yazıya göre hafızam beni yanıltmıyorsa ispanyol gribi dedikleri şey aslında bizim şuan domuz gribi dediğimiz H1N1 imiş. Yanılıyor da olabil... Devamını Gör
50 ila 100 milyon arası insan öldürdüğü düşünülen bir İspanyol Gribi ile Cavit 19 karşılaştırılmaz. Elbette bu doğrudan virüsle alakalı olmayabilir, belki de... Devamını Gör
Virüs 9 güne kadar dış ortamda yaşıyor arkadaşlar dikkat edin dediğimde sen degilmiydin toplasan 4 saat dışarda yaşayamaz diye muhalefet olan. ... Devamını Gör