Kökeninin Nereden Geldiğini Öğrenince Çok Şaşıracaksınız: Tüm Detaylarıyla En Sevilen Hamur İşi Böreğin Tarihi
Kökeninin Nereden Geldiğini Öğrenince Çok Şaşıracaksınız: Tüm Detaylarıyla En Sevilen Hamur İşi Böreğin Tarihi
18.06.2022 - 11:22
Börek Türk mutfağı denince akıllara gelen, nefis bir hamur işi. Börek denince akan sular duruyor bizim için! Tıpkı baklava ve dolma gibi börek için sürekli olarak senin-benim kavgası dönerken biz de böreğin tarihini yazalım dedik... Böreğin tarihini ve 'başka coğrafyalarda börek var mı?' 'Börek Türk mü Yunan mı?' gibi soruları merak edenler için gelin bütün bu sorulara içeriğimizde bakalım:
Bazı kaynaklar böreğin, Farsça būrak "بورک " hamur ve etle yapılan bir yiyecek" sözcüğünden türetildiğini, bazı kaynaklarda Farsça būrak'in Türkçe börek'ten alındığını söylemektedir.
İçeriğin Devamı Aşağıda
Reklam
Bazı kaynaklar ise börek kelimesinin Türkçe "bükmek" fiilinden türediğini söylemektedir.
Yunanca “boureki” ve “bourekaki” ise bu kökenden türetilmiştir...
Ortak bilinen şey ise, böreğin Orta Asya Türkleri'nin yemek mirasına katkısı olduğu!
İlk defa Orhun Abideleri'nde karşımıza çıkan yufka, börek yapımında kullanılan en temel malzeme. Yufka ekmeği ise taşınılabilirliği ve kolay yapımı sayesinde göçebe Türk topluluklarının temel besin maddelerinden biri.
Orhun Yazıtları (735) : Yuyka erklig tupulgalı uçuz érmiş [yufka gücü olanı delmek kolaymış]
7. Yüzyılın başlarından itibaren Türk halkları, kaderlerini ve tarihlerini değiştirecek kitlesel bir göç hareketine başladı. Tabii böreği de yanlarına alarak! Orta Asya'dan batıya doğru göçte dünya topraklarının neredeyse her yanına dağıldılar.
Türkler gittikleri coğrafyalara kendi yemek kültürlerini de götürdüler: Göktürkler, Aral Denizi'ne ulaştı; Hazarlar Kafkasya'ya yerleşti; ve Bulgarlar bugünkü Ukrayna civarına artık böreği tanıtmışlardı.
11. yüzyılın başlarında, Selçuklular böreği sadece İran'a değil, aynı zamanda daha önce Bizans İmparatorluğu tarafından işgal edilen Doğu Anadolu bölgelerine de tanıtmışlardı.
Tabii bu sırada böreğin formu ve içindekiler de coğrafyalara göre değişmeye başladı. Ama böreğin yayılmasında en büyük pay Osmanlı İmparatorluğu'na ait.
Börek, Osmanlı İmparatorluğu'nda en sevilen yiyeceklerden biriydi. Dîvân-ı Hümâyûn toplantılarında yenilen yemeklerin merkezinde börek vardı. Peynirli, maydanozlu, tavuklu, kıymalı, patatesli, sebzeli, ıspanaklı, pırasalı veya kabaklı, binbir çeşit börek saray mutfağında ve halk sofrasında afiyetle tüketilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar'daki 500 yıllık hakimiyeti boyunca böreği bu coğrafyada neredeyse her bölgeye yaydı.
Bu sebeple börek Yunanistan, Arnavutluk, Bulgaristan, Sırbistan, Bosna Hersek, Moldova, Romanya, Slovenya ile birlikte Ermenistan, İsrail, Suudi Arabistan, Cezayir ve Tunus gibi ülkelerin yemek kültürlerinde oldukça sevilen bir yiyecektir.
Börek yayıldığı coğrafyaların yerel mutfaklarla birleşerek yeni biçimler ve yeni isimler aldı. Osmanlı işgalinin sık sık çatışmalarla dolu olduğu Bosna'da börek bir sarmal halinde pişirilmeye başlandı ve içi et, peynir, ıspanak veya patatesle dolduruldu.
Girit'te boureki, kabak ve beyaz peynirle pişirildi. Yani tamamen coğrafyanın verdiği ürünlerle!
Tatarlar arasında çibörek kuzu, soğan ve baharatlarla doldurulmuş fırınlanmış bir gözlemeye şeklini aldı.
Kuzey Afrika kıyılarında ise böreğin çok daha farklı versiyonları oluşmaya başladı.
Fotoğraftaki Tunus böreği
Hangi coğrafyada olursa olsun, börek hepimizin en sevdiği yemeklerden bir tanesi!
Yorum Yazın
İnşallah bu güzelliğin coğrafî işâretini alıp tescilletmişizdir??