İnsanlığın Beşiği, Kil Mührüyle İlklerin Şehri: Mardin Gezi Rehberi
Dinlerin kardeşliği, kültür mozaiği ve şarap denilince akıllara gelen Mardin’deyiz bu yazıda sevgili okur. Yüzyıllardır tüm iştihamıyla birçok devlete, kültüre, inanca kucak açan bu güzel şehrimizi gelin birlikte gezelim.
1. Mardin hakkında…
Verimli toprakları sayesinde tarih boyunca farklı kültürlerin ve inançların, dinlerin uğrak yeri oldu Mardin. Arkaik pagan inançlara güneşe tapan şemsiler tavusu azamı kutsallaştıran yezidiler ve erken hristiyanlık dönemine tanıklık etmiştir.
Mardin adını ,tarihte ilk kez 4. Yüzyılında Roma coğrafyası Marcellinus Maride ve Lorne kaleleri şeklinde geçmekte. İlk çağ döneminde Mardin’e dair pek bir şey bilinmemekte ama 640 yılında Araplar egemen olduğu sonrasında Hamdaniler ve Mervaniler egemen olmuştur.
Mardin’in adının nerden geldiği ile ilgili farkı söylemler bulunmakta. Bir rivayete göre MS 351’de Nusaybin yıkılınca Mardin’e sığınan Ermenilerin karşılaştıkları dirence karşı gösterdikleri cesaretten dolayı savaşçı yada şehit anlamına gelen Mardin kelimesinden, Süryani rivayetine göre ise çevrede çok sayıda kale bulunduğu içi Süryanice kaleler anlamına gelen “merdin” kelimesinden türetilmiştir. Bir başka söylence Bizans imparatorluğu Heraklius ‘un bir komutanın din adındaki İranlı bir keşişi öldürdükten sonra tam karşıya kale yaptırarak buraya din öldü anlamına gelen “matedin' adını verdiği ve şehrin adını bundan geldiğini iddia edilmektedir. Diğer bir söylenceye göre ise ; MÖ 4 yüzyılında Pers kralının Mardin adındaki oğlu hastalanır, tedavisinde hava değişikliğinin faydalı olacağı söylenir ve bir süre temiz havasıyla meşhur şu anki Mardin Kalesinde yaşaması uygun görülür çocuk iyileşir ve orada yaşamaya devam eder. Buraya onun adına Mardin denmiştir.
Hristiyanlığı ilk kabul eden halklar Süryaniler ermeniler bu bölgede münzevi hayatı yaşar, manastırlar bu bölgede yayılır. İlk Türk islam yapıları burada inşa edilir. Dervişler buradaki zaviyelere konaklar. Şehir yüksek avlu duvarlarının sınırlarının çizdiği dar sokaklardan abbaralardan kapılardan bir anda karşınıza çıkan çeşmelerden oluşur. Yüksek duvarların arkasında avlular, eyvanlar, odalar vardır ve avludaki sesler sokak sesine karışır; Arapça Türkçe Kürtçe Süryanice ….
12. Yüzyılın başında Kürt ,Ermeni,Yakubi Nasturi, Şemsi ve Yezidiler gibi birçok farklı kültürden insanların yaşadığı Mardin yeni bir kültüre İran üzerinden gelen Türkmenler sayesinde tanışır. Türkmen ailelerin büyüklerinden olan Artuklular yaklaşık üç asır boyunca Mardin’e egemen olmuştur. Musul- Halep arasında yapılan ticaretlerle Mardin en parlak dönemini yaşar. Bu dönemde Moğollar şehri iki kere kuşatır ama başarılı olamaz.
15 yüzyılında başka bir Türkmen ailesi Akkoyunlular ve sonrasında Karakoyunlular ve sonrasında Mardini yönetir. Bir yıl boyunca süren kuşatmadan sonra 1517’de Diyarbakır beylerbeyi Mehmet Paşa Mardin’i Osmanlı topraklarına katar Birinci dünya savaşında sırasında şehir herhangi bir yabancı işgaline uğramaz. 1920’de birkaç Fransız subayı şehre gelir umdukları desteği bulmayınca geri dönerler. Mardin savaştan sonra Türkiye Cumhuriyeti‘nin sınır şehri olur.
2. Mardin’de gezilecek yerler
2.1 Kasimiye Medresesi
Artuklular döneminde inşaasına başlanan Kasımiye Medresesi yapıldığı dönemde Moğol saldırılarından dolayı yarım kalmıştır. 1457-1502 yılları arasında Akkoyunlu döneminde tamamlanan etkileyici medrese, tek kubbeli ve açık avlulu olarak düz kesme taşlarla yapılmıştır. Eşsiz taş işçiliği ile dikkat çeken Kasımiye Medresesi’nin içinde ayrıca cami, türbe, havuz ve çeşme bölümlerinin bulunmakta ve bu özelliği ile Mardin'deki en büyük yapılardan biri olarak oldukça dikkat çekiyor.
2.2 Mardin Kalesi
Şehrin en simgesel yapısı olan Mardin Kalesi, bölgeye hakim yüksek bir tepede olması tamamen stratejik bir öneme sahip. Halk arasında Kartal Yuvası olarak da bilinen ve yamaçlarında ünlü Mardin taş evlerin sıralanan kale deniz seviyesinden tam 1200 metre yükseklikte sunduğu inanılmaz Mardin manzarası sunuyor. Yüzyıllar boyunca kale Sümerler, Asurlular, Babiller, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar tarafından kullanılmıştır. Pek çok antik efsaneye konu olan Mardin Kalesi, aynı zamanda doğunun en sağlam kalesi olarak da bilinmekte.
2.3 Mardin Arkeoloji ve Etnografya Müzesi
1895 yılından kalan taş evle paha biçilmez eserleriyle hizmet veren Marin Arkeoloji ve Etnografya Müzesi bölgenin ve şehrin eşsiz tarihini ve kültürünü anlamak için mutlaka ziyaret etmeniz gereken bir yerlerden biri. 1995 yılında hizmet vermeye başlayan müzede Mardin ve civarında hüküm süren medeniyetlerden kalan paha biçilmez tarihi eserleri yakından görebilirsiniz. Roma, Bizans, Zengi ve Eyyubi dönemlerine ait mozaik mezar taşların yanı sıra Selçuklu, Urartu, Asur, Bizans, Pers, Roma, Artuklu ve Osmanlı dönemlerine kadar uzanan benzersiz bir koleksiyon bu müzenin Türkiye'nin en zengin arkeoloji müzesinden biri olmasını sağlıyor.
2.4 Deyrulzafaran Manastırı
Mardin Ovası’na hakim yüksek bir tepe üzerinde inşa edilmiş olan Deyrulzafaran Manastırı Mardin'de gezeceğiz taş yapılar içerisinde en etkileyici işçiliklere sahip olan manastır. Millattan önceki dönemlerde Güneş Tapınağı, Roma döneminde kale ve sonrasında ise bir manastır olarak kullanılan manastır her tarafında görebileceğiniz ahşap işleri ve nakış oymaları ile sizi kendine hayran bırakacak . Deyrulzafaran Manastırı, uzun yıllar boyunca Süryanilerin dini eğitim merkezlerinden biridir ve günümüzde de Süryani Kilisesi'nin kutsal saydığı en önemli dini merkezlerden kabul edilir.
2.5 Mardin Tarihi Evleri
Bir dağ yamacında birbirinin üstüne yığılmış gibi gördüğünüz Mardin evleri, özellikle gün doğumu ve gün batımında sundukları benzersiz manzarayla dünyanın her yerinden fotoğrafçıları kendine çekiyor. Mazıdağı’nın güney yamacında, doğudan batıya doğru 2,5 kilometrelik bir alan üzerine sıralanan tarihi Mardin evleri Niğde ve Kayseri gibi şehirlerde de görebileceğiniz sarı kalker taşlarıyla inşa edilmiştir. Etkileyici el yapımı taş süslemeler, revaklar ve eyvanlarla bu evler kendine özgü mimarilere sahip olmasıyla da etkileyicidir. Yazın kavurucu sıcaklardan korunmak için güneş ışınlarının ters yönünde inşa edilmiştir.
2.6 Midyat Mağaraları
Mardin'in en çok ziyaret edilen bir diğer yeri tarihi ilçesi olan Midyat’ta binlerce yıllık benzersiz yapıları, taş evleri ve kiliselerinin yanı sıra Kapadokya'da görmeye alıştığımız etkileyici mağara evleri. Günümüzde mağaraların bazıları müzeye ve butik otele çevrilmiştir. Hem ilçe merkezinde hem de yakın beldelerde pek çok etkileyici mağara bulunuyor ve bunların arasında en ünlü olanı ise Linyevri Şifa Mağarasıdır. Tavanlarından süzülen şifalı kaynak sularından ismini alan Linyevri Şifa Mağarası’nın sularının özellikle kaşıntıya iyi geldiği söyleniyor.
2.7 Dunaysır Köprüsü
Artuklu döneminden kalma bölgede inşa edilen kemerli köprülerin en güzel Dunaysır Köprüsü kabul edilir. Zergan Çayı üzerinde inşa edilen tarihi köprü kemerli köprülere en güzel örneklerinden biri olduğu için hem tarih hem de mimari meraklıları tarafından sıkça ziyaret edilmekte. Kızıltepe Ulu Cami'nin yanında yer alan ve sağlamlığıyla günümüze kadar kalmayı başaran köprü sarı renkli kesme taşlarla inşa edilmiştir ve yarım piramidal külahları ile farklı bir güzelliğe sahiptir.
Ayrıca;
Zinciriye Medresesi
Mazıdağı
Mardin Ulu Cami
Dara Antik Kenti
Dargeçit
Mor Behnan Kırklar Kilisesi
Beyazsu
Latifiye Cami
Anzavur Kalesi
Hatuniye Medresesi
Zeynel Abidin Cami
Mor Yakup Kilisesi
Şehidiye Cami ve Medresesi
Revaklı Çarşı
Kıllıt Köyü
Mardin Harabeleri
Ali Paşa Köyü
Sakıp Sabancı Kent Müzesi
Mardin Protestan Kilisesi
Gurs Vadisi
Artuklu
Nusaybin
Midyat Kent Müzesi
Mar Hırmız Keldani Kilisesi
Midyat
Emir Hamamı
Melik Mahmut Cami
Mardin Bakıcılar Çarşısı
Cevat Paşa Cami
Ceviz Çeşmesi
Mardin Meryem Ana Kilisesi
İzozoel Kilisesi
Emineddin Külliyesi
Surur Hanı
Firdevs Köşkü
Artuklu Kervansarayı
Deniz Mağarası görülmesi gereken diğer yerlerden.
3. Mardin’de nerede kalınır?
3.1 Kasr-ı Kikan Boutique Hotel
Konumu, kahvaltısı ve temizliği ile ister her hafta gidin ister Mardin gezinizde tercih edin kesinlikle tercih edeceğiniz bir otel.
Adres: Şar, SONER SK NO : 1, 47100 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @kikanhotel
Ziyaretçi Yorumu: “Arkadaşlarımla Mardin tatili için tercih ettik ve her açıdan memnun kaldık. Otelin temizliği ve odaların güzelliği bir tarafa çalışanlar çok güler yüzlü ve yardım severdi, kesinlikle tavsiye ediyorum bir daha gelirsem yine burayı tercih ederim.”
3.2 Beyt Nahrayn Konak
Eski Mardin’de bulunan Beyt Nahrayn Konak merkezi konumu ve her yere yakınlığı ile oldukça beğenilen bu oteli siz de deneyimlemelisiniz.
Adres: Ulucami, 106 ERDEMLİ SOKAK NO 2, 47100 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @beyt_nahrayn_konak
Ziyaretçi Yorumu: “Arkadaşımın tavsiyesi üzerine buraya geldik. Odalar temiz ve geniş. Ulu caminin hemen yanında olan otel heryere yürüme mesafesinde. İşletme sahibi mert bey her konuda yardımcı oluyor. Yemek yerleri ve turları sorabilirsiniz . Tarihi sultan sofrasını şiddetle tavsiye ediyoruz 😊😊Mardin’deki evimiz artık kesinlikle burasıdır . 😊😊”
3.3 Arur Konağı Boutique Hotel
Temizliği ile oldukça beğenilen, manzarası ve yarım sever personeliyle manzarasına hayran kalacağınız Arur Boutique Hotel’i Mardin gezinizde tercih edebilirsiniz.
Adres: Diyarbakır Kapı, 1. Cadde, 47100 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @arurkonagi
Ziyaretçi Yorumu: “Çok güzel bir aile işletmesi. Sımsıcak bir yer. Temiz ve çok düzenli herkes güler yüzlü harika hizmet veriyorlar. Pervin hanımın kaburga dolması ve kuru domatesle yaptığı salatası muhteşemdi. Sercan beye misafirperverliği için teşekkür ederiz. Mardin’e geldiğinizde mutlaka uğramanızı tavsiye ederim.”
4. Mardin yemekleri
Soğan Kebabı,
Kibbe (İşkembe Dolması),
Dobo,
Zingil
İkbebet
İrok (Mardin usulü içli köfte)
Kaburga Dolması
Sembusek
Alluciye (Erik Yahnisi)
Firkiye
Kıliçe (Mardin Çöreği)
Harire
Mehir (Mardin usulü ayran çorbası)
5. Mardin’de nerede yemek yenir?
5.1 Han Mutfak Sanatları Restoran
Mardin’in yöresel yemeklerini otantik bir ambiyansla yemek isterseniz Han Mutfak Sanatları Restoran aradığınız yer olabilir.
Adres: 1.Cadde Şar Mah. No:351 Şahkulubey Konağı Karşısı Şahım Pasajı, 47060 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @hanmutfaksanati
Ziyaretçi Yorumu: “İlk kez geldiğimiz Mardin'e tavsiye üzerine uğradık beklemediğimiz bir atmosfer ve kalite ile karşılaştık teşekkür ederiz Han mutfak sanatları…”
5.2 Hamdani Restoran
Yemekleri ve mezeleriyle adeta büyüleyen Hamdani Restoran Mardin’e geldiğinizde sizi de büyüleyecek.
Adres: Diyarbakır Kapı, 1. Cadde No:455, 47100 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @hamdanirestaurant
Ziyaretçi Yorumu: “Bir restoran her şeyi ile bu kadar mı iyi olur gerçekten inanılmaz. Çalışan genç arkadaşlar güler yüzlü, ilgili ,çıkan müzisyen grup çok çok eğlendiriyor. Yemekler, mezeler lezzetli hijyen oldukça iyi, Mardin'e tekrar yolumuz düşerse tercih ederim ve tavsiye ederim teşekkür ederim ilginiz ve alakanız için 🙏🏼.”
5.3 Leyli Muse Mutfak
Çorbasından ana yemeğine kadar tadacağınız her lezzet size ‘iyi ki Mardin’e geldim’ dedirtecek.
Adres: Cumhuriyet meydanı, Şar Mahallesi.227 çavırlı sokak.No.4, Mardin müzesi yanı, 47100 Artuklu/Mardin
Konum için tıklayın.
Instagram: @leylimusemutfak
Ziyaretçi Yorumu: “Mardinin her çeşit yemeğini tek bir tabakta yiyebilirsiniz. Fiyatlar makul, yemekler çok lezzetliydi. Konumu çok merkezi. Mutlaka uğramalısınız. Yemeklerin yanında Reyhan Şerbetini denemelisiniz.”
6. Mardin festivalleri ve şenlikleri
Mardin Bienal
Mardin Uluslararası Kiraz Festivali
Mardin Bilali Şenlikleri
Mardin Uluslararası Sirk Festivali
Uluslararası Mardin Film Festivali
Mardin Harire Şenliği
Uluslararası Mardin Uçurtma Festivali
Yorum Yazın