Hurafeleri Bitiriyoruz! Beslenme ve Fitness Hakkında Doğru Sanılan 19 Yanılgı
Gerek internette, gerek gittiğimiz spor salonlarında, sokaklarda, orada burada ne zaman spor, diyet vb. konular açılsa herkesin kendince fikirleri, bilgileri ve önerileri var. Kimisi ciddi şekilde makaleler okuyup bu işin ehli olanlar, kimisi de sadece kulaktan dolma bilgilerle yetinenler. Sizin bunlardan hangisine denk geldiğinizi bilemesem de burada yazdığım hurafelerin birçoğunu duyduğunuza, uyguladığınıza, belki de tavsiye verdiğinize eminim. Gelin bu mitleri çürütelim.
1. Spora gidelim, yağlarımızı kasa çeviririz.
Arkadaşlar o kadar madde arasından en başa bu hurafeyi koymak istedim. Maalesef halkımızın çoğu böyle yanlış bir kanıya sahip. Şişman olmanın bu sporda iyi bir şey olduğunu, spora gidince yağlarının zaten kaslara dönüşeceğini düşünüyor insanlar. Ama Allah aşkına, armut elmaya dönüşmez arkadaşlar. Yağ molekülünün yapı taşı ile kas molekülünün yapı taşı arasında dağlar kadar fark var. Sonuçta excel dosyasını pdf dosyasına çevirme işlemi değil bu. İşin doğrusu, önce yağlar yakılır; sonra kaslar inşaa edilir. Bu arada yeni başlayan arkadaşların kasları bir anda yüksek tempoda çalıştığı için yağ kaybedip kas kazanma bir süre aynı zamanda gerçekleşir. Bu sizi yanıltmasın, sadece 1-2 ay sürer.
2. Diyette karbonhidratı sıfırlayalım çünkü karbonhidratlar kötüdür.
Bu görüş son yıllarda spor dünyasını sarmaya başladı. Özellikle lahmacun en sağlıklı besindir, aslanlar hep et yer kaslıdır, bakın ot yiyen ineklere hepsi şişman diyen bazı doktor ünvanlı kişiler bu mantığın yayılmasında büyük rol aldılar. Basit açıklayacağım: Karbonhidratlar kompleks ve basit olarak ikiye ayrılır. Basitler kötüdür. Örnek olarak çikolata, jelibon, küp şeker vs. saf glikoz kaynaklılar ve meyve şekeri fruktoz verilebilir. Ama meyve içerdiği vitamin nedeniyle tüketilmelidir. Fruktoz, glikoz kadar kötü değildir. Kompleks olarak da kan şekerini çabuk yükseltmeyen, vücuda uzun süreli enerji veren karbonhidratlar geçerlidir. Örnek olarak: bulgur, tahıllı ekmek, yulaf, makarna... İşte sağlıklı beslenmede bunlar tüketilmelidir. Ne kadar tüketeceğiniz diyet amacınıza ve antrenman yoğunluğunuza kalmış bir şey.
3. Diyette yağları sıfırlayalım çünkü yağlar da kötüdür.
Bu da eskilere dayanan bir hurafe. Diyetisyenlerin yağları yerin dibine gömmesi akımının bir eseri. Ancak insanlar yağların vücut işlevleri için, hormonların düzenlenmesi için ne kadar önemli olduğunun farkında değiller. Her insan diyet amacına göre günlük bir miktar yağ tüketilmelidir. Tüketebileceğiniz sağlıklı yağlar: Çiğ badem, fındık, ceviz, zeytinyağı, avokado, balık yağı...
4. Kilo vermem lazım, 1-2 saat kardiyo yapayım.
Spor salonlarında bu düşüncede çok fazla insan gördüm. Kişi antrenmana geliyor, 1-2 saat boyunca antrenman sonuna kadar kardiyo aletleri bölümünde kalıyor. Arkadaşlar sizin ne kadar yağ yakacağınızı temel olarak beslenme şekliniz belirler. 2 saatte yakabileceğin maksimum kalori bir ihtimal 800'ü bulabilir. Günlük alacağınız kalori miktarından 400 kalori eksik bırakırsanız her gün, sağlıklı kilo verebilirsiniz. Ama orada 800 kalori yakayım diye nabzınız olması gerekenden çok yüksek seviyelere ulaşıp vücut katabolik evreye giriyor; yani yağ yakayım derken bir o kadar da kas yakmaya başlıyorsunuz. Vücut ise aşırı yıkımda olduğu için kendini savunma moduna alıp yağları depolamaya başlıyor. Doğrusu için kardiyonuz 25 dakikayı geçmeden HIIT tarzında olsun (HIIT'e internetten bakabilirsiniz), yemeklerinizin de kalorisini sayın. Bu iş matematiktir.
5. Spor yapıyoruz, proteine abanalım.
Şimdi bu aslında kısmen doğru. Kilo vermek istiyorsanız veya fitness / body building ile meşgulseniz protein tüketiminiz sıradan insanlardan daha yüksek olmalı. Çünkü kendisi kasların yapı taşı ve sindirilirken vücudun daha fazla enerji harcamasını sağlıyor. Ancak ben karbonhidrat-yağ hepsini keseyim gece gündüz protein yiyeyim mantığına girmeyin. Kilonuzun 1,5-1,8 katı kadar (80 kg ise yaklaşık 130-150 gram) protein size yetecektir. Vücut geliştirmeciler biraz daha arttırabilir. Çok fazla tüketirseniz gut hastalığına davetiye çıkarabilirsiniz, veya karaciğer ve böbreği aşırı zorlayabilirsiniz. İnsan vücudu için en faydalı (aminoasit emilimi bakımından) proteinler: Yumurta beyazı, hindi / tavuk göğsü, balık, kırmızı etler, baklagiller ve kuru yemişlerdir.
6. Yağ yakıcı alalım, rahat rahat veririz kiloları.
Baştan diyorum, piyasadaki yağ yakıcıların %98'i çöptür. Çoğunun etkisi placeboya dayalıdır. Onun yerine kullanacağınız maydanoz-limon-greyfurt karışımı daha çok işe yarayacaktır. O yüzden yağ yakıcı alıp beslenmenizi düzene sokmazsanız hiçbiri işe yaramaz hatta kilo bile alabilirsiniz. Beslenmenizi kilo verme amaçlı düzenlerseniz de zaten yağ yakıcısız kilo verirsiniz. Almayın kısacası. Ha, bir de aranızda internette gördüğü, markasız, acayip haplardan almaya niyetli olan varsa kesinlikle vazgeçsin, onlar ölüm tehlikesi bile taşıyabilirler. Alacaksanız en azından bilinen kaliteli bir markadan alın.
7. Çok zayıfım, önüme geleni yiyeyim de kilo alayım.
Ektomorf vücut tipli (kilo alamayan) insanların genel kanısıdır. Daha doğrusu onlara verilen tavsiyeler genelde böyledir. Tabii ki de yanlıştır. Sırf kilo almak için şekerli, zararlı yağlı, hamur işi tarzı şeyler yerseniz tüm vücudu çelimsiz ama koskoca simit gibi göbeği olan, eski halinize şükrettirecek saçma bir şekle sokarsınız. Sağlıklı kilo için yukarıda yazdığım kompleks karbonhidratlardan, sağlıklı yağlardan ve proteinlerden yüklü miktarda tüketip ağırlık çalışın, kardiyodan bir süre uzak kalın.
8. Çok kiloluyum, çok az yiyeyim de kilo vereyim.
Bir önceki hurafenin tam tersi. Toplumumuzda daha sık rastlanır. Kişide kaloriyi çok fazla azaltıp kilo verme niyeti vardır ama işler öyle yürümez. İlk birkaç gün vücuttaki su, bir miktarcık yağ ve kas verilir. Geriye kalan günlerde vücut bu kadar az kalori aldığı için kendini savunmaya alıp yağları depolar, bağışıklık sistemi zayıflar ve kişi ilk hastalıkta yatağa düşer. Sonra eskisi gibi yemeye başlayınca iyileşmek için, ilk halinden daha şişman olur. Doğrusu: Günlük kalorinizi hesaplayıp ondan 400-500 kalori azını yiyin.
Resim: Üst tabakta insanların yanılgısı, alt tabakta kilo vermek için gereken yeme şekli.
9. Ağırlık çalışmayayım, boyumun uzaması durur.
Bu daha çok ergenlik çağındaki yurdumun gençlerinin bir endişesi. Özellikle haltercilerin kısa boylu olması onları böyle düşünmeye itiyor. Ancak antrenmanınızı doğru bir şekilde ayarlarsanız boyunuzun uzamasını durdurmak yerine tam tersi uzamasına yardımcı bile olabilirsiniz. Mesela çok ağır kilolarda squat-leg press gibi hareketler yapmadıkça boyunuzun uzamasında bir sakınca olmaz. Hatta barfiks veya değişik düzenli germe hareketleriyle boyunuzu uzatabilirsiniz.
10. Kadınlar için: Ağırlık çalışmayayım, erkek gibi görünmek istemiyorum.
Bu yanlışa da değinmeden bırakamadım. Kadınlar arasında böyle bir görüşün olması muhakkak ki internette / televizyonda gördükleri olimpik vücut geliştirmeci kadınlar. Onların çok kaslı ve düşük yağlı, erkeği andıran vücutlarını görünce soğuyorlar. Ancak işin doğrusu şöyle: O gördüğünüz kadınlar o hale gelmek için erkeklik hormonu olan testosteron takviyesi alıp ona göre profesyonel bir şekilde beslenme ve antrenmanlarla çalışıyorlar. Ama sıradan, haftada 3 gün ağırlık çalışıp düzenli beslenen bir kadın sıkı ve dinç olan, iyi görünümlü bir vücuda sahip olacaktır. O yüzden ağırlıklardan köşe bucak kaçmanıza gerek yok.
Resim çevirisi: Soldaki kadınların ağırlık kaldırınca dönüşeceklerini düşündüğü insanlar, sağ taraf ise gerçekte neye benzedikleri.
11. Kanka protein tozu alayım da şişeyim.
Her salondan belirli bir zümre tarafından duyulan efsane. Genelde hevesli ve biraz sabırsız gençlerimiz bu yalanın kurbanı olurlar. Protein tozu alır almaz Arnold gibi büyüyeceği yanılgısına düşerler. Ama arkadaşlar, çoğunuzun kastettiği protein tozu olan Whey, peynir altı suyu tozu temelli bir bileşimdir ve kanınıza hızlı karışmasından (bu bile hurafe olabilir aslında) başka da bir numarası yoktur. Ayrıca lütfen kalp büyüttüğü gibi asılsız iddialara kanmayın, bu ve bunun gibiler supplementdir. Yani ek besindir, hormonlarla karıştırılmamalıdır. Tek zararı belki de fabrikasyon ürünü olmasıdır. Ayrıca aşırı tüketimi karaciğeri zorlar, çok yüklenmeyin. Naçizane kişisel tavsiyem ise almanıza gerek olmadığıdır. Çünkü birçok protein kaynağına göre kendisi daha pahalıdır.
12. Şu kadar süre spor/diyet yapayım, istediğim vücuda ulaşınca bırakırım.
Bunu okuduktan sonra bazı arkadaşların morali bozulacak olsa da gerçekler acıdır arkadaşlar. Hayatta güzel olan her şeyin maalesef bir bedeli var, en temel kural bu. Eğer iyi bir vücuda sahip olmak istiyorsanız ömür boyu sağlıklı beslenip antrenmanı ihmal etmemeniz lazım. Aksi takdirde bırakınca vücut eski haline dönmeye başlayacak. Ayrıca yaş ilerledikçe metabolizma da yavaşlayacağından bırakmanız hayrınıza olmaz.
13. Bacakları çalıştırıp ne yapacağız ya, pantolon var zaten kim görcek, bel üstünden devam.
İstisnasız her salonda bulursunuz bunlardan. Bel üstü herkes tarafından görülüp fark edileceğinden sadece oraya abanırlar, bacaklar Allah'a emanet giderler. Sonunda da tavuğa benzer vücut elde ederler. Üst taraf büyük, alt taraf çubuk gibi. Düzenli bacak antrenmanı yapın arkadaşlar, tüm vücudu orası taşıyor ve tüm vücuttaki kasların çoğunluğu orada. Ayrıca bacak çalıştırmak testosteronu arttırır.
14. Diyet bisküviler süper ya, yiyorum fit kalıyorum, çok faydalı.
Tamamen pazarlama yalanı. Sırf tadı güzel olsun diye konulan kanser etkili tatlandırıcılar, düşük lif içeriği ve düşük kalite karbonhidrat. Bunların yerine yulaf ezmesi ve yoğurt karışımına biraz meyve ekleyin ve yiyin. Diyet bisküvilere aldırış etmeyin. Ayrıca hepsi işlenmiş tahıldır; bu da vücudunuz için hiç sağlıklı değildir.
15. Eee sporu bırakınca o kaslar falan sarkacak hep.
Bu hem yaygın hem de çok sinir bozucu bir şey. Emin olun bunu herhangi bir sporcuya söylediğinizde o kişi içinden size küfrediyor. Olayın doğrusu şu: Sporu bırakınca vücut der ki, madem ben ağırlık kaldırmıyorum, vücudu zorlamıyorum, bu kaslara boşuna enerji ve kan götürüyorum ben enayi miyim kullanmadığım şeye kendimi yoruyorum, eriteyim bari. Böylece kaslar küçülür ama sarkmaz. Ancak çoğunluk sporu bırakıp diyeti de bırakınca ve kızartmaları, börekleri gömünce yağlanma oluşur ve insanlar da kas sarktı zanneder. Zannetmeyin.(Protein tozu kullansanız da sarkmaz) Şimdi resim hakkında konuşayım. Bu savı savunanlar hemen 'Arnold'a bak, nasıl sarkmış.' derler. Arkadaşlar azcık insaf. Adam 70 yaşına gelmiş, metabolizma hızı tabana düşmüş ve hala birçok gençten iyi vücudu var. Lütfen bu adama laf atana kadar kahvehanelere gidip dedelerimizi, amcalarımızı kontrol ediniz.
16. Ben o kadar şişmek istemiyorum ya, Fight Club'daki Brad Pitt gibi olsa yeter.
Hevesli genç kişimiz salona gider, kayıt sırasında Mr. Olympia şampiyonlarının resimlerini duvarda görür ve bu cümle ağızdan dökülür. Merak etmeyin zaten olamazsınız hormon gibi takviyeler alıp deli gibi yemek yemedikçe. Ayrıca Fight Club'taki Brad Pitt vücudu da ciddi antrenman ister. Öyle 3 ay spor yapıp plajda gösterilebilecek bir vücut değildir.
17. Çok yoğun karın çalışayım, mekik çekeyim ki six-packler çıksın.
Birçok insan için iyi vücut demek six-packleri veya adonisleri göstermekten ibaret. Bu kas gruplarının vücudu gerçekten estetik gösterdiği bariz, ancak bunları göstermek için çoğu kişi yanlış çalışıyor. Arkadaşlar çok klasik bir söz ama çok doğru: 'Karın kası spor salonunda değil mutfakta yapılır'. Bu sözden 'O zaman mekiği mutfakta çekelim' anlamını çıkaranlar bir kenara geçsin, diğerlerine sesleniyorum. Karın kası göstereceksiniz yağ oranınızı belirli bir oranın altına düşürmeniz lazım, bu yüzden beslenmeye daha çok dikkat etmelisiniz. Yağ düşerse gerisi kolay, karın kasları genelde diğerlerinden daha kolay kendini belli eder. Ayrıca yüzlerce mekik çekmeyin, mekik karından çok alt sırt kısmını çalıştırır, karın kasları barfiks, squat vb temel hareketlerde daha çok çalışır.
18. Biraz kalçadan yağ vereyim, şu hareketle de göbeğimi eriteyim.
Arkadaşlar maalesef bölgesel yağ yakımı yoktur. Yani istediğiniz zaman, fazlalık gördüğünüz yerden istediğiniz gibi yağ yakamazsınız. Nerede en çok yağ topladığınız ve en kolay nereden verdiğiniz genetiktir. Ama genel olarak önce yüz ve bacaklardan, en zor da göğüs ve göbeğin en alt kısmından verilir. Siz sadece diyete girin ve vücudunuzu tanıyın.
19. Antrenman öncesi ısınmak şart, 10-15 dakika kardiyo yapayım.
En yaygın yanılgılardan biri. Isınmanız gereken sporlar bellidir dostlar. Tenis, yüzme, koşu, boks vb. sporlarda hem vücudu alıştırmak, hem de tempoya girmek için ısınılır. Ancak ağırlık çalışmadan önce yaptığınız 15 dakika hafif koşu/bisiklet sadece gereksiz yere enerjinizi harcayacaktır. Yağ yakmak istiyorsanız da kardiyo, antrenmandan sonra yapılır, önce değil. Ha diyorsanız ki 'Ağırlıklara birden girip eklemlerimi, kaslarımı zorlamamak için ısınıyorum'. Onun için kardiyo yapmak yerine yaptığınız antrenmana hafif ağırlık ve yüksek tekrarla başlayıp ağırlığı arttırın veya birkaç esneme hareketi yapın.