Erzurum Kongresi

Erzurum Kongresi

Mondros Mütarekesi’nin ar­dından diğer iller gibi Er­zurum’da da birtakım hare­ketlenmeler ortaya çıkmıştı. Mütarekenin 24. maddesi. “Vilayat-ı Sil­te” olarak adlandırılan Erzurum, Van, Bit­lis, Diyarbakır, Elazığ ve Sivas’ta bir ka­rışıklık çıkması halinde, bu vilayetlerden herhangi birinin İtilaf Devletleri’nce işgal edilmesine olanak sağlıyordu. Bu mad­de nedeniyle bölgede bağımsız bir Erme­ni devleti kurulabileceği ihtimali halkta endişeye yol açmış, daha Meclis-i Mebusan’ın feshinden önce Şark vilayetleri me­busları Meclis’te seçildikleri vilayetlerin menfaatleri için ve Türk milleti adına ha­reket etmek üzere grup halinde bulunma­ya karar vermişlerdi. Ayrıca bu yönde bir program hazırlanmış, merkezi İstanbul’da bulunmak üzere Vilayat-ı Şarkiye Müda- faa-yı Hukuk-ı Milliye Cemiyeti kurulmuş ve 1919 Mart’ında cemiyetin Erzurum’da bir şubesi Cemiyetin Erzurum şubesi üyeleri. “Türk- lük-Kürtlük-Ermenilik meselelerini ilmi, fenni ve tarihi bakımlardan” inceleyip de­ğerlendirdikten sonra, şu üç noktada ortak fikir beyan etmişlerdi: Hiçbir surette böl­geyi terk etmemek; derhal ilmi, iktisadi ve dini bir teşkilatlanmaya gitmek; tecavü­ze maruz kalacak vilayetlerin herhangi bir bucağını müdafaada birleşmek. Ardından. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Ce­miyeti ile görüşerek. Erzurum’da ortak bir kongre toplamaya karar vermişlerdi.

Bu gelişmeleri yakından izleyen Mustafa Kemal, bu kongreyi bütünleşme yönünde önemli bir fırsat olarak görüyordu. Bu ne­denle beraberindeki ekiple birlikle 29 Ha­ziran 1919 sabahı saat beş sularında Erzu­rum’a gitmek üzere Sivas’tan yola çıktı. Akşam saatlerinde Suşehri’ne. burada ge­rekli görüşmeleri yaptıktan sonra ertesi sabah Erzincan’a. 2 Temmuz günü öğle sa­atlerinde Mamahatun’a ve nihayet 3 Tem­muz akşamı Erzurum’a ulaştı. Erzurum’a girdiğinde, kendisini coşkulu bir kalabalık bekliyordu.

 Çıkış Hesabım

• İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ

• AVRUPA TARİHİ

• BULUŞLAR TARİHÇESİ

• ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ

• HAKKIMIZDA

Tarih:  30.09.2018  

  VİDEO GALERİ

  FOTO GALERİ

• Sait Halim Paşa

• »

• T.C İNKILAP TARİHİ

• »

• Erzurum KongresiErzurum Kongresi

Paylaş

Erzurum Kongresi

Mondros Mütarekesi’nin ar­dından diğer iller gibi Er­zurum’da da birtakım hare­ketlenmeler ortaya çıkmıştı. Mütarekenin 24. maddesi. “Vilayat-ı Sil­te” olarak adlandırılan Erzurum, Van, Bit­lis, Diyarbakır, Elazığ ve Sivas’ta bir ka­rışıklık çıkması halinde, bu vilayetlerden herhangi birinin İtilaf Devletleri’nce işgal edilmesine olanak sağlıyordu. Bu mad­de nedeniyle bölgede bağımsız bir Erme­ni devleti kurulabileceği ihtimali halkta endişeye yol açmış, daha Meclis-i Mebusan’ın feshinden önce Şark vilayetleri me­busları Meclis’te seçildikleri vilayetlerin menfaatleri için ve Türk milleti adına ha­reket etmek üzere grup halinde bulunma­ya karar vermişlerdi. Ayrıca bu yönde bir program hazırlanmış, merkezi İstanbul’da bulunmak üzere Vilayat-ı Şarkiye Müda- faa-yı Hukuk-ı Milliye Cemiyeti kurulmuş ve 1919 Mart’ında cemiyetin Erzurum’da bir şubesi açılmıştı.

Cemiyetin Erzurum şubesi üyeleri. “Türk- lük-Kürtlük-Ermenilik meselelerini ilmi, fenni ve tarihi bakımlardan” inceleyip de­ğerlendirdikten sonra, şu üç noktada ortak fikir beyan etmişlerdi: Hiçbir surette böl­geyi terk etmemek; derhal ilmi, iktisadi ve dini bir teşkilatlanmaya gitmek; tecavü­ze maruz kalacak vilayetlerin herhangi bir bucağını müdafaada birleşmek. Ardından. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Ce­miyeti ile görüşerek. Erzurum’da ortak bir kongre toplamaya karar vermişlerdi.

Bu gelişmeleri yakından izleyen Mustafa Kemal, bu kongreyi bütünleşme yönünde önemli bir fırsat olarak görüyordu. Bu ne­denle beraberindeki ekiple birlikle 29 Ha­ziran 1919 sabahı saat beş sularında Erzu­rum’a gitmek üzere Sivas’tan yola çıktı. Akşam saatlerinde Suşehri’ne. burada ge­rekli görüşmeleri yaptıktan sonra ertesi sabah Erzincan’a. 2 Temmuz günü öğle sa­atlerinde Mamahatun’a ve nihayet 3 Tem­muz akşamı Erzurum’a ulaştı. Erzurum’a girdiğinde, kendisini coşkulu bir kalabalık bekliyordu.

Erzurum’da hemen çalışma ve incelemele­re başlandı. Mustafa Kemal. 6 Temmuz’da müfettişlik bölgesindeki valiliklere gön­derdiği bir telgrafla, seçilmiş kongre üye­lerinin iki güne kadar yola çıkarılması ve isimlerinin bildirilmesiyle beraber, han­gi gün Erzurum’da hazır bulunacaklarının haber verilmesini istedi. Aynı günlerde Mustafa Kemal. İstanbul’un uzun süredir kendisine geri dönmesi yö­nünde uyguladığı baskıyı nihai bir biçim­de sona erdirerek, askerlik görevinden is­tifa etti. Artık oy yaydan çıkmış. Mustafa Kemal vatanın özgürlüğü için başlattığı mücadeleyi daha rahat sürdürebilmek için aşığı olduğu yüce askerlik mesleğine veda etmişti. Artık o da. Anadolu’yu kanıyla ca­nıyla savunacak binlerce neferden biriydi.

Bu gelişmeler olurken. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Erzurum şubesi artık bü­tün rütbe ve memuriyetlerinden ayrılmış olan Mustafa Kemal’e bir davette buluna­rak Heyet-i Faale’nin başına geçmesini is­tedi. Rauf (Orbay) Bey heyetin ikinci baş­kanlığını üstlenecek, heyette ayrıca Hoca Raif Efendi, emekli Binbaşı Süleyman Bey. emekli Binbaşı Kâzım Bey. Albayrak Gazetesi Müdürü Necati Bey ve Dursun Beyzade Ccvat Bey bulunacaktı. Mustafa Kemal bu daveti kabul ederek Heyet-i Fa­ale reisi sıfatıyla 10 Temmuz 1919’da öğ­leden sonra bir toplantı yaptı. Toplantıda bazı vilayetlerden Erzurum Kongresi’ne katılmak üzere seçilen delegelerin bir an önce gönderilmesi için girişimlerde bulu­nulması kararlaştırılıp, hemen bu konuda girişimlerde bulunuldu. Delegelerin Er­zurum’a ulaşması ve gerekli hazırlıkların yapılması için kongre tarihi 23 Temmuz’a ertelendi. Mustafa Kemal ile Rauf Bey’in kongreye Erzurum’dan delege olarak katı­labilmelerini sağlamak için de. delegeler­den emekli Binbaşı Kâzım ve Dursun Bey­zade Cevat Bey istifa ettiler.

Kongre. 23 Temmuz günü öğleden önce, eski adıyla Ermeni Sansaryan. yeni adıyla Türk Sultani Mektebi’nde toplandı. Şiran müftüsü Mehmet Fahri Efendinin okudu­ğu uzun bir duayla açılan, çeşitli illerden 54 temsilcinin katıldığı kongrede Mustafa Kemal oybirliğiyle başkan seçildi.Mustafa Kemal açış konuşmasında mem­leketin ve bölgenin durumunu izah ederek, içinde bulunulan tehlikeleri görmeyecek ve buna tepki vermeyecek hiçbir vatanse­ver düşünülemeyeceğine işaret etti. Ülke­de ateşkes antlaşması hükümlerine aykı­rı olarak saldırı ve işgaller gündemdeydi; tarih, bir milletin varlığını hiçbir zaman yadsıyamazdı; vatan ve milletin kutsal de­ğerlerinin kurtarılıp korunması konusun­da son sözü söyleyecek ve bunun hükmünü yaptırtacak güç, bütün vatanda yayılmış olan milli ruhtu. Milletin kaderini elinde bulunduran bir irade ancak Anadolu’dan çıkabilirdi ve yapılacak ilk iş, milli irade­ye dayanan bir millet meclisi meydana ge­tirerek. gücünü millet iradesinden alacak bir hükümet oluşturmaktı.

Kongrede, söz konusu Millet Meclisi ve onun seçeceği hükümet yerleşik bir şekil­de kuruluncaya kadar, kongre kararlarını uygulamak ve kongrenin toplantı halinde olmadığı zamanlarda kongre adına karar vermek üzere bir Heyet-i Temsiliye (Tem­silciler Kurulu) oluşturulmasına karar ve­rildi. Bazı arkadaşları. Mustafa Kemal’in Heyet-i Tcmsiliye’yc girip açık olarak ça­lışmaya başlamasını sakıncalı buluyorlar­dı. Bu kişilere göre. İstanbul hükümetine, halifelik ve saltanata başkaldırmış, bir sal­dırı hedefi haline gelmiş birinin bu milli girişimlerin başında bulunması, konunun milli bir amaca hizmet etmekten çok özel amaçlar elde etmeye yönelik sanılmasına yol açabilirdi. Bundan dolayı, heyet, çeşitli il ve sancakların seçeceği kişilerden oluş­malıydı; milli bir güç ancak bu yolla gös­terilebilirdi.