Beyninizin İçinde "Sil" Komutlu Bir Tuş Olduğunu Biliyor Muydunuz?
Bu, beyninizin yeni ve daha güçlü bağlantılar kurmak için izlediği hayranlık verici bir yöntem.
Eski bir söyleyiş vardır “birlikten kuvvet doğar.” Nöronlar (sinir hücreleri) için de bu geçerli. Nöron hareketliliğiniz ne kadar yoğun olursa, hareketliliğin gerçekleştiği bölgedeki devreler de o kadar güçlenir.
Bu da “pratik yapmak mükemmeliğe götürür” ifadesini haklı çıkarıyor.
Ne kadar çok piyano çalarsanız, yeni bir dili kullanırsanız ya da hokkabazlıkla uğraşırsanız ilgili nöron bağları o kadar güçlenir.
Örnekler saymakla bitmez. İşte Fast Company'den, konunun detayları:
Öğrenme yetisi sadece nöron bağlarını inşa etmek ve güçlendirmekten ibaret değil.
Yıllardır “öğrenme” konusunun odağı bu olmuştur. Ancak çalışmalar durumun farklı olduğunu gösteriyor. Daha da önemlisi eski bağları ortadan kaldırabilme yetimiz ve buna “sinaptik (sinirsel) budama” deniyor.
Çalışma prensibine birlikte bakalım:
Beyniniz bir bahçe gibi.
Beyninizin bir bahçe olduğunu düşünün. Tabii, çiçek, meyve ya da sebze yetiştirmek yerine “nöron”lar arası sinaptik (sinirsel) bağlantılar yetiştiriyorsunuz.
Bu bağlantılarsa dopamin, seratonin (halk arasında mutluluk hormonları olarak bilinirler ancak çeşitli görevleri vardır) ve benzeri nöro-aktarıcıların (kimyasal taşıyıcı/nöro-hormon) hedeflerine ulaşmalarını sağlar.
“Gliya hücreleri (sinir hücrelerinin koruyucuları)” beyninizin bahçıvanlarıdır.
Belli nöronlar arasındaki sinyalleri hızlandırmak için görev başındadırlar.
Bazı diğer gliya hücreleriyse atıklarla uğraşır, zararlı maddeleri ortadan kaldırır, ölü yaprakları temizler.
Beyninizin budamadan sorumlu bahçıvanlarıysa “mikro-gliyal hücreler”dir. Sinaptik (sinirsel) bağlantılarınızı budarlar.
Sorumuzsa şu, “hangisini budayacaklarını nasıl biliyorlar?”
Araştırmacılar bu gizemin üzerindeki perdeyi aralamaya başladılar ancak bildikleri şey şu ki, az kullanılan sinirsel bağlantılar “C1q” isimli bir protein tarafından işaretleniyor.
Budamadan sorumlu bahçıvanımız olan “mikro-gliyal” hücrelerse bu işareti gördükleri zaman, o proteinle birleşip, sinirsel bağlantıyı yok ediyor.
İşte bu şekilde, beyinlerimiz yeni ve daha güçlü bağlantılar kurup, bizim için fiziki boşluk oluşturuyor ki daha fazla şey öğrenebilelim.
Uyku neden önemli?
Hiç, beyninizin tıka basa dolu olduğunu hissettiniz mi?
Belki yeni bir işe başlarken ya da önemli bir projenin derinliklerindeyken.
Yeterince uyumuyorsunuz, üstüne bir de, sürekli yeni bilgi depoluyorsunuz. Bir
nevi beyniniz gerçekten “dolu.”
Yeni birçok şey öğrendiğiniz zaman, beyniniz bağlantılar inşa eder, ancak bunlar zayıftır, taslak gibidirler.
Beyniniz bu bağlantıların çoğunu budamaya ihtiyaç duyar çünkü daha akıcı, verimli sinirsel yollar kurması gerekir. İşte bunu uyurken gerçekleştirir.
Beyniniz, siz uyurken kendini temizler. Beyin hücreleriniz %60 oranında küçülür ki, gliya hücreleri gereksiz sinirsel bağlantıları rahat rahat ortadan kaldırsın.
Hiç, güzel bir gece uykusundan uyandığınızda, berrak bir zihinle ve hızlıca düşünebildiğinizi fark ettiniz mi?
Bunun sebebi gece boyunca beyninizde gerçekleşen budama ve temizlik çalışması.
Öğrenmenizin kolaylaşması adına ferah bir ortam oluşmuş durumda içeride.
Uykusuz bir beyinle düşünmek, devasa ve yoğun bir ormanda meyve bıçağıyla yolunuzu açmaya çalışmak gibidir. Bıktırıcı, yavaş ve verimsiz.
Şekerlemeler de aynı sebepten dolayı düşünsel yetileriniz için çok faydalı.
10 ya da 20 dakikalık şekerleme, beyninizdeki gardiyanların kısa süreliğine de olsa işbaşı yapmalarını ve yeni bilgi edinimleriniz için alanı temizlemelerini sağlar.
Dinlenmiş bir beyinle düşünmek, İstanbul’un mesai çıkışı trafiğinde tek aracın sizinki olması gibidir.
Yollar bomboş, zaman kaybınız yok, gereksiz duraklamalar geride kalmış.
Sahip olduğunuz bilginin farkında olun.
Aslında, beyninizdeki söz konusu budama/temizlik işleri gerçekleşirken, kontrolün bir kısmı da sizin elinizde.
Geri dönüşüm kutusuna giden sinirsel bağlantılar, “sizin” kullanmadıklarınız.
Kullandıklarınızsa güzelce sulanıyor ve bakımdan geçiyor. Neyi düşündüğünüze bu yüzden dikkat etmelisiniz.
Eğer Game of Thrones’un sonuna dair çok fazla teori okursanız ve işinize yeterince odaklanmazsanız, tahmin edin hangi sinirsel bağlantılar silinmeleri adına işaretlenecek?
Eğer işyerinden biriyle aranız bozuksa ve ona gününü göstermek adına ne yapabileceğinize kafa yorarsanız ve elinizdeki asıl işleri ihmal ederseniz, yenilikçi yönünüz zarar görecek ve intikam düşkünü sinirsel bir hücre hayat bulacak.
Beyninizdeki bu doğal bahçevari sistemin özelliklerinden faydalanın.
Sizin için önemli olan şeyleri düşünün. Bahçıvanlarınız bu bağlantıları
güçlendirecek ve sizin için önemsiz olanları temizleyecekler.
Bahçenizi ihmal etmeyin 😇
Yorum Yazın
lütfen onu siler misin artık beynim ? sil baştan romanını yaşamak istiyorum.
Yalnız bu tuş bende bozuk. Unutumam gereken, en sacma seyleri hatırlıyorum. 2 dakika önce ne dediğimi, ne yaptıgımı unutuyorum.
ikizimi buldum!
Galiba Game of Thrones izlemeyeni onedio ya editör yapmıyorlar