Altı Buçuk Aylık Bilanço: 165 Acele Kamulaştırma

Hükümet, 2014 yılının başından bugüne kadar geçen süre içinde, toplam 165 adet ‘acele kamulaştırma’ kararı aldı. Bu kararların 39′u HES, beşi baraj ve HES, 35′i RES (Rüzgâr Enerjisi Santralı), 41′i enerji iletim hattı yapımı için alındı. En çok nehir ve dere kenarlarında HES yapımı için çıkarılarak, doğayı geri dönülemeyecek biçimde tahrip eden “acele kamulaştırma” kararlarında, özellikle son üç yıldır ciddi bir artış gözleniyor. 

Cumhuriyet’ten Çiğdem Toker’in Resmi Gazete arşivini tarayarak yaptığı çalışma sonucuna göre, hükümet 2014 yılının başından bugüne kadar geçen süre içinde, toplam 165 adet “acele kamulaştırma” kararı aldı.

Bu kararların dökümü

• 39 HES

• 5 baraj ve HES

• 35 RES (Rüzgâr Enerjisi Santralı)

• 41 enerji iletim hattı.

Üç alanda yoğunlaşan ve toplamı 120’ye ulaşan bu kararların dışında kalan 25 kararda ise bir adet kentsel dönüşüm, sulama, içme suyu, denizaltı kablosu, kentsel dönüşüm, jeotermal kazı, havaalanı pisti uzatımı gibi farklı konu ve projeler yer alıyor.

Bu yıl boyunca, Bakanlar Kurulu’nun “acele kamulaştırma” konusunda yetki verdiği kurumlar ve yaptıkları uygulama sayısının dökümü ise şöyle:

• 70 Maliye

• 56 TEİAŞ

• 15 EPDK

Üç kurumda yoğunlaşan ve toplamı 141’e ulaşan kararlardan kalan 24 “acele kamulaştırma” uygulayıcısı arasında ise DSİ, TOKİ, DDY, BOTAŞ, TSE, valilik gibi kurumlar yer alıyor.

Hükümetten “acele kamulaştırma” kararı yetkisini en fazla sayıda alan kurum olan Maliye, bu yetkiyi ağırlıklı olarak HES ve RES’ler için kullanmış. İkinci sıradaki TEİAŞ ise enerji iletim hatları için.

“Sürdürülebilir enerji” gerekçesiyle verilen HES lisanslarıyla birlikte gelen “acele kamulaştırma” kararları, doğada yol açtığı tahribatın yanı sıra, ülke genelinde mülkiyet yapısı ve kullanımında ciddi değişikliklere yol açıyor. 

Kanunda istisnai bir yol alan bu yöntemin “genel” bir uygulamaya dönüşmesi, “acele kamulaştırmayı” otoriter bir politika aracına dönüştürmekle kalmıyor. İçinde “kamulaştırma” kelimesi geçmesine karşın; ÇED raporlarını şirket çıkarlarına feda etmesiyle de ismi konulmamış yeni bir özelleştirme yöntemi haline getiriyor.

Yine Resmi Gazete’deki tarama sonuçlarına göre, Bakanlar Kurulu, 2011 yılında 28, 2012 yılında 160, 2013 yılında ise 250 adet acele kamulaştırma kararı aldı. Hükümetin planladığı, binlerle ifade edilen HES sayısına ve bu yılın ortasında 165’e ulaşan karar sayısına bakıldığında, bu rakamın yıl sonunda geçen yılın bilançosu olan 250’yi aşacağı rahatlıkla söylenebilir.

Çiğdem Toker | Cumhuriyet