Varlığından Haberdar Olup Hakkında Pek Bilgi Sahibi Olmadığımız Bilim: Sosyoloji
Sosyoloji adında bir bilimin varlığından haberdarız fakat ''Sosyoloji nedir?'' sorusuna cevap verebilecek nitelikte bilgiler bilmiyoruz.
Peki nedir bu Sosyoloji?
Açıklayalım hemen.
1. Anlamdan başlayabiliriz
Sosyoloji ya da diğer bir adıyla toplum bilim, adından da anlaşılacağı üzere toplum ve insanların birbirleri üzerindeki etkileşimi inceler.
2. Kelimenin kökenine bakalım
Sociology (Sosyoloji) kelimesinin kökeni, Yunanca ''bilim'' anlamında olan ''logy'' eki ve Latince'de bireyi gösteren ''arkadaş, üye ya da dost'' anlamına gelen ''socius'' kelimesinden türeyerek ''socio-'' kökünden oluşur.
3. İşte Sosyoloji'nin babası olarak kabul edilen isim: Auguste Comte
Isidore Marie Auguste François Xavier Comte yani kısacası Auguste Comte, 19 Ocak 1798'de Fransa'nın Montpellier kentinde doğmuştur. Kendisi Fransız bir sosyolog olan Comte, aynı zamanda matematikçi ve filozoftur.
Babası vergi dairesinde bir memur, annesi ise ev hanımıydı. Üstelik Comte, Sosyoloji kelimesini öne süren ilk sosyologtur. 'Sosyoloji neden diğer bilim dalları gibi bir dal olmasın' tezini savunarak Sosyoloji'nin temellerini o zamanlardan atmıştır. Amansız bir hastalık olan mide kanseri sebebiyle 5 Eylül 1857'de bu dünyadan göçmüştür.
4. Bir diğer önemli isim: Herbert Spencer
Herbert Spencer, 24 Nisan 1820 yılında Derby'de doğmuştur. Baba Spencer Anglikan mezhebinden bağımsız bir okul öğretmeniydi ve babası da dahil olmak üzere birçok öğretmenden oluşan aile üyelerine rağmen Spencer kırk yaşına kadar hiçbir eğitim görmemiştir. İlginçtir ki şu sözleri söylemiştir: 'Ne çocukluğumda, ne de gençliğimde, hiç İngilizce dersi almadım, şu ana kadar gramer konusunda tek bilgim yok.''
Sisteme dayalı bir eğitim almamasına rağmen ek olarak okumayı sevmemesine karşın birden fazla bilim dalında birçok fikir öne sürmüş ve en önemlisi de Charles Darwin'in ''evrim'' teorisinde birinci rakibi olmuştur.
Sosyoloji teriminin ilk kullanıldığı kitabı yazmıştır. The Study of Sociology. Uzun süren hastalık döneminden dolayı 1903'te yaşamını yitirmiştir.
5. The Study of Sociology
1894'te yazılmıştır.
6. Şimdiki isim Türklerden geliyor: Ibn-i Haldun
Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun el Hadramî bilinen adıyla İbn-i Haldun, 1332'de Tunus'ta doğmuştur. Köklü bir aileye sahip olmasından dolayı iyi bir eğilim alan Haldun, 7 ciltlik dünya tarihi Kitâbu’l-İber'i ve kendisinin de giriş kitabı olarak düşündüğü Mukaddime'yi yazdı. Eser Arap dünyasında pek sevilmese de Osmanlı'nın dikkatini çekmiştir. Düşünceleriyle birçok bilim insanını etkileyen Haldun, 19 Mart 1406'da Mısır, Kahire'de vefat etmiştir.
7. İbn-i Haldun'un başyapıtı: Mukaddime
1375'te kaleme alınmıştır. İbn-i Haldun eserini Kal'atu ibn Seleme adıyla bir kalede Beni Arif kabilesinde yaşadığı himayelik dönemini anlatır. Sosyoloji, tarih, siyaset ve iktisat gibi birçok sosyal bilim içeren görüşleri kapsar.
8. Sosyoloji ve iktisatın babası ibn-i Haldun
9. Türkiye'deki ilk Türk sosyolog kim dediğinizi duyar dibiyim. Hemen cevaplayalım: Ziya Gökalp
Tam ismiyle Mehmet Ziya Gökalp 23 Mart 1876'da Diyarbakır'da dünyaya gelmiştir. Eğitim-öğrenimini tamamlayan Gökalp, 1915'te İstanbul Üniversitesi Felsefe bölümüne Sosyoloji eğitim görevlisi olarak atandı. Üniversitenin ilk Sosyoloji profesörüdür. Ayrıca üniversitelere Sosyoloji'yi getiren ilk kişidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Meclis-i Mebusan'da milletvekilliği yapmıştır. Bizler onu ''Türk milliyetçiliğinin babası'' olarak da anabiliriz. O kadar çalışmadan sonra 1924'te geçirdiği bir hastalıktan dolayı dinlenmek için gittiği İstanbul'da 25 Ekim'de vefat etmiştir.
Yorum Yazın