Umut Nur Sungur Yazio: Yetenek mi Beceri mi? Herkes Resim Yapabilir mi?
Kimilerinizin “ama ben resim yapamam” dediğini duyar gibiyim. Peki, sizin “ama ben resim çizemem” derken ki kaygınız, önünüzdeki şeyi gerçekte olduğu gibi çizememekten mi kaynaklanıyor acaba? Peki başka bir soru daha. Çizim yapmaktan ve resim yapmaktan hoşlanıyor, keyif alıyorsanız, bunu ne kadar 'iyi' veya “gerçekçi” yaptığınızın önemi var mı?
Ne yazık ki çoğumuz sadece zevk için bir şeyler yapmanın verdiği hazzı unuttuk; mükemmel bir sonuç olması gerektiğini düşünmeye meyilliyiz hep. Acaba, bir şeyler üretmenin verdiği hazdan ve sanattan zevk almak yerine, başkaları tarafından yargılanmaktan endişe duyduğumuz için mi sanatla ilgilenmekten, resim yapmayı denemekten kaçınıyoruz?
Bir konuda iyi ve başarılı olmanın formülünün %90’ının sıkı çalışma, %10’unun da yetenek olduğuna dair sık kullanılan söylemi sanırım hepimiz duymuşuzdur. Bu fikre katılıyor musunuz? Bu yüzdelerin nasıl belirlendiğine veya doğruluğu/geçerliliğine dair herhangi bir kanıta dayalı araştırma/çalışma bulamadım açıkçası. Ancak kimi insanların bazı konulara yatkınlığı olduğuna inanmıyor değilim.
Yeni bir şeyi öğrenirken ilk denemede istediğimiz kadar iyi yapamadığımızda hemen aklımıza gelen ve dile getirdiğimiz şey “benim yeteneğim yok” olur.
Bu bahane yetişkinlerin hem kendileri hem de çocukları için kullandıkları ancak bence motivasyonu, ilgiyi, çaba ve emek sarf etme duygusunu baltalayan bir söylem. Bu bahaneyi kullanıp, kendimizi yargılayıp, etiketlemek yerine “biraz daha zaman ve emek harcayarak daha iyisini yapabilirim” gibi bir söylemle kendimize şefkatle yaklaşıp, motive edemez miyiz? Belki de istediğimiz kadar çabuk veya istediğimiz kadar iyi yapmamış olmamızın altında yatan neden yeterince zamanımızın veya ilgimizin olmamasıdır… Ne dersiniz?
Kimimiz matematiğe, kimimiz spora, kimimiz sanata, kimimiz ise dil öğrenmeye daha yatkın olabiliriz ve eğer yatkın olduğumuz alanları erken yaşlarda tespit edebilmişsek, okul ve kariyer seçimimizi bu yönde yapabilen, kendini keşfedebilmiş mutlu azınlıktan olma şansını elde edebilmişizdir.
Pek çok sanatçı dünyaya tutku ve doğal yaratıcılıkla geliyor olabilir. Peki tanıdığımız sanatçıların çoğunun başka meslekleri denedikten sonra sanatçı olduklarını biliyor musunuz? Örneğin Van Gogh’un kendini sanata adamadan önce Hollanda'nın bir köyünde papaz olarak görev yaptığını ya da Paul Gauguin’in borsa simsarı olduğunu, biliyor muydunuz?
Yukarıda şans kelimesini kullanırken söylemek istediğim şeyi daha doğru ifade edebilmek için belki şu noktaya değinmem gerekebilir. Kimileri sevdiği ve yeteneği olduğu sanat alanında başarı elde etmiş bireyler için “ne kadar şanslı hep resim yapıyor” gibi söylemlerle o kişiyi şanslı olarak addederler. Ancak bunun şanslı olmakla ilgisi yoktur. Çünkü bu, sanatçıların uzun, bazen sancılı, yorucu saatler boyunca yaptıkları çalışmaları görmezden gelmektir.
Peki, bizleri uzun saatler boyunca odaklanıp, pratik yapmaya iten şeyler neler olabilir? Ben, bir konuda iyi veya başarılı olmak için biraz yetenek, biraz sıkı çalışma, biraz heves-istek, biraz ilgi, biraz tutku, adanmışlık ve devamlılık gerektiğini düşünüyorum. Ne kadar çok şey gerekiyor değil mi? Yani galiba bir sporcunun, bir sanatçının, bir bilim insanının başarısını doğuştan gelen yeteneğine dayandırmanın, onlara yapılan büyük bir haksızlık ve emeklerine saygısızlık olduğunu, tutkularını/coşkularını değersizleştirdiğini düşünüyorum.
Evet, yeteneği olan biri doğal olarak daha hızlı öğrenecektir. Ancak yeterli çalışma ve uygulama ile herkes her beceriyi öğrenebilir.
Yetenek öğrenilemez ama beceri öğrenilebilir ve geliştirilebilir. Örneğin kitap yazmayı, beste yapmayı, basket atmayı, resim yapmayı öğrenebiliriz. Elbette yeteneği olan birini öğrenmeye ve daha fazlasını yapmaya yönlendirmek daha kolaydır. Ancak önemli bir nokta da tutkunuz, ilginiz olan, size keyif ve mutluluk veren şeyi bulup, üstüne eğilmek, yapmaktır. Zorlayarak kimseye resim yaptıramaz, keman öğretemez, basket attıramazsınız. Eğer ilginiz yoksa, hevesiniz/coşkunuz olmadan pratik yapmaya zorlanmak bir angarya halini alabilir. Coşkumuz varmış gibi yapamayız ve hevesi olmayan hiç kimse de adanmışlık gösteremez. Ama bir şeyi sevip sevmediğinizi, o şeye yeteneğiniz, ilginizin olup olmadığını anlamanız için bir süre pratik yapıp, çalışmanız gerekir.
Yeni bir şey öğrenmek zordur ve çoğumuz kültürümüzün rekabetçi doğası nedeniyle denemeden kendimizi yargılayabiliyoruz. Yine de yeni şeyler öğrenmeye devam etmek ve birkaç kez başarısız olmaktan korkmamak gerek. Yeni başlayan biri olmak, açık, yargısız ve biraz ısrarcı olup, zaman ve emek harcamayı göze almayı gerektirir. Hatta yeni bir şey öğrenmek sandığınızdan daha eğlenceli olabilir. Ve eğer gerçekten isterseniz öğrenebilir, zamanla daha iyi olabilirsiniz.
Resim sanatından örnek vermek gerekirse eğer, çizimin öğrenilebilen, geliştirilebilen bir beceri olduğunu söyleyebiliriz. Yeterli zaman ve özveri ile herkes çizim yapmayı öğrenebilir. Yetenek bu beceriyi geliştirmeyi kolaylaştırabilir ve doğuştan gelen bu yetenek elbette faydalıdır. Ancak hiç kimse doğru orantılara, doğru perspektife ve uyumlu renklere sahip resimler çizebilecek şekilde doğmaz. Çizimde gerçekten iyi olmak çok zaman ve tekrar gerektirir. Üstelik örneğin, portre çizme konusunda usta olsanız bile, hayvanları veya manzara resimleri çizmekte zorlanabilirsiniz. Kısacası bir sanatçı, sanatçı adayı, sanat sever, sanat yolcusu olarak yolculuğunuzda ne kadar ileri giderseniz gidin, öğrenme asla bitmez! Aslında Aristo’nun söylediği şu cümle ne kadar doğru ifade ediyor bu durumu: 'Sen defalarca yaptığın şeysin.'
Çizmek ve resim yapmak istediğinizi düşünüyorsanız, o zaman bunu yapmalısınız, 'iyi - kötü' gibi yargıları unutun ve yaratıcılığınızın sizi nereye götürebileceğini görün… Şaşırabilirsiniz!
Yorum Yazın