Türkiye'de Sivil Alan 2015'de Darbe Yedi
TÜSEV'in hazırladığı rapora göre Türkiye'de 'sivil toplum alanı' 2008'den beri hızla daralıyor. 104 bini aşkın dernek, 4 bin 800'ün üzerinde vakıf bulunmasına karşın bunların içinden sadece yüzde 1.5'i hak ve özgürlükler konusunda faaliyet gösteriyor. Kadın üye sayısının yüzde 4.8'i ancak bulması da bir diğer çarpıcı sonuç.
Sivil toplumun gelişimini izleyen Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı'nın (TÜSEV) son raporu, Türkiye'de 'sivil alanın' hızla daraldığını ortaya koydu. Raporda 2008'e kadar Avrupa Birliği (AB) ile müzakerelerdeki ivme sayesinde sivil alanda önemli gelişmelerin yaşandığı vurgulanırken, bu yıldan sonra ciddi bir daralmanın başladığına dikkat çekildi.
TÜSEV, özellikle örgütlenme, toplanma ve ifade özgürlüklerinin kullanımı konusundaki baskıların son dönemde giderek arttığını, sivil özgürlüklerin önünde ciddi tehditler bulunduğunu belirtti. Raporda Gezi Parkı eylemleri sırasında karşılaşılan uygulamalar, kamu kurumları ve kolluk kuvvetlerinin sert tepkisi, 2014 yılında meydana gelen Soma faciası sonrasında toplanma hakkı ve kolluk kuvvetlerinin toplumsal olaylara müdahalesi, LGBTİ Onur Haftası'ndaki yürüyüşe katılan göstericilere müdahale ve 1 Mayıs yasakları başta olmak üzere son dönemde tüm hak arayışlarına yönelik tutumun kaygı verici olduğu dile getirildi.
Raporda 2008-2014 yılları arasında yaklas¸ık 40 binin u¨zerinde web sitesine erişimin mahkeme kararları ile engellenmesi de ifade özgürlüğüne önemli bir darbe olarak nitelendirildi.
Raporda dikkat çeken tespitler şöyle sıralandı:
*Resmi verilere göre 2014 yılında Türkiye’de 104.066 dernek ve 4.893 yeni vakıf faaliyet gösteriyor. Geçen on yıla bakıldığında sivil topluma kayıtlılıkta/üyelikte neredeyse %100’lük bir artış oldu. Ancak sivil topluma katılımın AB ortalaması veya üyelik müzakereleri yürüten Batı Balkan ülkelerine kıyasla düşük olduğu dikkat çekmekiyor.
Kadın üyeler azaldı, yaş aralığı yükseldi
*2014 yılı verilerine göre, Türkiye nüfusunun yalnızca %13’ü dernek üyesi ve her 747 kişi için bir dernek bulunuyor. Dernek üyelerinin yalnızca %4,8’inin kadın olması ve %70’inin 30-50 yaş aralığında olması dikkat çekici.
*Sivil toplum alanına ilişkin bir diğer önemli veri ise derneklerin %1,5’inin, yeni vakıfların ise %0,5’inin insan hakları ve savunuculuk alanlarında faaliyet göstermesi.
Gönüllülüğe harcanan zaman da, bağış yapma oranı da azaldı
*2013 yılında vakıf ve derneklere yapılan toplam bağış miktarı 7.101.466.702 TL. Bağışlar dernek gelirlerinin %41,5’ini, vakıf gelirlerinin ise %30,2’sini oluşturuyor.
*Dünya Bağışçılık Endeksi 2014’e göre Türkiye, gönüllülük için harcanan zaman bakımından endeksin alt sıralarında kalarak 135 ülke arasında 128’inci sırada yer aldı. 2014 yılında Tu¨rkiye’de bir sivil toplum kuruluşuna nakdi bağış yapma oranı ise %12.
