Soma'da Yeni Facia Sinyali

Soma Holding AŞ'nin Işıklar İşletmesi yeni bir facianın sinyallerini veriyor. Uzun yıllardır Türkiye'nin en kaliteli kömürü olarak bilinen Kısrakdere'nin çıkarıldığı, altında yüzlerce maden işçisinin çalıştığı saha heyelan tehdidi altında.

2 yıl önce Soma Holding tarafından alınan Işıklar’daki çalışmalar nedeniyle alana ulaşan yolda yer yer insan boyunu geçen derin yarıklar oluştu.

İşte alanı korku filmi platosuna çeviren hikâye:

TKİ BIRAKTI BÖYLE OLDU

TKİ (Türkiye Kömür İşletmeleri) uzun yıllar Kısrakdere bölgesini açık ocak olarak işletti. Açık ocakta kömür tükenmesinin ardından sahada faaliyetlerine son veren TKİ, bölgeyi Türkiye’yi yasa boğan maden faciasının yaşandığı Eynez sahasını işleten Soma Holding’e verdi. Firma bu alanda ‘Ata Bacası’ ve ‘Işıklar İşletmesi’ adlarında, birbirinin aksi yönünde 2 yeraltı işletmesi ve bir de kömür yıkama (lavar) tesisi kurdu. Işıklar İşletmesi yaklaşık 2 yıl önce faaliyete geçti.

İNSAN BOYU YARIKLAR

İşletmenin çalışmaları ilerledikçe sahanın Soma ve diğer maden ocakları ile bağlantısını sağlayan 3 kilometre uzunluğundaki ‘Kısrakdere Elekyolu’ olarak adlandırılan yolda göçükler meydana gelmeye başladı. Yaklaşık 6 ay önce yoldaki yarıklar büyüdü. Yer yer insan boyuna ulaşan yarıklar nedeniyle üzerinden yüzlerce ton ağırlığındaki iş makinelerinin geçtiği yol trafiğe kapatıldı. TKİ, kendi kömür eleme tesisi, Işıklar, Ata Bacası ve Soma ile bağlantıyı sağlamak amacıyla 1.5 kilometre uzunluğunda yeni bir yol yaptı.

SANKİ KORKU PLATOSU Yeni yol ulaşıma açılmasına rağmen dağlarda devam eden heyelanlar tesislerdeki madencilerin korkulu rüyası haline geldi. Yoldaki yarıkların büyümeye devam ettiğini belirten madenciler, Işıklar İşletmesi’ne ait olan galerideki patlatmaların 1 yıl içerisinde tüm maden sahasını kapsayacak büyük bir heyelana ve göçüğe neden olacağından endişe ettiklerini anlattı. Işıklar İşletmesi’nde 2 bine yakın madencinin çalıştığını belirten işçiler, “Bu yol çok uzun yıllar binlerce ton yük taşıdı ancak böyle bir kayma meydana gelmedi. Işıklar İşletmesi’nin devreye girmesinin ardından yol önce çatladı, sonra yarıldı. Bu heyelan böyle devam ederse bütün bölgeyi yutacak. Her gün yüzlerce madenci arkadaşımız yolun altındaki kapalı ocakta çalışıyor. Biz faciayı burada bekliyorduk diğer işletmede meydana geldi ancak önlem alınmaması halinde burada daha büyük bir facia meydana gelecek” diye konuştu.

ALANDA BULUNANLAR

Soma Holding’in Işıklar ve Ata Bacası işletmelerinin bulunduğu saha facianın meydana geldiği Eynez sahasının aksi tarafında bulunuyor. Ege Linyitleri Maden Sahası’nın sol tarafında bulunan sahada Soma Holding’in 2 işletmesinin dışında TKİ’nin eleme tesisi ve diğer bazı bakım üniteleri bulunuyor. Işıklar İşletmesi ile yarıkların meydana geldiği yol arasındaki mesafe ise kuş uçuşu yaklaşık 500 metre.

Uzman görüşü Dağ bile göçebilir Prof. Dr. İbrahim Atalay (Dokuz Eylül Üniversitesi Coğrafya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi) Maden ocaklarındaki galeriler doğal dengenin bozulmasına neden oluyor. Doğal denge bozulduğunda da yeryüzünde kütle hareketleri dediğimiz yamaç kaymaları, taş akıntıları oluyor. Bunlar heyelanı destekleyen unsurlar. Oranın özelliği tortul kayalardan oluşması. Tortul kayaların bünyesinde bol miktarda su olmakta. Bu su kütleyi ağırlaştırmakta ve doğal dengenin bozulduğu yerlerde başta heyelan olmak üzere kütle hareketlerini teşvik etmektedir. Çok ciddi sonuçları olabilir. Çeşitli tedbirler alınma ihtimali var ancak yamacın eğimi ile kil içeren tabakalar aynı yöndeyse doğal denge bozulduğunda dağ bir bütün halinde olduğu gibi bile kayabilir, göçebilir. İncelenip önlem alınması gerekir.

Erhan İçöz (Jeofizik Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı) Heyelanlık bir yol olsa yıllarca kullanılmazdı. Durum çok net. Bunun 2 nedeni olabilir. 1’incisi; daha önce burada açık işletme bulunduğundan muhtemelen yeni işletme 2’nci damarda çalışıyor. Üst seviye bitmiştir, onlar 2’nci seviyeden çıkarıyorlardır. 2’nci seviye çok derin değildir. Patlamalar yüzeydeki dengeyi bozar, boş olan tarafa doğru kayma yapıp göçüğe ve büyük heyelana sebep olabilir. 2’ncisi ise su çıktıysa suyu boşalttıklarında yukarıdaki seviye suyunu kaybeder. Boşalır, boşalınca da suyunu kaybeden kil açılır, yarılmaya başlar.

Banu ŞEN / Soma - Fotoğraflar: Turan GÜLTEKİN