Sevmeyen Varsa Bir Adım Öne Çıksın! Patatesin Şahaneliği ve Tarihine Dair İlginç Detaylar
Dünya tarihine sanılandan çok daha fazla etki eden patatesin; nasıl ortaya çıktığından ne kadar lezzetli olduğuna, dolaylı olarak etki ettiği büyük tarihsel olaylardan günlük hayattaki kullanımına kadar destansı bir patates övgüsüyle karşınızdayız.
1. Anavatanı Güney Amerika olan patatesin ilk olarak And Dağları'nda yabani bir tür olarak belirdiği biliniyor.
İnkalar patatesi kutsal bir bitki olarak görürlermiş. Bütün Güney Amerika'yı dolaşan patates bir İspanyol tarafından Avrupa'ya getirilmiş.
2. Avrupa kıtasının patatesle tanışması ise yaklaşık 450 yıllık bir geçmişe sahip. Mesela Fatih Sultan Mehmet hiç patates yiyememiş ya da Leonardo da Vinci patatesin tadından da kendisinden bihabermiş.
3. Avrupa'da 1700'lü yılların sonuna kadar hayvanlara yem olarak verilen ve sonraları fakir yiyeceği olarak kabul edilen patates Fransız Antoine Augustin Parmentier sayesinde hak ettiği değeri görebilmiş.
4. Osmanlı'nın patates denilen şahanelikle tanışması ise neredeyse 1800'lü yılları bulmuş.
5. Patatesi kızartarak, haşlayarak, buharda, püre şeklinde, dilimleyerek, bütün halde, çorbada, ana yemeklerde, salata olarak ya da tek başına... Kısacası her şekilde tüketmek mümkün.
Börekler, pideler, yumurtalar, cipsler... Patates her yerde, her an bizimle.
6. Patates dünya tarihine de damga vurmuş. Osmanlı'nın patates yüzünden çöktüğüyle ilgili teoriler bile mevcut.
7. Patatesin içindeki patatin isimli glikoproteinin aşırı tüketiminin kaslarda güçsüzlüğe sebep olduğu ve Osmanlı'nın gerileme dönemiyle patates tüketiminin artışının çakıştığı iddia ediliyor.
Çok ciddiye alınacak bir iddia olmasa da bu durum şöyle açıklanmış: 'Lord Smith bu iddiasının altını doldurabilmek amacı ile araştırmalara başlamış botanik ve genetik alanındaki çalışmalar onu çok ilginç bir bulguya götürmüş. Kendisi de Navajo yerlilerinden olan Arizona Stimson Üniversitesi genetikçilerinden Atekha Grimclaw 2010 yılında Amerikan yerlilerinin %82,4’ünde ortak olan bir genetik varyasyon saptamış. Bu varyasyona sahip yerlilerin kas yapılarında bir zayıflık bulan Grimclaw, araştırmayı derinleştirince bu zayıflığın yerlilerde patatesin içinde bulunan Patatin maddesinin tüketiminden kaynaklandığını bulmuş. Üstelik patates tüketimi sınırlanan yerlilerin kas güçleri bir - iki ay içinde normale geliyormuş. Ancak Amerikan patates lobisi bu son çalışmanın saygın dergilerde yayınlanmasını engellemiş.'
8. İrlanda'da 1845 yılında başlayıp 7 sene süren Büyük Kıtlık'ın sebebi de patates.
Yaklaşık 1 milyon insanın ölümü, hastalanması ya da göç etmesine sebep olan Büyük Kıtlık ülkenin temel besin maddesi patatese bulaşan bir mantar yüzünden başlamış. Ülkedeki tüm patatesi yok eden bu mantar yüzünden 7 sene süren büyük bir kıtlık baş göstermiş, ülke nüfusu yaklaşık %25 azalmış ve tüm İrlanda'nın tarihi baştan yazılmıştır.
9. Patates Sanayi Devrimi'ne de etki etmiştir.
Patatesin buğdaya nazaran çok daha az emek ile çok daha fazla besin sağladığını fark eden İngilizler topraklarına patates ekmeye başlayıp tarlada çalışan işçilerin büyük çoğunluğunu işten çıkarınca şehre göçen bu insanlar Sanayi Devrimi'nin ucuz işgücünü oluşturmuşlardır.
10. 1848 Devrimleri olarak adlandırılan Avrupa'daki özgürlük hareketlerinin sebeplerinden biri de patatestir.
Belçika'da ortaya çıkarak diğer Avrupa ülkelerine yayılan Patates Hastalığı büyük bir açlığa sebep olup yoksul halk üzerinde büyük bir memnuniyetsizlik yaratmıştır.
11. Yeni Zelanda tarihinde de patatesin yeri oldukça önemlidir.
Ülkeye gelen Avrupalılar sayesinde tüfek ve patates ile daha erken tanışan Maori kabileleri diğerlerine üstünlük sağlamıştır. Uzun mesafe akınlarına en büyük engel olan beslenme engelini patates ile aşan kabilelerin savaşlarında nüfusun dörtte biri hayatını kaybetmiş, ülkenin geleceği adına patates büyük bir belirleyici olmuştur.
12. Orta Çağ’da patatesin vebanın sebebi olduğu zannedilerek kilise tarafından yasaklandığı bir dönem dahi olmuştur.
13. Peki patates sadece yeniyor mu? Tabii ki hayır. Bu şahane bitkinin başka marifetleri de var. Buyrun patates baskı. Hangimiz yapmadık ki?
14. Patatesten elektrik üretilebildiğini biliyor musunuz peki?
15. Hatta Japonlar patatesin viskisini bile yapmış!
16. Ufak yanıklara çiğ patates bastırmak oldukça iyi gelir ve yanığın acısını dindirmek için birebirdir.
17. Patates deyip de parmak patatesçiler/elma dilimciler arasındaki kavgayı anmadan geçmek olmaz.
18. Onlarca çeşidi olan patatesin Hollanda’da melezleme yoluyla üretilmiş bir çeşidinin adı da Van Gogh’tur.
Siz yine de manavınızdan Van Gogh patatesi istemeyin, bizim ülkemizde bulabileceğinizi pek sanmıyoruz.
19. Patates deyip de bunu söylemeden geçmek olmaz. Çok taze olmayan, biraz daha eski patatesler düşük nem/yüksek nişasta oranına sahip oldukları için kızartmaya daha uygundur.
Patateslerinizin nem/nişasta oranını anlamak için: Bir kabın içine 11 ölçü su ve 1 ölçü tuz koyup karıştırdıktan sonra içine patatesleri atın. Yüzen patateslerin nişasta oranı düşüktür, dibe çökenler ise kızartmaya uygundur.
20. Tüm bu muhteşemliğine rağmen patatesin ükemizde kadınlar için çirkinlik, erkekler için ise yeteneksizlik konusunda hakaret olarak kullanılması ilginç.
21. Solanum tuberosum isimli bitkinin toprak altında kalan yumrularını yemek ilk kimin aklına geldiyse kendisini alkışlıyoruz.
22. Artık bir internet fenomeni olan bu patates muhabbeti de ANLAYANA gelsin.
'Uzun içerik için üzgünüm, karşılığında işte size bir patates'
Yorum Yazın
patates mükemmeldir.
hep şapşik geliyorlar bana. çünkü şapşikler.
güzel çalışma editör... ben mi atladım votkasını göremedim :)