Selçuk Topal Yazio: Tüm Absürt Ay İsimlendirmeleri
Gök cisimleri kültürleri her zaman derinden etkilemiştir. Mitolojik hikayelerdeki kahramanların mekanı o nedenle göklerdir. Günahkar insanoğlu ise yeryüzünde yaşamaya mahkumdur. Gök cisimlerinde meydana gelen herhangi bir değişim tanrıların bize söylemek istediği şeylerle alakalı olmalıdır. Ve her gök olayıyla yeryüzündeki canlılar arasında bir ilişki kurmak da kaçınılmazdır. Eski kültürler açısından bakıldığında, yani bilimin henüz doğmadığı zamanlarda, inanılan şeyler bunlardı. Ve elbette Dünya’nın biricik uydusu Ay da bundan nasibini almıştır. Bu yazıda gereksiz Ay isimlendirmelerinin bir listesini ve o isimlendirmelerin anlamlarını bulacaksınız.
Kanlı Ay
Tam Ay tutulması esnasında Ay’ın kırmızı görünmesi nedeniyle bu ismi almıştır. Peki neden Ay kırmızı görünür? Şuradaki yazımda bunu açıklamıştım:
https://onedio.com/haber/selcuk-topal-yazio-uzay-efsaneleri-927705
Antik zamanlardan bu yana Ay kızıl göründüğünde Kanlı Ay demek yerine Red Rose Moon diyen çıkmamış mesela. Sanırım insanın savaşları ve kan dökmeyi neden bu kadar çok sevdiğini bu kan fetişisti isimlendirme açıkça ortaya koyuyor olmalı.
Süper Ay
Ay, Dünya etrafındaki yörüngesinde Dünya’ya en yakın konumda olduğunda (tercihen 362.000 km’den daha yakınsa) bir Dolunay (veya Yeniay) gerçekleşirse Süper Ay meydana gelir. Ancak merak etmeyin. Ay sadece birkaç yüz veya bin km daha yakın olur. Süper Ay bir astroloğun 1979’da ortaya attığı bir isimlendirmedir. O nedenle bir astronom olarak bu isimlendirmeyi özellikle sevmediğimi belirteyim.
Süper Kanlı Ay
Süper Ay tanımını bildiğimize göre Süper Kanlı Ay’ın ne olduğunu kolaylıkla anlayabiliriz. Ay’ın Süper Ay rütbesine ulaştığı bir dolunay esnasında meydana gelen tam Ay tutulmasına verilen isimdir. Ay nispeten daha yakın olmakla kalmaz ayrıca ‘kan gibi’ kırmızıdır. Bundan sonra bu Ay olayını Kırmızı Gül Ay’ı ilan ediyorum. Ancak ben astrolog değilim. Beni kim dinler…
Kurt Ayı (Politik atıf yoktur!)
Amerika’nın Amerikalı olmayanlar tarafından işgal edilmesinden ve Kızılderililerin katledilmesinden çok önce oradaki yerli halkın verdiği bir isimlendirmedir. Nedeni de garip değil. Ocak ayında gerçekleşen bir dolunay esnasında köy dışında kurtlar ulumaya başlayınca bu adı almış. Yani Kurt Ay’ı Ocak ayında meydana gelen dolunaya verilen isim. Elbette kurtlar başka aylarda meydana gelen başka dolunay esnasında da muhtemelen ulumuştur. Yazının başlığını hatırlayın. Neden bu isim verilmiş diye düşünmeyin lütfen. Dahası eski kültürlerde her ay meydana gelen dolunay için farklı bir isim kullanılmış. Şubat ayındaki dolunay Kar Ayı olarak isimlendirilirken, Mayıs ayındaki dolunay Çiçek Ayı olarak isimlendirilmiş. Bu yazıyı yazdığım ay olan Kasım ayı ise Kunduz Ay’ı olarak isimlendirilirmiş. Nitekim Kasım ayında kunduzlar kışa hazırlık için daha aktif oluyorlarmış.
Süper Kurt Ayı
Süper Ay dolunay evresinde ve Ocak ayında olursa buna Süper Kurt Ayı denir. Diğer aylarda olursa o ayın ismi de artık süper olur. Süper Kunduz Ayı ve Süper Çiçek Ayı gibi.
Süper Kanlı Kurt Ayı
Süper Kurt Ayı eğer tam Ay tutulmasına denk gelirse ya da bir başka deyişle tam Ay tutulması Süper Kurt Ay’ına denk gelirse Süper Kanlı Kurt Ayı olur. Dünya’yı doğal afetler kasıp kavurur, metrelerce yükseklikte tsunami olur, kan gövdeyi götürür ve dolar yükselemeye devam eder. Şaka şaka. Böyle şeyler olmaz. Bir an astrolog gibi düşününce kendimi kaybettim. Pardon.
Mavi Ay
31 Ekim 2020 tarihinde gecenin soğuğunda mavi Ay görmek için dışarı çıkıp umduklarını bulamadan geri dönen dostlara selam olsun. Ay’ın bulutların arasından yüzünü gösterdiği bir ana şahit olanlar ise Ay’ın olduğu doğrultuya yakın bölgelerdeki bulutların (Dünya atmosferindeki bulutlardan bahsediyorum) mavimsi fotoğrafını paylaşıp ‘Aha Mavi Ay!’ demişlerdi. Ancak olan şey Ay ışığının Dünya atmosferindeki bulutlarla etkileşimi nedeniyle ortaya çıkan bir ışık saçılması olayıydı. Yani o görüntünün nedeni Ay’ın kozmik boşlukta birden mavi lamba gibi parlaması değildi. Mavi Ay isimlendirmesinin akıl çelici olduğunu kabul ediyorum. Bir ayda toplamda bir dolunay olmasını beklersiniz. Eğer bir değil de iki adet dolunay olursa ikincisine mavi Ay denir. Neden diye sormayın. Her saçmalığın nedenini ben de bilemiyorum ama bu isimlendirmeyi Kanlı Ay’da olduğu gibi bir astroloğun yaptığından eminim. 'Bugün mavi Ay var. Falına bakayım. Hadi sen de atıver bir mavilik (100 TL’yi kastediyor!)'. Daha absürt bir başka tanımı ise şu. Bir sezonda (ya da mevsimde) yani üç ayda toplamda üç dolunay olmasını beklersiniz. Eğer dört dolunay olursa onun üçüncüsüne de mavi Ay denir. Lütfen ‘neden üçüncüsü?’ diye kendinize bile sormayın. Yazının başlığını hatırlayın.
Süper Mavi Ay
Eğer Ay Dünya’ya nispeten daha yakın bir konumda iken bir dolunay gerçekleşir ve o dolunay da o ay içindeki ikinci dolunay olursa (veya dört dolunaylık bir sezondaki üçüncü dolunay ise) Süper Mavi Ay gerçekleşir. İnanın bu tanımı yazarken bile yoruldum! Görüyorsunuz ya astrologlar nelerle uğraşıyor.
Süper Kanlı Mavi Ay
Eğer Süper Mavi Ay tam Ay tutulmasına denk gelirse Süper Kanlı Mavi Ay olur. Mavi Ay’da Ay’ın maviye bürüneceğini düşünenler, Süper Kanlı Mavi Ay olayında, Ay’ın kırmızı maviye veya biraz daha hayal gücünü zorlarlarsa, Ay’ın Trabzonspor’un renklerine bürüneceğini pek tabii düşünebilirler. Diğer yandan böyle bir durumda Ay kanlı mı olacak yoksa mavi mi olacak hadi şimdi çıkın işin içinden!
Yukarıdaki hiçbir isimlendirmenin Dünya’daki olaylarla (mesela depremlerle) bir ilişkisi yok. Elbette bunu derken bilimi referans alıyorum. Mahallenizin falcı Ayşe bacısı gibi ekranlarda boy gösteren sahte bilimcileri değil. Diğer yandan Ay’ın birçok kültürde derin izler bıraktığı gerçeğini yadsıyamayız. Özellikle tarımın gelişmesi ile birlikte Ay’a bu tarz isimler vermek bir nevi mevsimleri de tanımlamak oluyordu. Ancak bu çağda hala böyle isimlendirmelerin kullanılması ve daha da kötüsü bu basit gök olaylarının sanki mistik etkileri varmış gibi davranılması gerçekten içler acısı bir durum. Ay’ın evrelerini Dünya’nın sonu ile ilişkilendiren inanışlar bile var! Vallahi işi uzay olan biz astronomlar gökyüzüne bu kadar kafayı takmıyoruz emin olun!
Gökcisimlerinin hareketlerinde derin anlamlar olduğunu iddia edip oltaya düşenleri kandırıp paralarını alan bugünün art niyetli zıpırlarına benzer olarak bu ‘gökyüzü dolandırıcılığı’ veya ‘kozmik sömürü’ işini yapan isimlerden biri de Cristopher Columbus’tu. Açlıktan ölme tehdidi ile karşı karşıya kalan Columbus ne zaman Ay tutulması olacağını biliyordu. Oranın yerli halkına eğer ona ve adamlarına yemek vermezlerse tanrıların çok kızacağını ve Ay’ı kana bürüyeceklerini söyler. Ve Ay tutulması olur. Ay ‘kana bürünür!’. Yerliler telaşla Columbus ve adamlarına bir ziyafet çekerler. Ve tanrılar ile aralarını düzeltmeleri için rica da bile bulunmuşlar. Yani Columbus bilgisini dolandırıcılık için kullanmış ve insanların tanrıya olan inançlarını kendi emelleri için sömürmüştü. Günümüzde ‘yemek verenler’ tarafından beslenen bolca ‘Columbus’ var… Bu da bu yazının toplumsal mesajı olsun.
Bilimle ve uzayla kalın. Ama daha da önemlisi lütfen sağlıklı kalın.
Yorum Yazın