12 Maddede Yıllara Meydan Okuyan Mizah Dergisi 'Gırgır'
Gırgır 42 yaşında...
1972 yılında başlayan ve çoğu kişinin “efsane” olarak nitelediği Gırgır dergisi, günümüzde halen yayımlanan, Türkiye’nin en çok satmış kült mizah dergisidir. Oğuz Aral’ın mizah yönetmenliğinde yayına başlayan Gırgır Dergisi geçen 42 yılda kendisinden önceki mizah dergilerinin elitist tavrını terk edip, döneminde “sulu mizah” denilerek küçümsenen, argo, cinsellik ve mahalle hayatını işlemekten çekinmeyen yeni bir anlayışa yöneldi.
Yıllardır gerek değindiği konular gerekse kapaklarıyla sürekli gündemde kalmayı başaran Gırgır Dergisi tüm güzel karikatürleriyle yayın hayatına devam ediyor.
Peki, Türkiye’nin “en çok satan” mizah dergisi nasıl hayat buldu?
1. "Her derde devadır, gırgır da gırgır"
Oğuz Aral’ın genel yayın yönetmenliği yaptığı ve kardeşi Tekin Aral’ın da kurucusu olduğu, Türkiye’nin en çok satan kült mizah dergisi yayın hayatına 1972’de merhaba dedi.
2. 'Utanmaz Adam' ve 'Avni' ile tanındı
İlk önce Gün gazetesinin iç sayfalarından birinde Oğuz Aral tarafından hazırlanan dörtte bir sayfa boyutunda bir köşe olarak yayına başladı. Daha sonra okuyucunun ilgisi ve talebinin artmasıyla önce yarım sayfa, sonra tam sayfa, en son da gazete içinde arkalı önlü yaprak halinde ilave olarak verilmeye başladı.
3. Hızla büyüdü, dergi haline geldi
Gazetenin içinde arkalı önlü yaprak halinde iki sayfa çıkmaya başlayan Gırgır’a talebin artmasıyla dergi haline geldi. Bu hızlı büyümenin sonunda Haldun Simavi’nin isteğiyle, bağımsız bir dergi oldu.
4. Siyasi çatışmalara sırtını dönmedi
Gırgır çıktığı ilk yıllarda daha erotik merkezli bir model izledi. Bunda popüler olma kaygısının yer aldığı düşünülebilir; fakat 70’lerin ortasına doğru toplumda siyasi çatışmaların artması Gırgır’a da yansıdı.
5. Tiraj rekoru kırdı
Yayına başladığı ilk yılın sonunda dergi 45 bin satıyordu. 1978'lerde 280 binlere ulaşan Gırgır, 1981-1983 döneminde 500 bini bulan satışıyla mizah tarihimizin rekor satışına ulaştı. Hatta o dönemde Rus Krokodil ve Amerikan Mad'den sonra dünyanın en çok satan üçüncü dergisi olduğu iddia edildi.
6. Dergi 4 hafta süreyle yasaklandı
Gırgır'ın politik ve muhalif tavrı adına en önemli olay 1981 yılında gerçekleşti. Gırgır Dergisi, o dönem 'Türkiyem' şarkısıyla çıkan Müşerref Akay'ın Türk bayrağından bir kıyafetle söylediği bir kapak karikatürü yüzünden Temmuz 1981'de (Sayı:467) sıkıyönetim yasası gereği, 1 aylığına (yani 4 sayı olarak) kapatıldı.
7. Gırgır, okuyucuları için de son muhalefet kalesi olarak anıldı
Gırgır, 1 ay sonra yeniden çıkmaya başladığında bir süre temkinli adımlar atmak zorunda kaldı. Dergide artık Özal'lı karikatürler görülüyordu. Ülkedeki sosyal sorunlar, örneğin: 5 milyon işsizoluşu gibi konular kapak oluyordu.
8. Ayrılıklar yaşandı
1989 ilkbaharında, aralarında dönemin popüler isimlerinden Latif Demirci, Bülent Arabacıoğlu, Hasan Kaçan, Ergün Gündüz, Atilla Atalay, İrfan Sayar ve Abdülkadir Elçioğlu'nun da bulunduğu 20'den fazla Gırgır yazar-çizer dergiden ayrılarak Hıbır adlı yeni bir dergi çıkardı.
9. Kadro değişti, tirajlar düştü
Bu olay sonrasında tüm kadrosu değişen Gırgır, aynı ismi taşısa da bambaşka bir dergiye dönüştü. Tirajı kısa zamanda düştü.
10. Seçim havası Gırgır'a iyi geldi
Ancak 1983'ün Ekim ayında ülkede başlayan seçim havası Gırgır'ı yeniden canlandırdı. Gırgır o muhalif ve politik tavra yeniden kavuştu. Özellikle Turgut Özal'ın seçimi kazanıp da Anavatan Partisi'nin iktidar olmasıyla birlikte Gırgır yeniden 1978-1979 yıllarındaki o canlılığını kazandı.
11. Karikatürle halk arasındaki bağı kurdu
1990’lar sonrasında ve 2000’lerde ise Gırgır'da siyasi göndermelerin yanında absürd konuları da işlenmeye başlandı. Genç çizerler o güne dek pek çizilmemiş, üzerinde durulmamış konular üzerinde yoğunlaştı. Ergenlik karikatürleri, patlatılan sivilceler, kız-erkek arkadaşlığı, cinsel problemler, adet günleri, ilk gece sendromları, bekaret, kız isteme, kişisel bunalımlar, yalnızlık temaları vb. konular artık daha sık karşımıza çıkmaya başladı.
12. Ekol olmaya devam ediyor
'Geçim derdini, can sıkıntısını, aşk yarasını, karı-koca kavgasını şipşak keser. Her derde devadır, gırgır da gırgır' sloganıyla yola çıkan Gırgır, geçen 42 yılda Türkiye'de gelmiş geçmiş en çok satan mizah dergisi oldu ve kendinden sonra gelen bütün mizah dergilerinin tarzını belirleyen bir ekol haline geldi.
'Efsane Haline Gelen 20 Gırgır Dergisi Kapağı' galerisine bakmak için tıklayınız.