Finlandiya Çığır Açmaya Doymuyor: Devrim Yaratacak 'Temel Gelir' Uygulaması Başladı!
Dünyada ilk kez uygulanacak bir deneyin startı 1 Ocak'ta Finlandiya'da verildi. Burada işsizlere koşulsuz verilecek bir temel gelir denemesi yapılacak. Rastgele seçilmiş 2 bin kişi, iki yıl boyunca her ay 560 Euro alacak. Temel gelir alıcıları, bu ücretten hiçbir kesinti olmadan başka gelir de elde edebilecekler.
Başlamadan, yine Finlandiya'ya ait bir başka devrimsel uygulamayı şuradan hatırlayabilirsiniz:
Öncelikle nedir bu 'Temel Gelir'?
Temel Gelir, ya da daha doğrusu Evrensel Temel Gelir (ETG), 'Vatandaşlık maaşı' olarak da isimlendirebileceğimiz bir sosyal güvenlik kuramıdır.
Bir devletin tüm vatandaşlarına diğer gelirlerinden ya da servetlerinden bağımsız olarak 'toplumun bir bireyi olmaları nedeniyle' düzenli bir gelir sağlamasıdır diyebiliriz.
Temel gelir uygulamasının amacı sosyal güvenlik sistemini basitleştirmek, motivasyonun önündeki engelleri kaldırmak ve insana fenalık getiren bürokrasiyi azaltmaktır.
Çünkü gelir ve sosyal güvence dediğimiz kavramlar daima karmaşık bir etkileşim
halindedir. Bu etkileşimde her şey birbirine bağlıdır ve dolayısıyla bürokrasi alabildiğine bezdirici hale gelir; her ülkede.
Aslında ETG Finlandiya'da bir süredir daha farklı bir biçimde zaten uygulanmaktaydı.
Fakat önceden belediyeler tarafından uygulanıyordu ve her yerde yapılamıyordu. Şimdi ise belediyelerin yetkisinden alınarak Finlandiya Sosyal Güvenlik Kurumu 'Kela' tarafından yürütülecek.
Böylelikle sosyal yardım alan Fin vatandaşlarının %90' dan fazlasının Kela yardımlarından faydalanması bekleniyor. Vatandaşların bağlı oldukları belediye göz önüne alınmaksızın, mümkün olduğunca adil şekilde yardımlardan yararlanmaları öngörülüyor.
Ayrıca bu deneyle, asıl şu acil sorunun yanıtı aranmakta: Temel gelir istihdamı artıracak mı?
Deneyin destekçilerine göre, evet. Destekçiler, ETG'nin bireylerin gelir kaygısı olmadan bir işletme açma esnekliğini getirebileceğini, ve devamında da kendilerini geliştirme olanağını sunacağını savunuyor.
Aynı zamanda yardım bağımlılığını ve gelir eşitsizliğini azaltmanın da bir aracı olarak görüyor.
İşte Finlandiya hükümeti de, bu adımla yüzde 8 civarındaki işsizlik seviyesini azaltmayı hedeflediğini açıkladı.
Ocak ayından itibaren, rastgele seçilen yaklaşık 2 bin işsiz için 560 euro bedelinde temel gelir ödemesi yapılması uygulaması başladı.
Bu ödemenin 2 bin işsize iki yıl boyunca herhangi bir sınırlama olmaksızın ödeneceği de belirtildi.
Ayrıca bu kişiler, bir iş dahi bulsalar maaşlarını almaya devam edecekler.
Finlandiya, temel gelir sisteminin sınırlı bir sayıda olsa da hayata geçtiği ilk ülke olacak.
Amerika Birleşik Devletleri’nden Hindistan’a kadar 1970’li yıllardan bu yana yapılan küçük ölçekli denemelere rağmen Finlandiya sistemi bu kadar büyük bir ölçekte uygulayacak ilk ülke olacak.
Temel gelir sistemi İsviçre'de de referandumla oylanmıştı; ancak referandumdan hayır oyu çıkmıştı.
İsviçre, geçtiğimiz yıl ülkede yaşayan herkese 2 bin 200 euro temel gelir ödemesi konusunu referandumda oylamıştı. İsviçreliler'in buna cevabıysa hayır olmuştu :/
Bu arada, Finlandiya’nın ardından İskoçya da ETG sistemine geçmeye hazırlanıyor.
İskoçya yönetimi 2017 yılı içinde hayata geçirilecek pilot uygulamalar için çalışmalarını sürdürüyor. Çünkü İskoçya’da son yıllarda sağlık sisteminin kullanımında eşitsizlik, ve ayrıca yoksulluk epeyce memnuniyetsizlik yaratmış durumda.
Bununla birlikte öngörülen Evrensel Temel Gelir hem İskoçya Ulusal Partisi’nin (SNP) hem de İşçi Partisi’nin desteğini aldı.
Tabii Finlandiya'nın başlattığı bu sistemi gerçekçi ve 'uygulanabilir' bulmayanlar da var.
Hollandalı NRC Handelsblad gazetesine göre bu deney iyi niyetli olmakla beraber gerçekçi değil:
'Gelir, bu deneyden kapsamlı sonuçlar çıkarmaya yetmeyecek kadar düşük. Taban tutar, gelirden yararlananların davranışını değiştirmeye yetecek kadar yüksek olmayacaktır büyük ihtimalle. Olsa dahi, bu davranış değişiklikleri yeterince derin etkiler göstermeyecektir, zira katılımcılar bu deneyin yalnızca iki yıl süreceğini biliyor.
Gerçekten yazık aslında. ... Fikir son derece sempatik ama getirilecek en büyük eleştiri, uygulamaya yönelik. Pürüzsüz bir geçiş sağlamak gerçekten zor olacaktır.“
Fransız La Tribune da deneye kuşkuyla yaklaşıyor ve temel gelirin ülke çapında uygulamasının ağır sonuçlar doğuracağına inanıyor:
'Böyle bir programın ülke çapında uygulanmasına karar verilecek olursa, bunun finansmanı için vergilerin ciddi oranda arttırılması gerekecek, böyle bir uygulama da bilhassa orta gelir sınıfının belini bükecektir. Aynı orta gelir sınıfı, satın alma gücünün düştüğünü görünce kendini çalışma süresini kısaltmaya, dolayısıyla gelirini düşürmeye mecbur görecek ve bunun sonucunda temel gelir vasıtasıyla edinilen yeni varlık, en azından kısmen vergilere gidecektir.
Tüketim denen olgu, ekonomik büyümenin arkasındaki etmenlerden biri olduğu için bu deneyin tüm ekonomi üzerindeki etkilerinin büyük olacağı söylenebilir.“
Finlandiyalı Kaleva gazetesine göre ise, model henüz olgunluğa erişmiş değil ve birden fazla deneyin yapılması gerekmekte.
'Sosyal güvence kurumu Kela'nın bu deneyi sonucunda, temel gelirin teşvik edici bir etkisi olacağı beklentisi mi gerçekleşecek, yoksa ahlaki bir felaketin içine yuvarlandığımız bir senaryo mu hayata geçirilecek, göreceğiz.
Ama hiç değilse ilk adım atılmış durumda.“
'Evrensel Temel Gelir' birçokları için, birçoğumuz için hala bir hayal olabilir.
Ve elbette Finlandiya bile uzun ve zaman alacak bir çalışmanın daha sadece başlangıcında.
Ancak sonuç umut verici çıkarsa, bu, birey ile devlet arasındaki ilişkide yepyeni bir döneme damgasını vurabilir.
Nasıl buldunuz?
BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER!
Yorum Yazın
çok abartılacak bi durum değil çünkü biz bunu Suriyelilere yapıyoruz zaten. Hem kiralarının yarısını da biz ödüyoruz. Biz daha medeniyik finlandiyadan bi ker... Devamını Gör
musluman kardeş bence adam ironi yapmış
Biz bu finlerle 1000 yıl önce orta asyada beraber yaşıyoduk şimdi bi onlara bak bi de bize şu amına soktuğumun anadolusunda ne bok vardı da buraya göç ettik mk
Buraya göç etme fikrini ortaya atan hükümdarın amk. Ulan hadi o gerizekalıydı biz niye mal gibi onu takip ettik Kuzey'e gidenleri izleseydik keşke.
İşsizsin, para kazanmak zorundasın.. Mezun olduğun bölümden fakülteden alım yok.. "Ne iş olsa yaparım" raddesine gelmişsin. Belki de evleneceksin, kız arkada... Devamını Gör