Eskimoları -50 Derecede Bile Hayatta Tutan İgloların İçi Nasıl Oluyor da Sıcak Kalabiliyor?
Eskimolar -50 dereceye kadar inen bölgelerde yaşıyorlar, Türkiye'de bile -10 derecede dışarıda birkaç dakika yürümenin zorluğunu düşünün, -50 olsa neler yaşanırdı? Şartlar böyleyken iglonun içerisinde sıcak bir ortam yaratmak ne kadar mümkün?
İglonun nasıl sıcak kalabildiğini ve aynı zamanda nasıl erimediğini anlatalım.
Bizler için sanki bir çizgi filmde karşılaşılan kareden fazlasını ifade etmese de eskimolar bu igloları kullanıyor.
Nasıl kullandıklarını hayal edemiyor olmamız normal, hem iklim şartları hem de kültürel olarak bize uzak olmalarından dolayı bunu anlayışla karşılıyoruz ancak iglonun erimiyor oluşundan tutun da içinde yaşayanları nasıl sıcak tuttuğuna dair sırrı çözmeyi istemez miyiz?
İgloların nasıl inşa edildiği, ardındaki formül ve nasıl erimediğine dair soruları şu içerikte yanıtlamıştık.
Biz bu içerikte, iglonun nasıl içerisindekileri sıcak tuttuğuna odaklanacağız.
Çünkü doğru ölçümler yapıldığında ve kuralına uygun inşa edildiğinde bir iglo sizi sandığınızdan çok daha sıcak tutabilir.
Eskimoların yaşadığı bölgeyi göz önüne alarak başlayalım, sıcaklık -50 dereceye kadar indiği zaman sığınacak bir yer bulmak bir zorunluluk haline geliyor. Türkiye'de bile -10 derecede dışarıda birkaç dakika yürümenin zorluğunu düşünün, -50 olsa neler yaşanırdı?
Göçebe toplulukların yaşadığı bölge ağaçlık olmadığı ve beton atma konusunda yetenekleri de düşük olduğundan ellerindeki tek malzemeyle barınacak yerlerini yapıyorlar: Kar.
Kar ve üşüme arasındaki bağlantıyı da biraz netleştirelim, belki biliyorsunuzdur. Soğuk hava vücudumuza giriş yapmıyor, hava soğuksa vücudumuzdaki sıcaklığı dışarı atıyoruz. Üşümek dediğimiz şey bu.
Vücut sıcaklığımızı dışarı transfer ettikçe üşümeye başlıyoruz ve neredeyse donacak hale geliyoruz.
Bu noktada çözüm için karın yarattığı izolasyon etkisi devreye giriyor.
Zaten kutup ayılarından tutun da birçok hayvan kışın kendilerine kardan bir mini mağara yapmıyor mu? Bu yuvanın niteliği topraktan ziyade karla kaplı olması ve böylece içinin sıcak olması. Yani formüllerle insanlığın keşfettiği şeyi hayvanlar içgüdüsel olarak zaten biliyor.
İglo üretirken bunu bir aşama ileriye götürüp çok daha stabil ve sıcaklığı maksimize eden bir yapı ortaya çıkarıyorlar.
Bir igloyu ikiye böldüğümüz vakit karşımıza çıkan şöyle bir yapı var. Buradaki eğri duruş rastgele oluşturulmuş değil, katener olarak da bilinen zincir eğrisi. Zinciri iki uçtan tuttuğunuz vakit oluşan şekilden başka bir şey değil.
Bu şeklin alameti ise üstteki kar bloklarının alt taraftakilere yüklediği ağırlığı eşit biçimde dağıtıyor ve igloya müthiş bir direnç kazandırıyor. Böylece duvarlar ayakta kalıyor.
Sıcaklık meselesine gelecek olursak, karın yarattığı yalıtım etkisi içeride yakılan bir ısıtıcının yanında vücut sıcaklığı da olabilir.
Buzdan zemin üzerindeki eskimonun vücut sıcaklığı iyi bir izolasyonla iglo içerisinde saklandığı için birkaç saat içerisinde iglo da ısınmaya başlıyor. Aslında igloyu ısıtan şey içindeki canlının varlığı.
Ee, iglo biz ısıttıktan sonra erimeyecek mi?
İglonun ısınıp erimesi ise çok sık karşılaşılan bir durum değil zira dışarısı çok soğuk olduğu için ufak miktarlarda bir erime yaşansa da iglo hep ayakta kalıyor. Eskimolar da iglolarda sürekli kalmadıkları için erime kontrol altına alınıyor.
Şaşkınlık veren bilgi: İglo dışarıdaki havadan 40-50 dereceye kadar daha sıcak bir ortam yaratabiliyor.
Yani sıcak diyebileceğimiz hale gelmiyor olsa bile 10-15 derecelik sıcaklığa ulaşan iglo hayatta kalmak için gayet yeterli. Olur da iglo erir ya da yapısı bozulursa bu çok büyük bir problem de değil, bunu sürekli inşa eden Eskimolar birkaç saat içerisinde yenisini farklı bir yere kondurabiliyorlar.
İlginç, değil mi?
Yorum Yazın