Wikipedia'da "El-Hazen Deneysel Psikolojiyi 1010'da İcat Etti" Gibi Makalelerle Tarihçileri Kandıran Düzenbaz
Osmanlı dönemi bilim tarihiyle ilgili birçok efsane var.
Bunların bir kısmı o dönemi övmeye odaklıyken bir diğer kesim ise o dönemde bilimsel açıdan hiçbir gelişme yaşanmadığı savını ortaya atıyor. Bilim tarihi araştırmalarını incelediğimiz vakit Osmanlı döneminde de dünyaya yön verecek çalışmalar yaptığını görüyoruz.
Ünlü astronom Takiyüddin bunun bir örneği.
Ya da Battanî'yi anabiliriz.
Battanî'nin astronomideki en çok bilinen başarılarından biri Güneş Yılını 365 gün, 5 saat, 46 dakika ve 24 saniye olarak ölçmüş olmasıdır.
Battani'nin Zij adı verilen çalışması Johannes Kepler, Tycho Brahe gibi Avrupalı astronomlar üzerinde büyük bir etki yaratmıştır.
Tek tek saymakla bitmeyecek Osmanlı bilginlerinin bir kısmına dair bilgiler sadece Wikipedia'da var.
Özellikle de sitenin İngilizce versiyonunda. Hatta Türkiye'deki tarih kitaplarında bile çoğu zaman es geçilmiş bazı bilgilerin detaylarını burada bulmak mümkün.
Fakat Twitter'da bir kullanıcının gözüne çarpan olay sonucunda Twitter'da Osmanlı bilginlerini tarihteki bilimsel olaylara 'enjekte' eden bir yazar varmış. Ve bugüne dek onun yazdığı bu safsataları doğru kabul edip makaleler bile yazılmış.
Jagged 85 adıyla bilinen ve sonraları siteden engellenen yazar öyle birkaç makaleyi manipüle etmekle kalmamış.
2005'ten 2012'ye dek tam 80.000 makalede oynama yapmış ve bazen bilimsel bazen teknolojik gelişmelerin tarihlerine Osmanlı bilginlerinin isimlerini rastgele serpiştirmiş. Herkes Wikipedia'da gördüğü şeyi 'sahih bilgi' olarak gördüğü için zaten alanında başarılı olan bilginleri de safsataya konu ederek bilim tarihine gölge düşürmeyi başarmış.
Düşünsenize, koskoca bir yedi yıl boyunca astronomi, psikoloji ve tıp başta olmak üzere sayısız Wikipedia sayfası yalanlarla doluyor.
Halen bıraktığı yanlış bilgiler temizlenmeye çalışılıyor ancak en ciddi sorun akademik dergilerde, konferans metinlerinde ya da haber kaynaklarında bu yazılanların kullanılmış olması. Yalan, bir anda ciddi tarihçiler tarafından bile anlaşılamayarak gerçeğe dönüşmüş oluyor.
"El-Hazen deneysel psikolojiyi 1010'da icat etmişti", "İbn-i Sina psikosomatik rahatsızlıklardan herkesten önce haberdardı"
Bunlar gibi başlıklarla siz de karşılaşmış olabilirsiniz . Akademisyenlerin bile radarından bunların sızmasına şaşırmalı mıyız?
Jagged 85 herkesin aklıyla oynamayı başarmış.
Bu olaydan çıkarılacak birkaç ders var. Öncelikle bahsi geçen dönemde yaşayan düşünürlere dair yanlış bilgi üretmek hiç de zor değil.
Alanın uzmanları bile bilginlere dair çok az bilgiye sahip. Yani güvenebileceğimiz kişiler de bu kadar kolay kandırılıyor, sıradan bir internet kullanıcısının bu mitlerle savaşması ne kadar kolay?
Bir internet troll'ü tarihçilerin yapamadığını yapıyor, bizler kendi tarihimizi çok daha iyi öğrenmek zorundayız. Yoksa böyle şarlatanlıkların kurbanı oluruz.
Yorum Yazın
Valla sizde çok farklı değilsiniz sayın onedio yazarları yok tarlaran buyüzden icat edildi yok ortaçağda bunlar vardı şunlar yoktu diye kesinmiş gibi içerik ... Devamını Gör
Kitap okulun kitap yoksa çomar tarihçiler yada yunan aşığı salaklar tarafından manipüle edilir.