Cenk Yaltırak Yer Bilimcilerin Çekişmesi Nedeniyle Türkiye'nin Deprem Haritalarının 'Yanlış' Olduğunu Açıkladı
Yer bilimci Cenk Yaltırak, Gazeteci Cansu Çamlıbel ile geçtiğimiz pazar günü gerçekleştirdiği söyleşinin başlıkları oldukça dikkat çekiciydi. Yaltırak, aralarında Celal Şengör gibi yer bilimcilerin de olduğu akademik çevrede bir çekişme uğruna Türkiye'nin 'doğru' deprem haritasının yok sayıldığını belirtti.
Akademik bir ego savaşı uğruna gerçek haritaların kullanılamadığını söyleyen Yaltırak, bu nedenle oluşturulan deprem senaryolarının da hatalı olduğunu ifade etti. Gelin detaylara birlikte bakalım...
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü'nden Profesör Doktor Cenk Yaltırak'ın yaptığı açıklamalar depremin yaralarını sarmaya çalıştığımız şu günlerde gündeme bomba gibi oturdu.
Kahramanmaraş ve 10 il merkezi Pazarcık ilçesi olan önce 7.7 büyüklüğündeki ardından 9 saat sonra Elbistan merkezli 7.6 büyüklüğünde bir başka deprem ile büyük bir yıkım yaşadı.
1999 Gölcük depreminin ardından bir kez daha büyük sarsıntılara hazırlıklı olmak gerektiğini hatırlayan Türkiye için deprem ve yer bilimcilerin görüşlerine başvuruldu.
Ülkemizde ve diğer milletlerin destek amacıyla yas ilan ettiği depremin ardından televizyonlar ve tüm diğer medya platformlarında uzman kişilere fikirleri soruldu.
En çok konuşulanlardan biri ise olası büyük İstanbul depremiydi.
Kahramanmaraş ve civar illerinde enkaz henüz kaldırılamadı ve binlerce insanın yaralanmasına hatta yüzlercesinin can kaybına neden olan depremin ardından artçılar da devam ediyor. Ancak tüm bu olumsuz senaryolar Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğunu değiştirmiyor.
Uzmanlar da televizyonlarda bu yönde açıklamalar yaparak 'hazırlıklı olmalıyız' dedi. Peki incelenen haritalar, ellerindeki veriler ve olası deprem senaryoları gerçekten doğru mu?
Tüm yurttaşların, kamu kuruluşlarının, belediyelerin ve hatta devlet yetkililerinin bilgi düzeyini arttırmak için uzmanların görüşlerine ihtiyaç duyduğu bu günlerde Prof. Dr. Cenk Yaltırak açıklamaları ile şok etti.
Yaltırak, Gazeteci Cansu Çamlıbel ile gerçekleştirdiği sohbet sırasında yer bilimciler arasındaki çekişmenin Türkiye'nin 'doğru' deprem haritasının yok sayıldığını açıkladı.
Çamlıbel şöyle aktarıyor: 'Profesör Cenk Yaltırak ile söyleşiye geliştirdikleri üç boyutlu deprem haritalarını yazmak için gittim. Deprem analizi dinlerken kendimi inanması zor bir akademik çekişme hikayesinin ortasında buldum.'
"Marmara'da tek fay yok. Çoklu fay olduğunu gösteren detaylı incelemeler sonucu bir harita oluşturdum."
Yaltırak haritayı çizdikten sonra Şengör ile yaşadıklarını anlatıyor: 'Haritayı tamamladığım akşam o ekibe güvenmediğim için bir kopyasını çalışma masasına koyuyorum, diğerini rulo yapıp doğru 4. Levent’teki fotokopiciye gidiyorum. Orijinal haritanın dijital çıktısını alıyorum kendim için. Ertesi sabah Celal Şengör’ün odasına gidiyorum. Kendisi haritaya bakarken hop oturuyor hop kalkıyor. 'Ben Xavier’e söylemiştim tek fayın olamayacağını. Aferin Cenk, bu işi sen çözdün. Biz bunu dünyanın en iyi dergilerinde yayınlayacağız' diyor. Ama 'sen yaz' demiyor. 'Makaleyi Caner yazsın, sen ikinci isim ol, Xavier Le Pichon üçüncü isim olsun, ben dördüncü isim olayım.'
"Aradan dört yıl geçiyor dört yıl boyunca Caner İmren bu harita yayınlanmasın diye uğraşıyor."
Yaltırak'ın anlatımına göre Şengör, İmren'in doktora tezi nedeniyle bu haritanın yayınlanmasını istemediğini belirtiyor. Hatta bu dönem kendisinin asistan olduğunu ve bu nedenle haritasının yok sayıldığını söyleyen Yaltırak, durumun sebebini 'Asistan bunu yaptıysa profesör ne yaptı olacak' diye belirtiyor.
"Bir süre sonra 2014 yılı içinde bir harita yayınlıyorlar ama değiştirerek. Ve ilk defa kendi haritalarında olmayan ve benim 15 sene önce kendi haritama koyduğum fayı oraya ekliyorlar."
Kendi çizdiği haritaya benzer ancak daha farklı yorumlanacak olan yeni çizilen harita hakkında Yaltırak, 'Tek fay dedikleri yere diğerlerini de ekliyorlar ama bir ayrıntı var, gri çizgilerin yani diğer fayların artık aktif olmadığını söylüyorlar. Yani aslında bizim yaptığımız harita neredeyse ama orada ben yokum' diyor.
"Diğer fayları oraya koymuşlar ama tek fay var, diyorlar."
'Hâlâ 'Marmara'da tek fay var' diyorlar. Ama bizim yaptığımız haritayı temel alarak 2014'te yayımladıkları haritada 4 tane segment var. Bugün o segmentten birisinin üzerinde deprem olsa diyecekler ki 'bizim haritamızda var'. Ya da öbüründe olsa 'biz onun aktif olmadığını düşünüyorduk ama demek ki aktifmiş' diyecekler. Yani her şekilde haklılar.'
"Bu harita kenarda yedek duruyor. Hâlâ televizyonlara çıkıp anlattıkları harita eski tek faylı harita."
'Söz konusu haritayı çok göstermiyorlar ortalıkta ama bir sigorta olarak kenarda duruyor' diyen Yaltırak, 'Bizim hazırladığımız Marmara'nın 2022 model haritasında 22 bin kilometre veri var. Marmara'nın tek fay haritasının dayandığı veri 1630 km. 12 kat daha fazla veri var bizde demek. Artı denizin 10 kilometre altındaki yapıyı da haritaladık. Fayı sadece yüzeyde haritalamadık, derinliğine doğru da haritaladık. Biz böylece denizin tabanındaki 3 tane fayı derine doğruda bulduk. Fay derine doğru gidiyorsa deprem üretiyordur' ifadelerini kullanıyor.
"Artık İstanbul depremi dönemine girdik."
Yaltırak'ın 2002 yılında yazdığı bir makale ile birlikte röportajdaki sözleri de bu haritaya göre 4 fayın Marmara'da 7.5 büyüklüğünde deprem oluşturacağı belirtiliyor. Yanı sıra İstanbul depremi dediğimiz depremin 2019 ile 2026 aralığında olacağı ile ilgili öngörüsüne de 'Artık o döneme girdik' diyerek yanıt veriyor.
Hal böyle olunca geçenlerde yayınlanan İBB deprem haritası da yanlış, diyebiliriz.
'İBB tek faya göre tehlike haritası yaptı' diyen Yaltırak, 'Şunu herkesin anlaması gerekiyor; AFAD ve İBB'nin değerlerine dayanarak yapılan bütün yeni binalar riskli çünkü kullandıkları fay haritası ve tarihsel ilişkiler büyük bir soru işareti' açıklamalarında bulunuyor.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın