Bugünkü Konumuz Dijital Narsisizm ve Sosyal Medya
Merak ettiğim sorulardan biri ise şu oldu: Günümüzde sosyal medyanın daha fazla kullanımıyla narsistik eğilimler mi arttı yoksa narsistik eğilimler daha fazla sosyal medya kullanımına mı sebep oldu?
Bir narsist, kendi içerisinde yaşadığı aşağılık, yalnızlık ve boşluk acısını daima rahatlatmak ister.
Bunu günlük hayatında kurbanlarına psikolojik şiddet uygulayarak yaparken, diğer yandan da sosyal medyayı kullanarak gerçekleştirmeye çalışır. İçindeki aşağılık hissini bastırabilmek için sürekli olarak paylaşımda bulunur. Paylaşımlarında ise sürekli kendisini olduğundan daha görkemli bir şekilde göstermeye çalışır. Gerçekte sahip olmadığı hayatları sanki yaşıyormuş gibi gösterir.
Bir keresinde bir danışanımın eşi yaşadığı hikâyeyi şöyle anlatmıştı:
“Bodrum’a yerleşme planı için ev bakıyorduk. Bütçemiz belli, öyle lüks villa ya da çok pahalı rezidanslarda oturacak gücümüz yok. Bir keresinde eşim ‘Bir eve bakacağız, gel birlikte gidelim.’ dediğinde hazırlandım ve yola çıktık. Emlakçı ile anlaşmışlar. Buluştuk ve bizi deniz kenarındaki bir eve doğru götürünce pek anlayamadım. Daha sonrasında kocaman bahçesi olan, denize sıfır, lüks eşyalarla döşenmiş bir villa olduğunu anladım. Şaşkınlığımı gizleyemiyorum. Emlakçı anlamasın diye hiç bozuntuya vermeden eve alıcı gözüyle bakmaya başlıyorum. Eşim, evin girişinden başlayarak bahçesini, evin içini, spor salonunu, mutfağını vs. çekiyor. Bir yandan emlakçı evi anlatıyor, bir yandan eşim video çekiyor. Eşim bana dönüp, ‘Nasıl, evi beğendin mi? Sence burada birlikte mutlu olur muyuz?’ diye soruyor. Bir an ne diyeceğimi bilemeyip kekeleyerek, ‘Evet, çok güzelmiş, tam hayalimdeki gibi ev.’ diyorum. Emlakçı bizi bıraktıktan sonra eşime, ‘Bu nereden çıktı? Biz böyle bir evde hayatta oturamayız, neden baktık ki?’ diye sordum. ‘Olsun, burası bizim hayalimizdeki ev, görelim ki motivasyon olur bize de’ dedi. İki ömrümüz olsa bu evi alamayız. Eşim her narsist gibi hayal satmaya bayılır ama hiçbirinin bugüne kadar gerçekleştiğini görmedim. Neyse, akşam Instagram storysine bir baktım, gezmeye gittiğimiz evde sanki tatil yapıyormuş gibi story paylaşmış. Akşam boyunca, ‘Bu yaptığın çok saçma,’ dediğim için benim yemeğimi zindan etti.”
Narsistler abartılı paylaşım yapmayı çok sever.
Lüks arabaların önünde fotoğraf çekilmeler, lüks tatil fotoğrafları, lüks restoranlar... Başkalarına daha zengin ve kaliteli bir insan imajı yaratmak için sürekli insanları aldatırlar. Hatta bir danışanım, “Sevgilim ilk tanıştığımız zamanlar beni lüks bir arabayla, pahalı restoranlara götürürdü. Elinden de asla telefon düşmezdi. Sürekli arabanın içinde, garson servis yaparken, içtiği içkiyi, kullandığı çakma saati çekip paylaşırdı. Ben de anı yaşıyor zannediyordum, meğer durum tam tersiymiş. Başka kurbanları da ağına çekmek için kendisini olduğundan daha lüks göstermeye çalıştığını anladım. İlişkimizin ilerleyen zamanlarında zaten birçok kredi kartı borcu olduğunu, kirasını ödeyemediğini öğrendim. Hatta benden borç para dahi istemişti. İsterken de ‘Ben sana lüks hayat yaşatıyorum, senin de bana destek olman lazım,’ derdi. Ben de saf gibi gidip ona bir sürü para vermiştim.”
Bir narsist, içindeki boşluk hissini doldurmak için mesleğini abartılı şekilde sosyal medyada paylaşma eğiliminde olur. Doktorsa, iş arkadaşlarının, hastalarının iznini almadan paylaşımlarda bulunur. Reklam yapmaktan ziyade mesleğinden dolayı insanların beğenisini ve onayını almaya çalışır. Askerse, diğer iş arkadaşlarının güvenliğini düşünmeden, bulunduğu her yerde her şekilde fotoğraf paylaşır. Yasak olduğunu bildiği halde umursamadan, silahla, cephanelikte, askeri bilgilerin olduğu yerlerde umursamadan fotoğraf çeker. Hatta geçmiş zamanlarda gündemimizde olan fenomen öğretmenler konusu da çok fazla tartışıldı. Öğretmenlerin işinin dışında kendisini sosyal medyada mini eteklerle ders anlatırken paylaşması büyük bir tartışma konusu olmuştu. Aynı şekilde, öğrencilerinin izni olmadan fotoğraflarının paylaşılması da etik bulunmayan durumlardan biridir. Bir öğretmenin görevi, kendisine verilen müfredatı elinden geldiği kadar öğrencilerine aktarmak ve bilgilerini paylaşmaktır. Sırf toplumun beğeni ve dikkatini çekmek için sosyal medyada yapılan paylaşımlar, dijital narsisizmin çok güzel örnekleridir.
Aynı şekilde narsistler, içlerindeki yalnızlık hissini bastırabilmek için bolca içerik paylaşıp oradan aldığı beğeni ve yorumlarla yalnız olmadığını göstermeye çalışır ve buradan beslenir. Bir şekilde de kendi yalnızlığını sosyal medya ile meşgul edip yalnızlığı gidermeye çalışır. Sürekli karşı cins kişileri ekleyip, aktif olarak beğenildiğini görmek ona haz verir. Danışanlarımın sıkça şikâyet ettiği noktalardan biri ise şu: “Eşim sürekli Instagram’dan kadınları ekliyor, hatta öyle çirkin profilleri takip ediyor ki, içlerinde eskort ve travestiler dahi gördüm.” Bir narsistin kiminle iletişime geçtiği kesinlikle önemli değildir. Onun orada aradığı şey, insanların ilgisini çekip çekmediğidir. Böylece içindeki koca yalnızlığı gidermiş olur.
Narsistler hayatı haz odaklı yaşadıkları için dopamin salgısına çok fazla ihtiyaç duyarlar.
Sosyal medya kullanımı sırasında alınan anlık geri bildirimler, beyinde dopamin salınımını tetikler. Dopamin, ödül ve motivasyon sistemiyle ilişkili bir nörotransmitterdir ve beğeni almak, dopamin salınımını artırarak kullanıcıların sosyal medyayı daha fazla kullanmalarına neden olur. Narsist, kendi hazzını gerçekleştirebilmek adına sosyal medyayı çok yaygın şekilde kullanmaya çalışır.
Diğer bir nokta ise sosyal medyanın narsizmi daha fazla tetiklemesidir. Sosyal medya mecraları, kullanıcıyı daha fazla platformda tutmak için ilgisini çekecek özellikleri çok sık kullanmaya çalışıyor. Beğeni sayısı, görüntülenme, paylaşım sayısı ve daha fazla yorumla insanların beğenisini ve onayını kazanmaya çalışıyorlar. Narsistik eğilimlere sahip bireyler, bu platformlarda kendilerini daha fazla sergileme ve beğeni toplama eğiliminde olabilirler. Sürekli beğeni almak, kişide öz-değer algısını güçlendirebilir ve narsistik davranışları pekiştirebilir. Ayrıca sosyal medya platformları, içerikleri daha kaliteli ve eşsiz gösterebilmek için çeşitli imkanlar sunar. Fotoğraflara filtre koyma, kaliteli gösterme, ışık ekleme özellikleriyle gerçek hayatta olduğundan daha abartılı gözükmesine yardımcı olur. Bu durum, bireylerin kendi yaşamlarını sürekli olarak idealize etmelerine ve başkalarının yaşamlarıyla kıyaslama eğilimine girmelerine sebep olabilir.
Aynı şekilde gelişen teknoloji ile birlikte algoritmalar, kişiye özel ilgi alanlarını daha sık önüne çıkardığı için insanlar, idealize ettiği kişileri ve hayatları daha sık görüp, kendisini de o tarz kişilere benzetmeye çalışır. Sosyal medya, birçok noktada narsizmi beslemeye yönelik pek çok yeni gelişmeyi de insanlara sunmaktadır.
Dijital narsisizm, sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla daha belirgin hale gelen bir sorundur. Narsistik bireyler, içlerindeki boşluk ve yalnızlık hissini bastırmak için sosyal medyayı yoğun şekilde kullanırken, bu platformlar da narsistik eğilimleri pekiştirmektedir. Sonuç olarak, sosyal medya hem narsizmi tetikleyen bir etken hem de narsistlerin kendilerini tatmin etme aracı haline gelmiştir. Bu döngü, dijital çağda narsistik davranışların artmasına neden olmaktadır.
Siz bir narsistin sosyal medyayı nasıl kullandığına şahit oldunuz? Yaşadığınız örnekleri yorumlara bizimle paylaşırsanız sizinle birlikte yeni birçok şey öğrenmiş oluruz.
'ÖNEMLİ NOT: Yazımız bilgilendirme ve farkındalık amaçlı olarak hazırlanmıştır. Hiçbir şekilde tanı ve tedavi amaçlı kullanılamaz. Tanı ve tedavi gerektiren durumlar için lütfen hekimlere başvurunuz. Yazıda yer alan vaka öyküleri gerçek vakalardan ve birkaç vakanın birleşimi esinlenilmiş kurgusal öykülerdir. Vaka öykülerinde hiçbir şekilde bir kişiye ait tanımlayıcı bir bilgi yer almamaktadır.
Online terapi için Instagram hesabıma mesaj atabilirsiniz.'
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio