'Bu Kadar Beceriksiz Adamlar Nasıl Lider Oluyor?' Sorusunun 15 Maddede Cevabı
Kadınların, iş dünyasındaki yönetim pozisyonlarında yeterince temsil edilmemesinin genel olarak 3 popüler açıklaması var:
1- Yetkin değiller;
2- İlgili değiller;
3- Hem ilgili hem de yetkinler, ancak görünmez duvarlarını kıramıyorlar: Yani basmakalıp önyargılara dayalı görünmez engelleri aşamıyorlar.
Muhafazakarlar ve şovenistler bunlardan birinci şıkkı destekliyor; liberaller ve feministler üçüncüyü tercih ediyor; ortada bir yerlerde olanlarsa genelde ikinciye meylediyorlar. Peki ya bunların hiçbiri büyük resmi göremiyorsa?
1. Özgüven ile yetkinlik arasındaki ayrım
Yönetimdeki cinsiyet eşitsizliğinin temel nedeni, güven ve yetkinlik arasındaki ayrımı yapamıyor oluşumuz. Yani, biz (genel olarak insanlar) özgüven işaretlerini genellikle yetkinlik işareti olarak yorumluyoruz. Dolayısıyla erkeklerin kadınlardan daha iyi liderler olduğu yanılgısına düşüyoruz.
2. Liderlik konumlandırmasında erkeğin avantajı
Başka bir deyişle, söz konusu liderlik olduğunda, (Arjantin’den Norveç’e; Amerika’dan Japonya’ya) erkeklerin kadınlara karşı tek avantajı, kibrin karizma veya cazibe maskesi altında dışa vurumunun genellikle liderlik potansiyeliyle karıştırılması; ve bu durumun kadınlardan ziyade erkeklerde daha sık vuku bulması.
3. Liderlik vasıflarının erkeğe daha çok atfedilmesi
Bu düşünce, liderleri olmayan grupların benmerkezci, kendine aşırı güvenen ve narsist bireyleri lider olarak seçmeye doğal bir eğilim gösterdiği bulgusuyla da uyumluluk gösteriyor. Bu kişilik özellikleri ise, kadın ve erkeklerde aynı miktarlarda bulunmuyor.
4. Liderliğe Freudyen yaklaşım
Freud'a göre, bir takipçi kitlesinin liderlerine duydukları sevgi, kendilerine
besledikleri sevginin kılık değiştirmiş hali oluyor; veya kendilerini sevmeyi
beceremedikleri için, bunun yerine lidere besledikleri sevgiyi koyuyorlar.
5. Narsistliğin cazibesi
Freud şöyle diyor: “Başka bir insanın narsistliği, kendi narsistliğinden feragat
edenlere çok cazip gelir… Onların içerisinde bulunduğu mutluluk haline adeta
imreniriz.”
6. Vasıflar konusunda içine düştüğümüz yanılgı
Her ne kadar aksi gibi görünse de, esasen kibir ve aşırı güven liderlik yeteneğiyle ters orantılı. Liderlik, yüksek performanslı ekipler kurma ve yönetme, takipçilerine fedakarlıklar konusunda ilham verme yeteneği gerektirir; -ki bu alçakgönüllülükle beraber geliyor.
7. Alçakgönüllülüğe dair istatistiksel bulgular
26 kültürde 23 binden fazla katılımcıyla kişilik üzerindeki cinsiyet farklılıklarına yönelik kantitatif araştırmalar, kadınların erkeklerden daha hassas, düşünceli ve alçakgönüllü olduğunu gösteriyor.
8. Diğer yandan,
Örneğin 40 ülkede ve hemen her sektörden binlerce yöneticiyi kapsayan normatif veriler, erkeklerin kadınlardan daha kibirli, daha hileci ve riske meyilli olduğunu gösteriyor.
9. Kuyruğun ayağa dolaşması sorunsalı
Erkek yöneticilerin kurumsal veya politik basamaklarda en tepeye yükselmelerini sağlayan özelliklerin, aslında buradan düşmelerinden de mesul olduğunu gösteren paradoksal çıkarımlar var. Başka bir deyişle, işi kapmak için gereken, işi iyi yapmak için gerekenin tam tersini oluşturuyor.
10. Sonucun verimsizliği
Sonuç olarak, yetkin olmayan çok fazla kişi yönetime terfi ediyor; hatta yetkin kişilerin yerine terfi alıyor.
11. Yöneticiyi aslında başarısız yapan “liderlik” vasıfları
Şaşırmamak gerekiyor ki “lidere” ilişkin mitolojik imge, narsizm, psikopatlık (en sevdiğiniz despotun adını buraya yazın), histrionik olma hali, Makyavelyan haller (herhangi bir politikacı) gibi birçok karakter bozukluğunu içerisinde barındırıyor.
12. İyi liderlik norm değil, istisnadır
Aslına bakılırsa, gerek siyasette, gerek iş dünyasında çoğu yönetici, eninde sonunda başarısız olur. Bu her zaman böyle olmuştur. Ulusların, şirketlerin, toplumların ve organizasyonların çoğu iyi yönetilemiyor.
13. Kadınların “ilgili / yetkin” olmadığı algısı
Kadınların erkeklerden daha etkin liderlik stratejileri benimsediğine dair ciddi bilimsel kanıtlar var. Çalışmalar kapsamlı bir biçimde gözden geçirildiğinde, en göze çarpanı Alice Eagly ve çalışma arkadaşlarının araştırması:
14. Kadın liderlerin genel ortak davranışları
Kadın yöneticiler, erkeklere göre, takipçileri tarafından daha fazla saygı görme ve gurur kaynağı olma eğilimi gösteriyor; vizyon iletişimini daha etkili bir biçimde yapıyor; astlarına daha fazla yetki veriyor ve akıl hocalığı yapıyor.
Sorun çözmeye daha esnek ve yaratıcı yaklaşmanın yanında, altında çalışanları daha adil ödüllendiriyor.
15. Özetleyecek olursak,
Kadınlar için liderlik pozisyonlarına giden yolun, çok kalın bir görünmez duvar ve pek çok engelle dolu olduğunu inkar edemeyiz. Ancak bundan çok daha büyük bir sorun, beceriksiz adamların önünde hiçbir kariyer engeli bulunmaması. Ve beceriksiz dahi olsa, erkeklik özelliklerinin liderlikle bir tutulması eğilimi.
Sonuç ise herkesin zararına: Kadınlar yetkinliği için cezalandırılırken, yetkin olmayan erkekleri ödüllendiren patolojik bir sistem...
Harvard Business Review Türkiye