Ansiklopedilerden Vikipediye: Bilginin ve Bilgiye Ulaşılabilirliğin Evrimini İnceliyoruz!
Dijital dünyada yaşayan bizler için bilgiye erişmek hiç bu kadar kolay olmadı. Ancak bilgiye ulaşmak her zaman bu kadar basit değildi. Yazının icadıyla başlayan bilgi arama süreci zaman içinde pek çok farklı forma girerek günümüzdeki halini aldı. Şimdilerdeyse yeni bir evrime doğru adım adım ilerliyor.
Gelin tarih boyunca bilgi erişim evrelerinde yaşanan değişimleri birlikte inceleyelim!
1. Mektup (M.Ö. 3200)
Sümerlerden beri hayatımızda olan yazı kağıdın bulunmasıyla birlikte önemli bir bilgi aktarım aracı haline geldi. Haberleşmek ve bilgi almak için yazılan mektuplar yeni yöntemlerin geliştirilmesiyle birlikte ulaklar ve posta güvercinleri tarafından karşı tarafa iletilmeye başlandı. Haliyle böyle bir dönemde bilgiye erişim süresi fazlasıyla uzundu.
2. Gazete (1605)
Dünyanın en eski gazetesinin M.Ö. 59 yılında Romalılar tarafından basıldığı tahmin edilse de bilinen ilk gazete 1605 yılında çıkartıldı. Zaman içinde en önemli kitle iletişim araçlarından biri haline gelen gazeteler, yerel ölçekli haberlerin yanı sıra global gelişmeleri ve ilginç bilgileri de kapsıyordu. Bulmacalar, özel ekler, yemek tarifleri ve çok daha fazla bilgi gazete içeriklerinde yer alıyordu.
3. Dergi (1672)
Gazetenin devamında ortaya çıkan dergiler özellikle hobilere ve kişisel ilgi alanlarına odaklanıyordu. Günümüzdekine benzer şekilde hazırlanan ilk dergiler ilgi çekici fotoğraflar, magazin haberleri ve dedikodu gibi eğlenceli bilgilere erişmek için kullanılıyordu. Şimdilerde online platformlara taşınan gazete ve dergiler bir dönemin temel bilgi merkezlerindendi. 🗞
4. Ansiklopedi
Günümüz Vikipedi'si bizim için her türlü faydalı bilgiye erişim platformu olarak geçse de bunun ilk örneği kalın kapaklı ve uzun seriler halinde üretilen ansiklopedilerdi. İçinde resimler ve detaylı anlatımlar bulunan ansiklopediler arasından aradığımız bilgiye ulaşmaksa bir hayli zordu. Çünkü bilgiyi baş harfine ve alfabetik sıraya göre aratmak gerekiyordu, bu da haliyle epey bir vakit alıyordu.
5. Telefon (1875)
Bize şu an fazla nostaljik gelse de ankesörlü telefon bir dönemin teknoloji harikasıydı. Özellikle kalabalık kütüphane dizinleri arasında yapılan bilgi aramaları ve aylarca beklenen mektuplardan sonra bilgiye kısa sürede ulaşmayı sağlamasıyla öne çıktı. Daktilo ve telgraftan sonra ortaya çıkan bu icat günümüz telefonlarının atası rolüne sahip.
6. Radyo (1896)
Spotify ve Apple Music gibi uygulamalar sağ olsun, radyo dinleme alışkanlıklarımız fazlasıyla değişti. Frekans arayarak farklı yayınları dinlemeye izin veren nostaljik radyolar müzik dinlemenin dışında güncel haberleri, spor müsabakalarını ve önemli gelişmeleri yakından takip etmek için kullanılıyordu. Ancak şimdikinden farklı olarak global yayınlara rahatça ulaşmak pek mümkün değildi.
7. Televizyon (1923)
İlk çıktığında siyah beyaz renklerde ve sadece belirli saatlerde yayın yapan televizyon nereden nereye gelmiş inanılacak gibi değil! Oyun oynamak, internete girmek ve iletişim kurmak için kullandığımız akıllı televizyonlardan farklı olan bu eski icatlar özellikle haber yayınlarına ulaşmayı sağlıyordu. Zaman içinde artan ilgiye bağlı olarak çeşitlendirilen yayın içerikleri her kesimin kendi ilgi alanına özel programa ulaşmasını mümkün kılmaya başladı.
8. Bilgisayar (1970)
İlk başlarda sadece bilim insanları ve belirli kesimler tarafından kullanılan bilgisayar, internetin icadına kadar her eve giren popüler bir araç olamadı. İnternetin keşfi ve bilgisayar boyutlarındaki küçülmeyle birlikte bildiğimiz dijital dünyanın kapıları aralanmış oldu. Tabii internetin ilk çıktığı zamanlarda aynı anda ne telefonla konuşmak, ne de aranılan sonuca hızlıca ulaşmak mümkündü. Çünkü bugünkü gelişmiş internet altyapısı ile popüler platformların hiçbiri uzun süre ortada yoktu.
9. Cep Telefonu (1973)
Çağrı cihazlarının devamında icat edilen ilk cep telefonları oldukça hantal ve büyük boyutluydu. Estetik açıdan dönemin harikalarından biri olarak kabul edilen bu icatlar genellikle antenliydi ve full şarjları ortalama 20 dakika dayanabiliyordu. Günümüz telefonlarına benzeyen ilk örnekler ise 1992 yılına kadar üretilmedi, bu anlamda devrin değişmesine katkı sağlayan model Nokia 1011 oldu.
10. Akıllı Telefon (1994)
Cep telefonu ve bilgisayar özelliklerini birleştiren ilk akıllı telefon örneği akıllı demekten fazlasıyla uzaktı fakat teknolojisi günümüz modellerinin geliştirilmesine büyük anlamda yardımcı oldu. Kapaksız, antensiz ve daha estetik olan bu modeller aynı zamanda kısıtlı da olsa basit internet erişimine izin veriyordu. Yine dönem öncülerinin başında Nokia geliyordu ve onu Samsung, Ericsson gibi isimler izlemeye başladı. İlk iPhone'larla birlikte de yeni bir akıllı telefon değişim süreci başladı ve bildiğimiz modeller ortaya çıktı.
11. Arama Motorları (1998)
Arama motoru denilince akla ilk gelen seçenek olan Google 1998 yılında henüz yeni yeni geliştirilmişti. Öncesinde ise 1990 yılından itibaren geliştirilen bazı arama motorları vardı fakat hiçbiri gelişimini Google kadar başarılı şekilde tamamlayamadı. Sürekli güncelleme üstüne güncelleme alan Google, zaman içinde dünya çapında popülerlik kazandı ve sistemine yeni nesil pek çok özellik katmayı başardı. Şimdilerde ise çevrim içi ortamda oluşturulan her siteyi ve uygulamayı kendisine rakip olarak görmekte.
12. Nesnelerin İnterneti (?)
Bilgi aktarım ve erişim biçimleri hala değişimini sürdürürken yakın gelecekte yaşamamız muhtemel olan teknolojilerden biri de Nesnelerin İnterneti. Ne zaman geleceği belli olmayan bu sistem temel olarak dünya üzerindeki bütün cihazların birbirine bağlanmasını ve kimliksiz olarak bilgi aktarımı yapabilmesini amaçlıyor. Bildiğimiz internetten çok daha hızlı, kablosuz ve güvenli bir sistem olan Nesnelerin İnternetin'den sonra ise bizi nelerin beklediği hala bilinmiyor.🌎
Yorum Yazın