Afganistan'da Gücü Yeniden Devralan Taliban'ın Geçmişten Günümüze Kadınlara Uyguladığı Çağ Dışı Yaptırımlar
Son dönemlerde Afganistan'da tekrar gücü devralan ve büyümeye devam eden Taliban'ı sık sık duyuyoruz. Geçmişte de ülkelerinde kendi düzenlerini sağlayan örgütün, özellikle kadınlar için zorunlu kıldığı uygulamaları ve bu yaptırımların beraberinde getirdiği sorunları sizler için derledik.
Afganistan'da son dönemlerde hızla taraftar toplamaya devam eden Taliban, ülkedeki birçok ilin ardından başkent Kabil'e de girerek gücü tekrar ellerine aldı.
Taliban örgütü hakkında merak ettikleriniz için buraya bakabilirsiniz;
Taliban'ın yıllardır kurmak istediği düzende kadınlar için de birçok yaptırım bulunuyor. Örgüt, bu uygulamaların amacının "kadınların iffet ve haysiyetinin kutsal sayılabileceği güvenli bir ortam yaratmak" olduğunu belirtiyor.
Bu düzene göre kadınlar için uyması zorunlu kılınan kurallar şu şekilde;
1. Öncelikle Taliban düzenine göre kadınların yüzlerine bakmak ahlaksızlık ve yozlaştırmaya neden olduğu için ülkedeki tüm kadınların peçe ve burka giymesi zorunlu.
2. Kadınlar yanlarında kan bağı olan bir erkek, eşi ya da eşinin ailesinden bir üye olmadan sokağa çıkamaz.
Ayrıca kadınlar yanlarında bu koşullara uyan bir erkek olsa da motosiklet, bisiklet ve taksiye binemezler. Kadın ve erkeklerin aynı otobüsü kullanmaması için kadınlara ayrı otobüsler hazırlandı.
3. Kadınların ayakkabılarından çıkan ses, erkeklerin heyecanlanmasına sebep olduğu için kadınların topuğu ses çıkaran ayakkabılar giymesi yasak.
4. Kadının sesini yabancı birisinin duymaması gerektiği için kadınlar halka açık yerlerde sesli konuşmamalı.
5. Sokakta yürüyen insanlar, evlerin zemin ya da birinci kattaki pencerelerinden kadınları görebileceği için camlar boyanmalı. Aynı zamanda kadınların oturdukları evin balkonuna çıkmaları yasak.
6. 8 yaşını geçen kız çocuklarının eğitim alması yasak.
7. Kadın fotoğraflarının çekilmesi ya da gazete, dergi, dükkan gibi yerlerde sergilenmesi veya yayınlanması yasak.
8. Kadınların radyo ve televizyon gibi medya araçlarında yer alması yasak.
9. "Kadın" kelimesi içeren bütün özel isimler veya yer isimleri değiştirilmeli.
Taliban'ın geçmişte de ortaya sürdüğü tüm bu uygulamalar 90'lı yıllarda sadece kadınların değil bütün toplumun ve çalışma sektörünün düzenini değiştirdi.
1996'da kadınlara getirilen çalışma yasağı, devlet çalışanların %25'ini oluşturan ve diğer sektörlerde yer alan binlerce kadın çalışanı etkiledi.
Kadınların iş hayatından men tutulması iş verenlerle beraber birçok sektörü de etkiledi. Kabil'de ilkokul öğretmenlerinin çoğunun kadın olması sebebiyle çoğu ilköğretim okulu kapatıldı.
Taliban lideri Molla Muhammed Ömer, o dönem işten çıkarılan 30 bin kadın çalışan ve öğretmene aylık 5 dolar maaş vereceğini söyledi.
Taliban sözcüsünden 'Evinde şimdi rahatça oturan 30 bin kadına aylık maaş vermek, Taliban'ı kadın haklarını çiğnemekle suçlayanların yüzüne atılmış bir tokat gibidir. Bu insanlar Kabil'deki kadınları Taliban'a karşı ayaklandırmak için asılsız kampanyalar yapıyor.' açıklaması geldi.
Kadınlara getirilen iş yasağıyla beraber eğitim sistemi de büyük darbe aldı. Sadece başkent Kabil'de 250 bin civarı kadın ve erkek öğrenci, 8 bin üniversite öğrencisi kadın ve 8 bin kadın öğretmen iş ve okul hayatlarından ayrılmak durumunda kaldı.
Bunun ardından kadınların çalışmaması için zekat sistemi getirildi ve uzak akrabalarından yardım almaları istendi. Ancak yıllar süren çatışmalar sonucu çoğu insanın kendi ailesini dahi besleyecek durumu yoktu.
Sağlık sektöründe yer alan kadın çalışanlar bu durumdan ayrı tutulsa da imkanları sınırlandırılarak belli şartlar getirildi. Toplu taşıma kullanmanın zorluğu gibi etkenler ise bu sektördeki kadın çalışanların da zaman içinde işlerinden ayrılmasına neden oldu.
Taliban'ın güç kazanmasıyla beraber erkek doktorların kadın bedenine dokunması yasaklandı ve yeterli yardım alamayan yüzlerce kadın hayatını kaybetti.
Bazı kadın sağlık çalışanları ise kendi evlerinde tanıdıklarını ve komşularını tedavi etmeye devam etti ancak tıbbi malzemelerin yetersizliği bu durumu zorlaştırdı.
Kadınların karşı karşıya kaldığı tüm bu uygulamalar beraberinde birçok psikolojik rahatsızlığı da getirdi. 160 kadınla yapılan bir araştırmada, kadınların %97'sinin depresyon belirtileri gösterdiği görüldü.
Tüm bu uygulamalara uymayan kadınlar için ise ağır ceza sistemleri getirildi.
Günlük yaşamlarında tehditlerle karşılaşan kadınlar kurallara uymadıkları zaman halk içinde kırbaçlanma veya şiddet görme, ev hapsi, bacaklarının zincirlenmesi, parmaklarının kesilmesi, hapse atılma ve bazı durumlarda öldürülme gibi sonuçlar yaşadı.
Taliban'ın resmi politikalarına göre kadınların sokak ortasında şiddet görmesi yasak olsa da, örgütteki bireylerin kendi ceza yaptırımlarını uygulamasına engel olmadı.
Tüm bu uygulamalar üzerine uluslararası kuruluşlardan çeşitli tepkiler gelse de Taliban örgüt yetkilileri, BM tarafından yayınlanan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin Batı emperyalizmi olduğunu öne sürerek yasalarından vazgeçmedi.
