Afganistan'da Yıllardır Devam Eden ve Bir Türlü Bitmek Bilmeyen Kaosun Arkasındaki Taliban Kimdir?
Afganistan'da birçok ili ele geçiren Taliban'ın, başkent Kabil'e girmesiyle ülkede tam bir kaos hali hakim. Hal böyle olunca, Taliban hakkında birçok şey merak edilmeye başlandı. Taliban örgütü nedir, nasıl ortaya çıktı, amacı nedir, lideri kimdir gelin hep birlikte bakalım...
Uzun bir süredir kaosun bir türlü bitmediği Afganistan'da birçok ili ele geçiren Taliban, başkent Kabil'e de girdi.
Hal böyle olunca, Taliban hakkında birçok şey -ne zaman ortaya çıktığı, amacı, lideri- merak edilmeye başlandı. Gelin, merak edilen detaylara hep birlikte bakalım...
Çin, İran ve Orta Asya gibi birçok güçlü devletin bulunduğu bir coğrafyanın tam ortasında yer alan Afganistan, on yıllardır işgallere maruz kaldı.
Ancak hiçbir devlet güçlü bir merkezi yönetim oluşturmakta başarılı olamadı.
Göç ve ticaret yollarının ortasında kalan bu ülke, çok sayıda farklı aşiret, etnik grup ve farklı dillerin konuşulduğu kültürel bir yapıya sahip.
Kanunsuz bir devlet yapısına sahip olan Afganistan'da çoğunlukla birbirine rakip hatta düşman olan her aşiret ya da etnik grup, kimliğini korumak için savaş verir hale gelmiş.
Dolayısıyla her etnik grup ve aşiret, kendi bölgesinde sağlam yapılar, evler, fiziksel anlamda kale gibi korunan köyler inşa etmiş ya da dağları siper almış durumda.
Bu yapıdaki bir ülkede merkezi yönetim oluşturmak ve bunu sürdürmek hiç de kolay olmamış dolayısıyla.
1979'da başlayan Sovyet Rusya işgali de güçlü bir merkezi yönetim kurmaya yetmemiş. Üstelik bu kez, ülkenin bu durumundan faydalanan bir de grup ortaya çıktı: Taliban.
Kendilerini 'Afganistan İslam Emirliği' olarak tanımlayan Taliban, Peştunlar'dan oluşan sünni İslamcı bir grup.
Temellerini Pakistan'daki medreselerde eğitim gören ve savaştan kaçan Peştun mülteciler oluşturan bu silahlı örgüt, 1989 yılında ortaya çıktı ve Afganistan'da merkezi hükümetin zafiyet gösterdiği yerlerde hakimiyet kurdu.
Kurulduktan birkaç ay sonra çoğunluğu medrese ve şeriat okulu öğrencileri olmak üzere savaşçı sayısı 20 bini buldu.
Kısa süre sonra Pakistanlı Peştun etnik kökenden Mevlana Samiul Hak liderliğindeki Darul Ulum Hakkaniye medresesi öğrencilerinin önemli bir kesimi de yine örgüte dahil oldu.
Taliban, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesinin ardından Sovyet güçlerinin 1989'da geri çekilmesinden sonra Afganistan'daki merkezi hükümetlerin zayıflıklarından da yararlanarak iktidara geldi.
Böylece ülkenin büyük bölümünü kontrolü altında tuttu.
Gelenekçi bir yapıya sahip Afgan toplumu içerisinde hızla taraftar toplayan ve yükselen grubun amacı, Sovyet savaşı sırasında ortaya çıkan savaş ağalarından kurtulmak ve Afganistan'da İslam'a dayalı bir yönetim getirmekti.
Taliban, 1995 yılında ülke genelinde 12 kentte kontrolü sağladı.
Ülkenin güneyindeki Peştun nüfusun yoğunlukta yaşadığı kentleri ciddi bir direniş görmeden bünyesine katan Taliban, 1995'te Kabil'e dayandı.
Başkentin kontrolünü ele geçirebilmek için Kabil'i 3 ayrı koldan bombaladı ancak Sovyetler Birliği'ne karşı verdiği direnişle adını duyuran Ahmet Şah Mesut liderliğindeki güçler Taliban'ı burada ağır bir yenilgiye uğrattı.
Otorite boşluğundan faydalanan Taliban savaşçıları 27 Eylül 1996'da Kabil'e girdi.
İlk olarak BM binasına sığınan eski Devlet Başkanı Muhammed Necibullah Ahmedzay ile kardeşi Şahpur Ahmedzay idam edildi.
Başkentin ele geçirilmesi zamanına kadar milis bir yapı olan Taliban, bu tarihten itibaren kendi hükümetini kurduğunu açıkladı.
Adını Afganistan İslam Emirliği, kurucu lider Molla Ömer'i de Emirel Müminin (Müminlerin emiri) olarak ilan etti.
Ardından bayrak değiştirildi. Molla Ömer adına camilerde hutbe okundu.
Günümüzde ise, ABD'nin bölgeden çekilmesi ile ilerlemesi hız kazanan Taliban, ülkenin kilit eyaletlerini birer birer ele geçiriyor.
Reuters'ta yer alan son dakika gelişmesine göre, Taliban ülkenin başkenti Kabildeki yağmalama olaylarını engellemek için 'kente girin' emri verdi.
Reuters'a konuşan üst düzey bir Afgan yetkili, Cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin ülkeden ayrıldığını ve Tacikistan'a gittiğini belirtti
Taliban şu an 34 vilayetin 28'ini kontrol ediyor, 6 vilayet hükümet kontrolünde.
Şu an ülkede tam bir kaos hali hakim. On binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kalıyor...
Yorum Yazın
Gördüğünüz gibi 4 katı büyüklükte ordunuzda olsa, tek kurşun atmadan ülkeyi teslim edebiliyorsunuz... Orduya siyaset sokmuyor ve ATATÜRK gibi bir lideriniz b... Devamını Gör
Arada kopukluk var, ne güzel okuyoduk. Abd ne ara girdi, taliban nasıl kabil'den çıktı?
''Temellerini Pakistan'daki medreselerde eğitim gören ve savaştan kaçan Peştun mülteciler oluşturan bu silahlı örgüt,'' Neden ülkeye mülteci doldurulmamalı i... Devamını Gör