Zamanın Ötesinde: Deniz Soruklu Evren ile Masal Yolculuğu
Deniz Soruklu Evren ile yaptığım bu söyleşi, benim için oldukça özel bir anlama sahip. 2016 yılında Mardin Masalcılar Buluşması’nda yollarımız kesişti ve o günden bu yana dostluğumuz, masalların büyüsüyle pekişti. Türkiye’nin en iyi “hikâye anlatıcısı” Deniz’i dinlemekten büyük keyif almıştım. Kendisine ait birçok anlatım tekniğini de öğrenme fırsatım olmuştu.
Deniz Soruklu Evren’i size anlatmaya çalışayım:
-Kısaca kendi geçmişinizden ve hikâye anlatıcılığına nasıl ilgi duymaya başladığınızdan bahseder misiniz?
On beş yaşında tiyatro eğitimi ile başlayan süreçte oyunculuk deneyimi ile hikâye anlatıcılığı ile tanıştım öncesinde hikâyeleri oynuyordum ama şimdi anlatıyorum. Oyunculuk deneyimi içerisinde bir metne sadık kalarak ezber üzerinden bir karakterin hikâyesini oynarsınız masal anlatıcılığında ise yaşam deneyimini de içine katarak yorumlayarak uydurarak anda sahnede yaratım ve anlatım sürecine geçersiniz bu sizi seyirciyle buluşturan en büyülü andır.
-Hikâye anlatıcılığı yolculuğunuzda en büyük ilham kaynağınız kim ya da ne oldu?
Çocuklar ve çocukların hikâyelere masallara verdiği doğal tepkiler ve insanı merak etmek her insana bir hikâye gözüyle bakmak okumaya çalışmak insanı anlamak anlatmak önemli ve zorlayıcı bir deneyimdi ama beni etkileyen en önemli hikâyelerden biri Yaşar Kemal’in hayat hikâyesi idi daha on beş yaşındayken hayata bakış açımda önemli bir pencere açmıştı. Gördüğü kötülük karşısında iki yol olduğunu söylüyordu “Ya alim olacaksın ya da zalim olacaksın.” Bana göre dünyada insanlar ikiye ayrılıyordu iyiler ve kötüler masallarda iyiler her zaman mutlu sonla karşılaşıyor kötüler cezasını çekiyordu bu da benim için önemli bir yol haritasıydı.
-Bir hikâye yaratma sürecinizi bizlerle paylaşır mısınız?
Hikâyeleri ve masalları hayat tecrübesinin içinden süzerek deneyimleyerek yola çıkarak araştırarak bende yarattığı etki ile zamansız ve merak uyandıran tarafı hikâyenin peşine düşmemi sağlıyor bu zaman zaman şehir değiştirerek masalın kaynağına gitmek zaman zaman yürüyerek (Hatay’dan Mardin’e 25 gün ipek yolu üzerinden bir yürüyüş gerçekleştirdim) köy köy insan insan dolaşıp sohbet edip tıpkı bir arkeolojik kazı gibi ince çalışarak insan hazinesine ve hikâyesine tanık olmak anlatmak hikâye anlatıcılığında benim için bir teknik, aslında içgüdüsel bir yolculuk.
-Dinleyicilerinizi etkili bir şekilde etkilemek için hangi teknikleri kullanıyorsunuz?
Doğallık samimiyet ve kendime doğru elbiseyi giydirebilmek sözün hakkını vermeye çalışmak. Söz kendini duyurabilmenin önemli araçlarında biri anlatıcı ile dinleyici arasında bir bağ kuruluyor bu alanda yaratılan etki karşılıklı bir alışverişe dönüşüyor her buluşmada yeni bir an yaratılıyor ve sen o anın içinde dinleyici ile her seferinde yeni bir deneyim elde ediyorsun.
-Hikâyelerinizde sıkça ele aldığınız temalar veya mesajlar nelerdir?
Bu çok değişken sıklıkla canımın istediği sevdiğim masallar oluyor zaten masalın ya da hikâyenin mesajı herkesin kendi üstüne almak istediği kadar oluyor. Masal anlatıcılığında ben bir mesaj kaygısı taşımıyorum daha çok bana hissettirdiği şeyle ilgileniyorum.
-Hikâyelerinizde işlemeye karar verdiğiniz temaları nasıl seçiyorsunuz?
Temalar gelip beni buluyor bende onların beni bulmasına izin veriyorum.
-Hikâye anlatıcısı olarak karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdir?
Hikâye anlatıcısı olarak karşılaştığım en büyük zorluklardan biri çoğunlukla gönüllü bütçesiz masal anlatma talepleri. Bunun Türkiye’de anlaşılmaması benim gibi birçok arkadaşım için de sorun, hem talep ediliyorsun hem de sömürülmek isteniyorsun.
-Hikâye anlatıcılığının en ödüllendirici yanı nedir?
Hikâye anlatıcılığının en ödüllendirici yanı anlatılan hikâyelerin insanlarla buluşması insanların hafızasında kalması ve süreç içerisinde bu geri dönüşleri alabilmek.
-Farklı dinleyici kitleleri için hikâyelerinizi nasıl uyarlıyorsunuz?
Büyükler ve küçükler olduğunda kullandığınız dili herkesin anlayabileceği ortak bir dile dönüştürüyorsunuz. Karşılaştığım dinleyici kitlesinin enerjisine göre son anda seçtiğim masalı değiştirebiliyorum ihtiyaca göre ya da tepkilere göre beraber dinleyici ile şekillenmesine alan açıyorum.
-Bir hikâyenizin bir kişi üzerinde önemli bir etki yarattığı bir deneyimi bizimle paylaşır mısınız?
Masallar her zaman anlatımdan sonra dinleyici üzerinde bir etki bırakıyor. Bazılarında bu anlar daha özel anılara dönüşebiliyor. Urfa’da karşılaştığım bir anı: Hikâyeyi anlattım sonra bunu dinleyen bir dinleyici ne zaman beni görse Nasib’in hikâyesini anlatmamı istiyordu. Bir gece bir toplulukta tam yedi saat durmadan masal anlatmıştım ve en son gecenin ilerleyen saatlerinde masalı yarıda bırakıp sonra anlatırım dedim ve ertesi gün ekip peşimde masalın sonunu anlatmam için ısrar edip bayağı baskı yapmıştı. Sonrasında herkes masala kendine göre bir son yazıp paylaşmıştı bu eğlenceli bir deneyimdi.
-Şu anda üzerinde çalıştığınız ya da gelecekte planladığınız projeler nelerdir?
Bir ekolojik masal köyü kurma hayalim ve adımlarım var.
-Keşfetmek istediğiniz yeni hikâye anlatım araçları veya teknikleri var mı?
Her zaman mekân değiştirmek ve yeni insanlarla tanışmak benim için bir teknik anlatma sanatı lebiderya, kendini beslemek gerçekleştirmek için anlatma heyecanını diri tutmak merak uyandıran hikâyelerin peşinden gitmek bir yöntem.
-Çalışmalarınızda ilham ve motivasyonu nasıl koruyorsunuz?
Sanırım bu işe bir tutku duyuyorum (kesinlikle duyuyorum). Bu da yolumu yürümemde etkili oluyor. Bu uzun bir yol, sonuçtan çok yolda olmak yeterince heyecan verici.