Umut Nur Yazio: Sanatın Karar Verme Sürecine Katkısı
Seçim yaparken zorlanan, bir türlü karar veremeyenlerden misiniz? Ya yanlış karar verirsem şeklinde korkularınız mı var? Karar verme sürecinin size strese soktuğunu mu düşünüyorsunuz? Peki, karar vermemenin ve bu süreci sürekli ertelemenin sizi daha çok strese soktuğunu biliyor muydunuz? O halde karar nasıl verilir? Karar, tercih ve değerlerinize göre alternatifleri belirleyip, onlar arasından seçim yapılarak verilir. Karar verme, tatmin edici bir çözümle sonuçlanan bir sorun çözme işlemi olarak da görülebilir.
Şimdi karar verme sürecini sanat ile nasıl bağdaştırdığımı sorduğunuzu duyar gibiyim. Şöyle yanıtlamak istiyorum: Sanat diğer şeylerden farklı olarak bizlere kullanacağımız renk, materyal, konu, obje yani her şeye, kendimizin karar verebildiği alanlardan biridir. Bu özelliğinden dolayı sanat bence, karar alabilmeyi, aldığımız kararların sonuçlarından öğrenip, yolumuza devam edebilmeyi öğrenebileceğimiz en keyifli ve renkli yolculuktur.
Günümüzde insanoğlu her zamankinden daha fazla konuda karar alma durumuyla karşı karşıya.
En basitinden bir süpermarkete girdiğinizde hangi markayı satın alacağınız konusunda ya da sabah yatakta 10 dakika daha fazla yatmak ile 10 dakika erken kalkıp egzersiz yapmak seçenekleri arasında karar vermemiz gerekmekte. Hatta kim bilir belki şu saniye bile bu yazıyı okumaya devam etmek ile Netflix’te bir dizi izlemek arasında seçim yapıp, karar veriyorsunuz.
Sıradan bir gün içerisinde arkadaşlarımızdan gelen kısa mesaj, İnstagram’daki her gönderi, her tweet, epostalarınız, paranızı hisse senedine mi, tahvile mi yatırmalısınız, az önce tartıştığınız eşinizle nasıl uzlaşabileceğiniz gibi konularda alınması gereken kararlar birbirleriyle rekabet etmekte. Bazılarımız için karar vermek çok da kolay olmayabilir. Bazen önemsiz olanı, önemli olandan ayırmakta da zorlanabiliriz. Hergün alınması gereken sayısız karar ile karşı karşıya kalmak aslında biraz yorucu da. Ancak yaşamımız boyunca şu ya da bu şekilde birçok kez karar alırız.
Şimdi stüdyosunda çalışan bir ressamı hayal edin. Şövalesini ve fırçalarını düzenlediğini ve zihnindeki imgeleri somut bir sanat eserine dönüştürme çabasını düşünün. Ressam bir süre çalıştıktan sonra tuvalinden uzaklaşır ve gördüğü manzaradan hiç memnun kalmaz. Bu noktada bir karar vermesi gerekir. Ya yaptıklarını bir kenara atıp, yeniden başlayacak ya da tuvalde o anda bulunan çizgileri bir temel olarak kullanıp, üzerine boyamaya devam edecektir. Bazen fikrimizin kötü olduğunu kabul edip yeniden başlayabilir ya da o fikirle oynamaya devam edip, geliştirebilir ve neye dönüştüğünü görebiliriz. Sanatçı sadece aktarmak istediği mesaja ve anlatmak istediği ortama değil, aynı zamanda kullanacağı renklere, fırça veya kalem boyutuna, çizgilerin veya fırça darbelerinin yönüne, objelerin yerlerine, ışığın kaynağına, çalışmanın tamamlandığı ana da karar verir. Ve her karar bir sonraki kararı ve elbette nihai eseri etkiler.
2010 yılında Art Institute ve MOMA (Museum of Modern Art) küratörlerinin girişimi ile, Matisse'in "Bathers – (Nehirde Yıkananlar)" isimli eseri üzerinde x-ray tarayıcısı yardımıyla bir araştırma yapıldı.
“Bathers”, 1909-1917, Henri Matisse
Matisse’in bu eseri 1909'dan 1917'ye kadar sekiz yıl da tamamladığı düşünülüyor. Bu araştırma ile, Matisse'in eserinde bıraktığı ipuçlarından yola çıkılarak onun çalışma yöntemlerini, niyetini ve resminin evrimini görme fırsatı elde edildi. Keşfedilen şey, Matisse'in çizdiği, boyadığı ve ardından var olanın üstüne yeniden çizip, boya katlarıyla örttüğüydü. Küratörler 1917’de tamamlanan eserin son katmanında, 1909'da başladığı en alt katmandaki ilk çalışmaya ait ilk vuruşları gördüklerinde ve 8 yıllık süreçteki dokunuşların önemini görebildiklerini ifade ettiler.
Peki Henri Matisse eserdeki figürlerin tam konumlarının nerede olacağına, figürlerden hangisinin ne kadar önemli olduğuna nasıl karar verdi? Hatta, Henri bu tablonun bittiğine hangi noktada karar verebildi?
Başarılı sanatçıları, yazarları, girişimcileri, iş insanlarını, öğrencileri, müzisyenleri ve eğitimcileri herkesten ayıran özelliklerinden biri de zor kararlar vermeleri ve yaratıcılıkları ve tutkularıyla kararlarının arkasında durmaları bence.
Kısaca önemli olan seçimin yapılıp, kararın verilmesi diyebiliriz. Gerekirse daha sonra gerekli değişiklikleri yapabiliriz. En iyi ve en doğru kararı vereceğim diye herkesin fikrini alıp, sürekli bilgi toplayıp, seçenekleri kafamızda defalarca tartıp, endişe içinde yakınlarımızla tartışıp, kendimizi yıpratmak yerine o anda 'yeterince iyi' olanı seçip, karar verebilmektir önemli olan. Hepimiz karar verebilme potansiyeline sahibiz. Ne yazık ki, bazen ne olacaksa olsun diyerek karar almayıp, işleri gidişata bırakmak kolayımıza gelebilir. Ancak kendi kararımızı almaz, kararımızın arkasında durmazsak, başkaları bizim yerimize karar verir ve biz kendi kararımızın bizi götüreceği nihai noktaya ulaşma fırsatını kaçırabiliriz.
“Neyin sizin için doğru olduğuna karar verin ve ona bağlı kalın” - George Eliot (Marian Evans)
Michelangelo’nun 4 yıl boyunca her gün iskeleye çıkıp, sırt üstü yatarak Sistine Şapeli'nin tüm tavanına resim yapmasının sırrı neydi sizce?
Böyle bir görevi başarmasının altında elbette yeteneğinin yeri yadsınamaz. Ancak onun başarısının ve bugün olduğu noktaya gelmesinin sırrının, bunu yapmaya karar vermesi ve kararının arkasında durması olduğunu da düşünüyorum.
Sanat eserlerine baktığımızda, herkesin dünyaya dair kendine özgü bir bakış açısı olduğunu görebiliriz. Yani, başkasının sorunları bizden farklı bir şekilde gördüğünü anlayabiliriz. Bu durumda, dünyayı görmenin ve yorumlamanın birden fazla yolu olduğunu, sorunların birden fazla çözümü ve soruların da birden fazla cevabı olabileceğini fark edebiliriz. Böylece belki sorunları çözmek için yaratıcı yollar bulmaya ve bunları hayata geçirmeye karar verebiliriz.
Burada vurgulamak isterim ki, sanatla ilgilenmek hayal gücünüzü, yaratıcılığınızı, çok seçenekli düşünme, sorun çözme ve daha bağımsız kararlar alabilme gibi becerilerinizi geliştirebilir. Biz yetişkinlerin çocuklarımızı bu saydığım becerilere sahip, kendine güvenen bireyler olarak yetiştirebilmemiz için matematik, İngilizce gibi temel akademik dersler yanı sıra sanat ile ilgilenmelerini ve sanat eğitimi almalarını teşvik etmemiz gerektiğine inanıyorum.
Yorum Yazın