Türkler Yemekte Çatal Bıçak Kullanmaya Ne Zaman ve Nasıl Başladı?
Türkler Yemekte Çatal Bıçak Kullanmaya Ne Zaman ve Nasıl Başladı?
11.12.2022 - 07:02
Merhabalar. Osmanlı'ya dair okullardaki tarih kitaplarında görmediğimiz pek çok ilginç bilgi var. Biz hep savaşlara odaklansak da büyük bir devletin saray ve toplum kültürü, mutfağı, yaşadığı değişimler bizim geçmişimize ışık tutuyor. Bu yazıda Türklerin yemekte çatal bıçak takımını ne zaman ve ne şekilde kullandığını size aktardım.
Keyifli okumalar dilerim.
Türklerin yemekte çatal bıçak kullanmasının tarihi çok eskiye gitmez. Avrupalılar sofralarında çatal bıçak kullanırken Osmanlı döneminde Türkler, padişah 2. Mahmud dönemine kadar bu olayı "kafir adeti" olarak saymışlardır.
1808- 1839 yıllarında padişah olan 2. Mahmud dönemine kadar çorba ve hoşaf kaşıkla, şerbet ise bardakla tüketilirken diğer yemekler sağ elin iki parmağı kullanılarak yenilirdi.
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonunda padişah, sonradan Osmanlı sadrazamı olacak olan devlet adamı Koca Hüsrev Mehmed Paşa'yı İstanbul'a bir balo vermek için gelen İngiliz Blonde gemisine gönderir.
Paşa, baloda verilen yemekte yabancıların masada yemek yerken çatal bıçak kullandıklarını ve mümkün mertebe parmaklarıyla yemeklere dokunmadıklarını gözlemler. Bunu gören paşa, 2. Mahmud'a üzeri değerli taşlarla işlenmiş bir çatal bıçak takımı hazırlatıp hediye eder.
Böylece 2. Mahmud, tarihte çatal bıçak kullanarak yemek yiyen ilk Osmanlı padişahı olur. Sonraları bu gelenek bürokratlar ve zenginler arasında yaygınlaşır. Ancak yer sofrasında yemek yemek hâlâ devam ediyordur. Ta ki Sultan Abdülmecid devrine kadar.
Sultan Abdülmecid zamanında, 1839'da ilan olunan Tanzimat Fermanı ve 1856’da yürürlüğe giren Islahat Fermanı ile yenileşme hareketi başladı ancak ne toplum ne de saray buna hazır değildi. Değişim yavaş sürüyordu.
1853-1856 yılları arasındaki Kırım Savaşı’ndan hemen sonra başta devlet ricali olmak üzere üst tabaka ‘minder’, ‘sedir’ gibi geleneksel eşyayı satıp yerine ‘kanepe’ almaya başlamış, düne kadar yerde sinide yemek yiyenler, masalara sofra kurup iki parmağı yerine çatal-bıçak kullanılmaya başlamıştı.
Böylece Osmanlı kültüründe yerde bağdaş kurarak yemek yeme geleneğinin yerini masada, sandalyede oturarak ve sağ elin üç parmağı yerine çatal, bıçak ve kaşık ile kişiye özel tabaklarda yemek almıştır.
Bonus: Ata Demirer'in 2008 yılındaki Osmanlı Cumhuriyeti komedi filminde de padişah hamburger yemeye çalışıyordu. Yazıyı yazarken aklıma o geldi. Peki, Osmanlı yemek kültürünün değişimini gördünüz. Siz bu konuda neler düşünüyorsunuz?
Yorum Yazın