Tam Ne Güzel Bir Kadın Hikayesi Diyorsun Bir Bakıyorsun Yine Olmamış: Sultan Gelin
'Sultan Gelin' 1974 yapımı bir Halit Refiğ filmi. Filmi herhalde izlemeyen çok az insan vardır. Türk sinemasının en başarılı filmlerinden biri olduğunu kabul etmekle birlikte dönemine ve kadın meselesine ışık tutması yönünden de pek eleştiriye açık durmayan filmi, sizlerin huzurunda biraz boklamak istiyorum. Sen kim köpeksin de Halit Refiğ filmi boklarsın diyeceksiniz, biliyorum.
1. Film Sultan'ın ana babasının Sultan'ı açık arttırma ile satması ile başlıyor.
Adeta bir süzme gibi duran Sultan, tavrı ve bakışlarıyla gerçek bir itaatkar gibi duruyor sahne boyunca. En ufak bir itirazda bulunmuyor. Kabullenilmişin kalesi adeta.
2. Sultan'nın evleneceği Osman kalp hastası. Doktor gidici bu diyor ama babası "aslan gibi oğlum" deyip oğlanın ciğerlerini ağzından döküyor. Erkek adam hasta olmaz.
Osman da başka bir edilgen alan. Hiçbir şeye itiraz etmiyor. Tam Sultan'a göre koca.
3. Düğün günü kalp hastası adamı hırpaladıkları kadar hırpalıyor köyün tüm ileri gelen ayıları.
Adamı yok halaydı, yok gerdeğe girişti derken haşata çeviriyorlar.
4. Gerdeğe giren haşat koca fenalaşınca, Sultan tam bir anne gibi onu yatağına yatırıyor, dinlenmesi için.
Adam öldü ölecek. Çünkü bir kadın her daim anne gibi olmalıdır.
5. Sabah kapıda bekleyen vampir kılıklı bekaret timine de kanı kolundan kesip veriyor. Sahnede Sultan bunu kendi için değil kocasının şerefi için yapıyor.
Her şey başkaları için.
6. Kanlı çarşafı kutlamak için kurşun sıkan babanın silah sesinden korkan Osman'ın ödü kopar ve ölür. Tebrikler
Akşam yatmadan 'sana da yazık ettik' diyen, öncesinde Sultan'ı o hasta haliyle hırpalamayı da ihmal etmeyen Osman'ı da böylece kaybetmiş oluyoruz.
7. Başlık parası yanmasın diye, damadın kardeşi olan, bu pikaçu kılıklı oğlan Sultan'ın yeni kocası olacaktır.
Pikaçumuz Sultana 'abba' yani 'abla' demektedir. Kayın baba bu Pikaçu'yu Sultan'ın eline 'al keyfine göre büyüt' diye verir. Sultan'da yine tık yok. Az bağır, itiraz et Sultan, ne biçim kader bu de! Demez, neredeyse haline şükredecek.
8. Ulan çok acıklı! Sultan bütün hayatını bu ibişe adamaya başlar. Yine sıfır isyan!
Sultan'daki kabulleniş gerçek dışıdır! Gözünü kaldırıp başka bir erkeğe göz ucuyla bile bakmaz. Kendi kendine başka bir hayali kurarken bile görmeyiz onu.
9. Gelecekteki kocasına çiçek gibi bakar, anası olmuştur.
Bakar, yıkar, yedirir, hastalanınca başında bekler. Kaynanası ve köydeki diğer kadınların keyifleri yerindedir. Ara ara kocasına laf geçiremeyen kaynanası bile halinden oldukça memnundur, çünkü kocası ve çocukları vardır. Kocası ve çocukları olmayan kadın, en beter haldeki kadındır. Film bunu bağırır.
10. Bak bak gitmiş silah bulmuş oynuyor, ailece geri zekalı bunlar. Kendini vuracak.
Bir erkek çocuğu ve silahla oynamak, çocuk da olsa erkek o diyor hikaye bize.
11. Biz çocuk kendini vuracak derken, oyun sırasında gidip Sultan'ı vurur. Olan yine Sultan'a olur.
Sultan o da yetmezmiş gibi kurşun yarasıyla silahı ben aldım diye suçu üstüne alır. Kayın babasından dayak yer. Erkeğini, çocuğunu, efendisini her şeyden üstün tutar. Bir de senle mi uğraşacağım diye kendi kendine içlenmez bile! İnsan değil Sultan robot!
12. Sultan bu arada hiç işten kaçmaz. Köle gibi çalışır, beyni alınmış gibi çalışır.
O da yetmez gider kaynanasının elinden iş alır. 'Sen yorulma ana, ben yaparım.' der. Çünkü yorulmaz, çünkü hiç dinlenme ihtiyacı yoktur.
13. Yıllar geçer ve Pikaçumuz kocaman bir delikanlı olur.
Hala abla diyor Sultan'a.
14. Sultan hizmet etmenin bokunu çıkarır. Babası Pikaçu'yu tarlaya iş yapmaya gönderir. Sultan gidip onun da işini elinden alır.
Sen yapma ben yaparım, der. Eşek kadar adam da tarla işini Sultan'a bırakıp gider. Ulan yapma Sultan, etme Sultan! Senin ciğerin yok mu Sultan?
15. Artık kocası olacak yaşına gelen Pikaçu'ya kadınlık alameti olarak meyve uzatır Sultan. Hiç düşünmez ya ben bu çocuğu elimde büyüttüm diye.
Düşünmesi yok, duyguları yok Sultan'ın o senin kocan olacak dediler, o da kocam olacak gözüyle bakar. Fakat 'istemem sen ye' der Pikaçu. Çünkü erkektir. Erkekler düşünebilir. Rollerin dışına çıkabilir.
16. "Erkek seçilmez seçer." Sultan'ın meyvesine yüz vermeyen ibiş, karakter sahibidir. Gider seçtiği kızın elmasını yer. Başkaları Sultan karın olacak dedi diye Sultan'ı eş olarak görmez.
Sultan bunları görür. Üzülmesi gerektiği için üzülür.
17. Sultan ilk defa ufak da olsa diş gösterir.
Bunu da ana gibi yapar. 'Sana bakmadım mı, bu yaşa getirmedim mi? diye sorar.
18. Kaynanası yeni çocuğa hamiledir. Sultan çalıştıkça, çalışıyordur.
Yine hiç isyan görmeyiz. Off, yoruldum, demez!
19. Düğün günü gelir, erkek tüm kuralların karşısına dikilmeye hazırdır. Düğün sabahı sevdiği kız ile kaçacaktır.
Ay keşke köye meteor yağsa da hepsi telef olsa, çıldırıcam!
20. Ulan yine mi gerdek! Sultan "ben ne yapıyorum ya, bu salak benim çocuğum gibi" sorusunu hiç sormaz.
Yeni gelin gibi öylece tüm itaatkarlığı ile beklemektedir.
21. Oğlan el sürmez, "abla der". Sen ablamsın diye uzun uzun açıklar.
Erkek ona ablamsın deyince, önce biraz karşı da çıksa da, Sultan yine edilgen olur ve kendine söylenen rolü kabul eder. Yine kafa sıfır! Anamdan iyi baktın lafını da duyduktan sonra hemen ona yardımcı olmaya ikna olur. Sultan'ın görevi hep vermektir.
22. Bir an sinirlenip Hayriye'ye yani kocasını, yani evladını çalan kıza beddua eder. Onca film boyunca beddua ettiği tek kişi başka bir kadın olur.
Oğlanın haline üzülüp, onu bir güzel yatırır. Yine analık! Sabah onun kaçmasına yardım edecektir.
23. Bak kıza duvağı da verdi. Abarttıkça abartıyor yemin ederim deliricem! Gönder gitsinler, lanet olsun ya!
Sök ciğerini de ver Sultan, kafasız Sultan. Sen niye kaçmıyorsun, duruyorsun Sultan!
24. Oğlanın şerefsiz babası da dahil köylüler kaçanların peşine düşer. Tahmin edin isyan bilmeyen Sultan ne yaptı? Evet bütün köyün karşısına dikilir!
Kendi için tek bir 'of' demeyen, kimseyi karşısına almayan, kendini bilmeyen Sultan, oğlu gibi büyüttüğü, belki de kocası olacak adam için bütün köyün karşısına dikilir. Şimdiye kadar hiçbir güç gösterisinde bulunmayan kafasız Sultan'a biçilen rolün en çılgın tarafı da budur.
25. Çıldırırsın, herkesi ikna etti. Gençler yollarına gidecek.
Bütün köyün şerefsizlerini ikna edecek gücü nereden buldun Sultan?
26. Hadi biz neyse sen kocasız, dölsüz ne yapacan? "ben çalışırım, ben çapa sallarım, bak gör dillere destan olucam, bir Sultan Gelin varmış, hay maşallah on ırgata bedelmiş diyecekler."
Bu soruyu bile kayın babası sorar. Sultanın cevabı kabus gibidir. 'Sizin de kocaların da döllerinin de Allah belasını versin.' demesini bekleriz. Boşuna bekleriz.
27. "Erkeğin büyüğü küçüğü olmaz erkek erkektir." der kayın baba ve evin en küçük bebeğini Sultan'ın eline yeni kocası diye verir.
Sultan yine edilgen, sadece üzgün görürüz. İsyansız, kabullenmiş bir üzüntüdür bu. Öldürün lan, daha ne istiyorsunuz benden, demez.
28. Türkan Şoray bu isyansızlığı fark etmiş olacak ki bari bakışlarıma gizleyeyim o isyanı demiş. Çünkü koskoca metinde buna değinen tek diyalog yok!
Kurban olduğum ne güzel bakmış!
29. Gelin odasında, sonraki trajedisini kendi elleriyle büyütmeyi kabullenmiş bir Sultan ile film biter. Bir kere bile "Allah belanızı versin, şerefsizler!" demez. Aslında kesin demiştir. Fakat bunu bize göstermezler.
Film bütün olarak kadının, edilgen olduğu süreçte, verdiği her emeğin kendi üstüne çöreklenen trajedisini büyüttüğünü söylemesi bakımından değerli bir filmdir. Fakat kadını bu derece gerçek dışı, isyansız, kararsız, itaatkar göstermesi açısından eksik ve kusurlu bir filmdir.
Bir Halit Refiğ filmi bokladığım için kusura bakmayın. Fakat bir kadın hikayesi yazarken bilmeniz gereken bir şey vardır. Böyle bir hikayede bir kadın en azından tam 40 kere 'Allah hepinizin bin türlü belasını versin.' der. Demezse hikaye eksiktir.
Yorum Yazın
hayır her kadın demez, diyemez. kadınlar da Anadolu'da yıllarca aynı Halit Refiğ'in gösterdiği gibi bu biçimde yaşamıştır, o yüzden gerçekçi bir filmdir. Su... Devamını Gör
Abaaa!!Bubam çağırıyor :)))
ne kolay di mi hayatında adını duymadığın,haritada yerini gösteremeyeceğin yerlerde yaşayan insanları eleştirmek!