Sosyal Medya, Paralı Aboneliğe Geçince!
Geçen gün bir haber dikkatimi çekti: Facebook, WhatsApp, Threads ve Instagram’ın ana şirketi Meta, Avrupa Birliği (AB) kullanıcılarından 14 dolar ücret alacak. Aslında bu sadece Meta’nın tercihi de değil. Eski Twitter yeni X’in patronu Elon Musk da uygulamayı paralı yapacağını söylüyor. Epeydir de parayı ödeyene mavi tık vermeye başlamıştı.
Yurtdışında pek çok haber ve bilgi sitesi zaten paralı aboneliğe geçmişti. Ayda 1 dolar da olsa, abonelik ile haberleşme mecraları yeni konumlarını güçlendiriyor.
Türkiye’de de benzer deneyimler başladı. Pek çok haber sitesi paralı aboneliğe geçti. Oksijen Gazetesi öncü oldu, doğrusu da buydu. Farklı yöntemlerde ve şekillerde abonelik uygulayanlar da var. Görünen o ki medya yeni bir döneme başlıyor. Ancak, bunun öncüsünün sosyal medya olacağını beklemiyordum.
Paralı abonelik, sadece bir pazarlama tekniği değildir. Başta AB yaptırımları, troller ile mücadele, reklam kirliliği gibi sebeplerin de paralı aboneliği cazip kıldığı söylenebilir.
Meşhur bir sözdür: Bedava peynir, sadece fare kapanında olur… Ağır bir söz ama gerçek.
Yıllardır internette aramalarımızı bedava yapıyorduk. Sosyal medya üzerinden bedava meramımızı ifade ediyor, bedava arkadaşlarımıza içimizi döküyorduk, hatta herkese övgümüz de sövgümüz de bedavaydı…
Eskiden haber, para verip aldığımız gazeteden okunuyordu, bilgi için para verip dergi alınıyordu. Hatta bedava zannettiğimiz TRT’ye seyretmesek bile bandrol ödüyorduk…
Sonra özel kanallar çıktı, bizim bedava izleniyor sanılan kanallar, izleyiciden alacağı paradan daha fazlasını, reklam seyrettirerek para kazanıyordum. Sadece reklam geliri de değil; itibar elde ediyordu hatta ihaleler bile kazandırıyordu.
Devir sosyal medyanın devri… Ücretsiz sanılan bu sektörde, işler biraz daha girift hal almaya başladı. Bedava kullandırılan bu alanlar, takipçilerinin bütün bilgilerine ulaşıyordu. Nerede, ne zaman, niçin, kiminle? Ne kadar harcıyor, neler yiyor, nasıl yaşıyor, ne gibi alışkanlıkları var? Daha binlerce, bizim bile bilmediğimiz hakkımızdaki her şeyi alıp kullanıyordu.
KVKK yani Kişisel Verileri Kullanma Kanunu çıksa da hacklenen bu uygulamalar veya veri bankaları takipçilerinin aleyhinde kullanılmaya başlandı.
Paralı abonelikte neler değişecek?
İlk başta “içerik kral” sözü havada kalmayacak. Özgün, kaliteli, bilgili ve ufuk açıcı içerikler paralı aboneliğin cazibesini artıracak. Telif haklarına bağlı olarak NFT gibi yeni ekosistemler de gelişebilir.
İçerik kral olunca; pek çok ünlü gazete yazarı, televizyon yorumcusu mecralarını terkedip kişisel YouTube kanalını, kendi blogunu ve sosyal medyası üzerinden yayına başladı. Bu tesadüf değildir. Geleneksel medyada olanlar bile mevcut mecralarından daha çok sosyal medya üzerinden paylaştıkları linklerle okurlarına ve izleyicilerine ulaşıyor.
Elon Musk boşuna demiyor. X üzerinden link paylaşmak yerine gelin burada yayınınızı yapın. Daha çok kazanırsınız… En azından bu anlama gelecek teklifini ikide bir tekrar ediyor. Sadece X değil, Instagram da, LinkedIn de bu yolu tercih edebilir. İş dünyasının daha çok LinkedIn’i tercih etmesi, orada farklı abonelik sistemlerinin oluşabileceğini düşünüyorum.
Aslında Twitter’ın kurucu ortaklarından olan Evan Williams, Medium’u da bu amaçla kurmuştu. Blok yazarlarından da büyük ilgi görmüştü. Abonelik sistemiyle oluşacak bütçe, ratinge göre yazarlara dağıtılacaktı. Hala da takip ederim ama ne hikmetse bir türlü istenilen noktaya gelmedi. Aslında şimdi tam zamanı, bu mecrayı yeniden kuruluş vizyonu çizgisine getirmeliler.
Elon Musk’ın teklifini daha önce Google da, Apple da yaptı.
Hatta Fransız gazetecilik meslek örgütleriyle anlaşmalar yaptılar. Türkiye’den herhangi bir medya meslek örgütü acaba konuyla ilgilendi mi?
Malum yapay zekada öncü bir rol üstlenen ChatGPT, yoğun ilgi görünce bir üst versiyonunu hemen paralı hale getirdi. Halbuki kurucusu OpenAI şirketinin amacı yapay zeka alanında öncü bir rol üstlenerek bir nevi sosyal sorumluluk projesi gibi çalışacaktı.
Şu anda ücretsiz olanların yanı sıra nitelikli yapay zeka uygulamalarının pek çoğu ücretli olarak hizmet veriyor. Rekabet durumu nereye getirir bilinmez ama bir miktar ücret alacakları kesin görünüyor.
En son Çinli TikTok da ABD’de reklamsız üyelik planını denemeye hazırlandığı haberi geldi. Ayda 5 dolar ödeyecek kullanıcılar platformda sadece kullanıcıların oluşturduğu içerikleri görecek.
Bir kaç ay içinde ücretli aboneliğe geçmesi beklenen Meta, ayda 14 dolarlık paketle üye olan kullanıcılara Instagram, Facebook ve Threads gibi uygulamaları reklamsız kullandıracak. Aslında bu ücretlendirme politikası Avrupa Birliği’nin yeni düzenlemelerinden kaynaklanıyor. Bu tür yasal düzenlemelerin bütün dünyaya yaygınlaşması da yakındır.
TRT ve özel kanalların durumu ne olacak, diye sorabilirsiniz. Netflix’in yanı sıra Prime, Disney+, Mubi, Exxen, BeIN, BluTv, Gain gibi platformlar da paralı abonelikte ayrı bir uygulamanın yolunu açtılar. Mesela, Apple bile yayın platformu olarak da ciddi bir açılım yapmaya başladı. Öyle ki Formula1 yarışlarının yayın hakları için 2 milyar dolar teklif vermeye hazırlandığı haber oldu.
Önümüzdeki iki yıl içinde spor etkinlikleri yanı sıra diğer popüler dizi ve filmler astronomik rakamlarda yayın hakları almaya hazırlansalar iyi olur. Rekabetin yanı sıra, Hollywood’un film ve dizi yazarları, yeni telif hakkı anlaşmaları yapmış olmaları piyasayı yükseltecek durumlardan biridir.
Darısı, Türkiye’deki geleneksel gazete ve dergi yazarlarının telif haklarına diyelim. Madem sosyal medya paralı oluyor, gazeteci ve yazarlar da buradan hak ettikleri payı almalılar. Telif hakkı önemlidir ve özgün eserlerin ortaya çıkmasında ve ulusal kültürün oluşmasında en büyük teşvikçisidir.
Paralı aboneliği olan sosyal medya iyidir. Keşke ekonomik kriz dönemine gelmeseydi... Ayrıca, Anayasal hak olan bilgi edinme ve haber alma özgürlüğünü ve fırsat eşitliğini de bozmaz umarım.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını