Parmak Uyuşmasıyla Başlayıp Ele Tüm İşlevini Kaybettirebilen İllet: Karpal Tünel Sendromu
İşiniz çok uzun saatler klavye kullanmayı, sürekli bilekleri aynı pozisyonlarda tutmayı, ya da bileğe yük bindiren aktivitelerde bulunmayı mı içeriyor? Peki baş, işaret ve orta parmağınızda uyuşma, yanma gibi şeyler hissediyor musunuz?
Teknolojinin hızla ilerlediği ve vazgeçilmez hale geldiği günümüzde, özellikle bilgisayar kullanıcılarında karşımıza sıkça çıkan, en çok görülen sinir sıkışmalarından da biri olan bir hastalıktan bahsedelim; Karpal Tünel Sendromu.
NOT: Bu galeri kendi kendinize tanı koymanız için yeterli değildir.
Öncelikle ellerimizin, özellikle de parmaklarımızın hareket ve büyük oranda duyusunu sağlayan siniri tanıyalım: 'Median sinir'.
Boyun bölgesinden çıkıp ellere kadar uzanan medyan sinir, başparmak, işaret parmağı, orta parmağın iç yüzünün tamamı, ve yüzük parmağının iç yüzünün yarısını kontrol ediyor.
Bu dörtlünün hareketlerinden de, duyuları algılayabilmesinden de median sinir sorumludur.
Median sinir, parmakları hareket ettiren diğer tendonlarla beraber, “karpal tünel” denen dar bir boşluk içinden geçer.
İşte bu kanal boyunca medyan sinir çeşitli nedenlerden dolayı el bileğinde baskıya uğrarsa, yani sıkışırsa, karpal tünel sendromu ortaya çıkar.
Peki Karpal Tünel Sendromu nasıl anlaşılır ve tam olarak ne hissederiz?
Bu sendromu median bölgedeki yanma, karıncalanma veya uyuşma şeklindeki başlangıcından tanıyabilirsiniz.
Avuç içinizle beraber baş, işaret ve orta parmağınız karıncalanmaya, yanmaya başlar ve bu bölgede uyuşma hissedersiniz.
Ellerinizi sallama, sarkıtma, avucunuzu birkaç defa açıp kapama ihtiyacı duyarsınız.
Bunlar olmadığı zamanlarda ise elinizde bir güçsüzlük ve çabuk yorulma ve biraz da bilek ağrısı çektiğinizi fark edebilirsiniz.
Başlarda genellikle gece saatlerinde ve uyku sırasında sizi aniden uyandırmak suretiyle kendisini hissettirir.
Birçok insan, bu belirtilerle aynı anda, ellerinde / parmaklarında şişkilnlik de hissettiklerini söylüyor; ama aslında fiziksel anlamda gözle görülür bir şişkinlik olmaz.
Uyanıp ellerinizi sallayıp ovalar, genellikle yataktan kalkar; kısa bir süre sonra da rahatlarsınız. Ancak daha ilerleyen dönemlerde, bazen bir gece içinde birçok kez tekrarlayan uyuşmalar olur ve hastalarda ciddi uyku bozukluğuna yol açar. Daha da ilerlediğinde ise, bu belirtiler gündüz saatlerine de yayılır.
İlerledikçe yumruk yapma, ufak eşyaları tutabilme veya ince işleri yapma zorlukları yaşamaya başlarsınız; hatta bazı hastalar soğuk- sıcak ayırımını yapamaz hale gelir.
Çok ilerlemiş vakalar için geçerli olmakla beraber, baş parmak tabanı etrafındaki kaslarda erime, ve buna bağlı başparmakta güçsüzlük ortaya çıkar. Bu noktadaki his kaybı nedeni ile ağrı ve acı hissi de olmadığından, hasta fark etmeden parmaklarını yakabilir veya kesebilir.
Özellikle uzun süreler tek tip el işi yapanlarda görüldüğünden, ilk keşfedildiği dönemde halk arasında "Sekreter Hastalığı" deniyormuş.
Bilinen en eski vakalar daktilo kullanan sekreterlerde görülmeye başlanılmış. Bununla beraber, daktilo gibi sert basma kuvveti gerektiren tuşlu klavyelerde, eldeki tendonların kalınlaştığı ve buna bağlı sinir üzerinde baskı oluştuğu keşfedilmiş.
En önemli tetikleyicisi: İş yerindeki mekanik nedenler.
Özellikle el bileğinin sürekli bükülü pozisyonda kaldığı durumlarda (daktilo, klavye
kullanmak vb.) veya el ve el bileğine sürekli yük binen işlerde çalışanlarda daha sık görülüyor:
Fazla mesai yapmak zorunda bırakılan beyaz yakalılar; bilhassa veri giriş elemanlarında,
Bilgisayar başında uzun çalışma saatlerine bağlı olarak yazı yazma işiyle uğraşanlarda (çevirmen, editör vb)
Uzun saatler durmadan mouse kullanması gereken çalışanlarda
Müzikle uğraşanlarda, özellikle piyano, gitar, davul gibi enstrümanları kullananlarda sıkça görüldüğü kaydediliyor.
Elbette risk altında olanlar bu kadarla sınırlı değil:
Belli el hareketlerin sık olarak tekrar edildiği her durum ile karpal tünel sendromu ilişkisi mevcut:
Marangozlar, tenis oynayanlar, fazlaca ev işi yapan kadınlar, çok fazla ağırlık ve halter kaldırmak, erkeklerde özellikle kasaplar, şoförler ve benzeri şekilde el bileğini tekrarlayan hareketlerle meşgul olanlar da KTS'ye daha yatkın hale geliyor.
Yani bu yalnızca bir beyaz yaka hastalığı değil; pek çok meslek grubunu etkilemesi mümkün.
Peki Karpal Tünel Sendromu sadece bilek hareketlerinden mi ortaya çıkar?
Aslında hayır:
Bilekteki medyan sinire basınç yapmanız haricinde, Karpal tüneliniz normale kıyasla anatomik olarak daha dar olabilir. Şu durumda bileği çok da zorlamanıza bile gerek kalmadan sinir daha kolay sıkışabilir.
Bilekte burkulmalar veya kırıklar, sonradan KTS'yi tetikleyebilir.
Şeker hastalığı, hipofiz bezinin aşırı çalışması, hipotiroid de hastalığı tetikleyebilir.
Hamilelik veya menopoz dönemlerinde rastlanan vücutta aşırı sıvı
birikimi ve kilo alımı da KTS oluşumunda rastlanan bir diğer sebep.
Kadınlar erkeklere göre yaklaşık üç kat daha fazla risk altında.
Bunun sebebi olarak kadınlarda karpal tünelin daha dar ve bileklerin daha hassas olması, östrojen içeren doğum kontrol hapları kullanımı, bileğe yük bindiren ev işlerinin sık sık yapılması, menopoz ve hamilelik dönemleri gösteriliyor.
Bu arada KTS yaş ile de doğru orantılı. Yaş ilerledikçe yakalanma oranı artıyor. En sık 40 - 60 yaşlar arası görülüyor.
Peki tedavisi nedir bu meretin?
En önemli tedavi, her hastalıkta olduğu gibi, erken teşhis.
Hafif ve orta derece sıkışmalarda ilaç tedavisi ile birlikte önleyici ve koruyucu tedavi tercih edilir. Elin en az 2 hafta süre ile dinlendirilmesi, gerekirse el - bilek aletlerinin hiç kullanılmaması tavsiye edilir. Ağrı kesiciler ile ağrılar azaltılabilir. Kortizon ağızdan alınarak veya bileğe enjekte edilerek şişmeyi azaltıp şikayetler hafifletebilir. Fizyoterapist gözetiminde yapılan germe ve çekme egzersizleri ve ayrıca ultrason tedavisi yararlı olabilir.
Ancak 6 aydan fazla süren ve başka herhangi bir tedaviye yanıt vermeyen durumlarda, cerrahi müdahaleye başvurmak gerekir; ki bununla bile tam iyileşmek birkaç ay sürebilir.
Son olarak, biz hangi önlemleri alabiliriz?
Düzenli el ve bilek egzersizleri yapmak,
Gün içinde sıkça bilek istirahatı ve el sarkıtma molaları vermek,
Uygun şartlar ve aletlerle çalışmak önemli.
Klavye tuş takımı açısından elin rahat hareket edebileceği genişlikte ürünler kullanılması öneriliyor. Yani aslında laptop klavyesi gibi ergonomik olmayan ürünler pek tavsiye edilmiyor.
Bilekler için çeşitli bilek altı destekleyici ürünler de kullanılabilinir. Son yıllarda klavye kullanımında sendromu önlemek amacıyla geliştirilen eldivenler var.
Bir de not; Özellikle Xbox, Playstation ve taşınabilir el konsollarını sınırlı süreyi aşımayacak şekilde kullanmakta epey fayda var.
BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER!
Yorum Yazın
Annemde vardı bu. ameliyata gerek kalmadan iyileşmişti neyse ki.
nasıl iyileşti bende de bazen oluyor.?
Bende de vardı. PC kullanırken, fareyi, bileğe baskı yapacak şekilde kullanmaktan oluyormuş. "Daima dirseğim de masaya değecek şekilde" kullanmaya başladığım... Devamını Gör
Benim şöyle bir projem var belki ilgilenebilirsini https://www.indiegogo.com/projects/kakum-adjustable-wrist-rest-for-mouse-users/x/9817724#/